Beyaz nokta hastalığı (vitiligo)
ICD kodları: L80 ICD kodu nedir?
Vitiligo ciltteki bir pigment bozukluğudur. Kendini ciltte beyaz lekeler olarak gösterir. Nedenleri bilinmemektedir. Bu pigment bozukluğu kozmetik olarak da rahatsız edici olabilir. Vitiligolu birçok insan ön yargılara maruz kaldığını hisseder.
Bir bakışta
- Vitiligo ciltteki bir pigment bozukluğudur: Cilt artık belirli alanlarda pigment oluşturmaz, bu da beyaz lekelerin oluşmasına yol açar.
- Vitiligo herhangi bir rahatsızlığa neden olmaz ve bulaşıcı değildir.
- Vitiligolu birçok insan, cilt değişikliklerini stresli bulur, çünkü sıklıkla ön yargıya maruz kalır.
- İlaç ve ışın tedavisi pigmentasyonu kısmen düzeltebilir.
- Lekeler belirli bir tür makyajla da kapatılabilir.
- Etkilenen cilt bölgelerini güneş ışığı gibi dış tahriş unsurlarından korumak önemlidir.
Not: Bu yazıdaki bilgiler bir doktor muayenesinin yerini tutamaz ve kişinin kendi kendine teşhis yapabilmesi veya tedavi etmesi için kullanılmamalıdır.
Vitiligo nedir?
Vitiligo, kahverengi cilt pigmenti olan melaninin kaybına yol açan bir pigment bozukluğudur. Beyaz leke hastalığı olarak da bilinir.
Pigmentler genellikle melanosit adı verilen belirli cilt hücreleri tarafından üretilir. Bu cilt hücreleri muhtemelen vücudun bir savunma reaksiyonu (otoimmün reaksiyon) nedeniyle hasar görür, böylece artık pigment oluşturmaz. Sonrasında ciltte beyaz lekeler oluşur.
Vitiligo genelde 10. ve 30. yaş arasında ortaya çıkar. Beyaz lekeler genellikle yüzde, ellerde ve ayaklarda görülür. Bazen lekeler "lokal vitiligo" olarak sadece tek bir bölgede ortaya çıkabilir. Bunlar vücudun çeşitli yerlerinde ve genellikle de geniş bir alanda ortaya çıkarsa, "genelleştirilmiş vitiligo" söz konusudur.
Belirli tedavilerle pigmentlerin yenilenmesi kısmen desteklenebilir.
Vitiligonun tipik semptomları nelerdir?
Cildin pigmentasyon bozukluğu genellikle herhangi bir belirtiye neden olmaz. Bununla birlikte, vitiligolu bazı insanlar, yeni pigmentsiz cilt lekeleri oluştuğu sırada kaşıntı hissi yaşadıklarını bildirmektedir.
Zayıf pigmentli açık renkten beyaza kadar olan lekeler, özellikle koyu ciltte, normal pigmentli ciltten açıkça ayırt edilir. Lekeler başlangıçta birkaç milimetre ila santimetre boyutunda ve oval, yuvarlak veya doğrusal şekildedir. Hastalığın daha sonraki evrelerinde lekeler daha büyük alanlar oluşturacak şekilde birleşebilir.
Beyaz lekeler vücudun her yerinde görünebilir. Genellikle yüzde - özellikle ağız ve göz çevresinde - ayrıca ellerde, ayaklarda ve cinsel organlarda oluşurlar.
Boyun, dirsek ve ayak bileklerindeki sürtünmeye bağlı olarak bu bölgelerde de oluşabilirler. Doktorlar burada Köbner fenomeninden bahsederler.
Vitiligonun nedenleri nelerdir?
Vitiligonun tam olarak nasıl geliştiği bilinmemektedir. Kalıtsal yatkınlık bir rol oynayabilir: Vitiligolu insanların yaklaşık yüzde 25 ila 50'sinde hastalık akrabalarda da görülür.
Vitiligonun görülme sıklığı nedir?
Vitiligo en yaygın pigment bozukluklarından biridir. Vitiligo tüm nüfus gruplarında görülür ve dünya çapındaki insanların yaklaşık yüzde 2'sini etkiler.
Vitiligo nasıl seyreder?
Vitiligo çok farklı şekillerde seyredebilen kronik bir hastalıktır. Erken yaşta başlarsa hastalık genellikle daha hızlı ilerler ve pigmentsiz cilt alanının büyüklüğü artar.
Vitiligolu birçok insanda hastalık, pigment kaybı olmayan evreler ve daha fazla pigment kaybı yaşanan atak evreleri şeklinde seyreder. Bazı hastalarda cildin etkilenen bazı bölgelerinde pigmentler kendiliğinden tekrar oluşur.
Tedaviler cildin pigmentasyonunu iyileştirebilse de vitiligonun kesin tedavisi yoktur.
Vitiligo nasıl teşhis edilir?
Vitiligo, açık renkte ya da beyaz olan tipik lekelerle anlaşılır.
Ayrıntılı bir doktor muayenesi hastalığın ciddiyetini anlamada yardımcı olacaktır. Bu sırada şu unsurlar dikkate alınır:
- Hastalığın başladığı yaş
- Lekelerin yayılımı ve çeşitliliği
- Özellikle otoimmün hastalıklar olmak üzere diğer hastalıklar
- Kimyasallarla veya radyasyonla temas
- İlaç kullanımı
- Ailede vitiligo ve diğer otoimmün hastalıkların görülme durumu
Doktorlar, vitiligoyu belirlemek için Wood ışığı kullanır. Bu, ciltte henüz gözle görünmeyen pigment değişikliklerini tespit etmek için kullanılabilen belirli bir UV-A ışığıdır.
Vitiligo nasıl tedavi edilir?
Pigment bozukluğu hızla ilerlerse, genellikle iltihap önleyici steroidler kullanılır. Bunların yayılmayı yavaşlatmaları beklenir ve tek başlarına veya UV-B ışık tedavisiyle birlikte kullanılabilirler.
Pigmentsiz cilt güneş ışığına karşı çok hassastır ve bronzlaşamaz; bu yüzden de kendini koruyamaz. Yüksek UV-A ve UV-B güneş koruma faktörlü kremler veya spreyler, cildin kendini koruma eksikliğini telafi eder ve böylece cilt kanserini de önleyebilirler. Yaz aylarında uzun giysiler veya UV ışığına karşı koruması kanıtlanmış özel giysiler de fazla güneş ışığına karşı koruma sağlar.
Bilmekte fayda var: Eşlik eden başka bir hastalık varsa - örneğin tiroid bezinin kronik iltihabı (Hashimoto tiroidi) - bu da tedavi edilmelidir.
Günlük yaşamda stresle başa çıkmak: Neler yardımcı olabilir?
Vitiligolu insanlar sıklıkla ön yargılarla karşı karşıya kaldığını hisseder. Bazı çocuklar, görünüşleri nedeniyle okulda alaylara ve hatta zorbalığa maruz kalabilir. Bu tür deneyimler öz güveni zayıflatabilir, yaşam kalitesini düşürebilir ve bazen psikolojik sorunlara yol açabilir. Bu durumda psikolojik destek faydalı olabilir.
Günlük hayatta, özellikle yüzdeki lekeleri kapatıcı bir makyaj ile kamufle etmek bazı kişilere yardımcı olabilmektedir.
- Ahmed jan N, Masood S. Vitiligo. 2020 Aug 10. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan–. PMID: 32644575. Aufgerufen am 23.01.2021.
- DynaMed (Internet), Ipswich (MA). Vitiligo. EBSCO Information Services. 2018 (1995). Record No. T116389. Aufgerufen am 23.01.2021.
- UpToDate (Internet). Vitiligo: Management and Prognosis. Wolters Kluwer 2020. Aufgerufen am 23.01.2021.
- UpToDate (Internet). Vitiligo: Pathogenesis, clinical features, and diagnosis. Wolters Kluwer 2020. Aufgerufen am 23.01.2021.
- Whitton ME, Pinart M, Batchelor J et al. Interventions for vitiligo. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Issue 2. Art. No.: CD003263. DOI: 10.1002/14651858.CD003263.pub5. Aufgerufen am 23.01.2021.
Institut für Qualität und Wirtschaftlichkeit im Gesundheitswesen (Sağlık Hizmetlerinde Kalite ve Verimlilik Enstitüsü) (IQWiG) ile birlikte hazırlanmıştır.
Tarih:
