Ayak bileği burkulması
ICD kodları: S93 ICD kodu nedir?
Yürürken, zıplarken veya koşarken: Ayak bükülürse ayak bileği burkulması meydana gelebilir. Çünkü burkulma sırasında bağlar aşırı gerilir. Küçük kan damarları da yırtılır: Ayak bileği şişer ve ağrır.
Bir bakışta
- Burkulma sırasında bağlar aşırı gerilir ve en kötü durumda yırtılabilir.
- Bu durumda ayak bileği şişer ve ağrır.
- Ayak bileğini burktuktan hemen sonra üzerine basmak ve yürümek hala mümkünse, muhtemelen hiçbir kemik kırılmamıştır.
- Bağlar sadece hafifçe gerilmişse, ayak genellikle birkaç gün sonra tekrar normal şekilde hareket ettirilebilir.
- Bağ yırtılması olmayan ayak bileği burkulmaları çoğunlukla iki hafta sonra geçer.
Not: Bu yazıdaki bilgiler bir doktor muayenesinin yerini tutamaz ve kişinin kendi kendine teşhis yapabilmesi veya tedavi etmesi için kullanılmamalıdır.
Ayak bileği burkulması nedir?
Ayağınızı burktuğunuzda, ayak bileği bağları aşırı gerilebilir. Bu sırada çevresindeki doku da yaralanır. Eklem şişer ve ağrır: Burkulmuştur. Ayak bileği burkulmaları en sık görülen yaralanmalar arasındadır.
Bağlar, eklemdeki kemikleri birbirine bağlayan, dayanıklı ve elastik bağ dokusu kordonlarıdır. Ayak bileği birçok kemikten oluşur. Bu nedenle onu stabilize eden birkaç bağ vardır.
Ayak bileği burkulmasının semptomları nelerdir?
Burkulma sırasında bağlar aşırı gerilir. En kötü durumda, yırtılmaları da mümkündür. Aşırı gerilme durumunda, küçük kan damarları da yırtılır. Sonra ayak bileği şişer ve ağrır.
Ayak bileğini burktuktan hemen sonra üzerine basmak ve yürümek hala mümkünse, muhtemelen hiçbir kemik kırılmamıştır. Bağlar sadece hafifçe gerilmişse, ayak genellikle birkaç gün sonra tekrar normal şekilde hareket ettirilebilir. Ancak küçük burkulmalar da can acıtabilir.
Ayak bileği burkulmasının nedenleri nelerdir?
Ayak bileği, ayağın yukarı, aşağı ve yanlara doğru hareket etmesini sağlar. İçe dönüşler dışa göre daha kolaydır. Bu nedenle, ayak genellikle içe doğru bükülür - örneğin, bir sıçramadan sonra garip bir şekilde inerken. Ayak bileğinin dış kısmındaki dış bağlar olarak adlandırılan bağlar bu sırada yaralanabilir. Ayak bileğinin iç kısmındaki bağların, yani iç bağların, bükülürken aşırı gerilmesi daha az yaygındır.
Önemli bilgi: Bazı insanların bağları çok zayıftır. Bu nedenle burkulmalara daha yatkındırlar. Ayak kemerleri çok kavisli veya kas zayıflığı olan insanlar da daha yüksek risk altındadır.
Sporcularda burkulma ve diğer ayak bileği yaralanmaları meydana gelme olasılığı daha yüksektir. Örneğin, yırtık ayak bileği bağları, tüm spor yaralanmalarının dörtte birini oluşturur. Bu, özellikle voleybol, basketbol veya futbol gibi sporlarda sıklıkla olur.
Ayak bileği burkulması nasıl seyreder?
Bağların yırtılmadığı çoğu ayak bileği burkulması, iki hafta sonra büyük ölçüde iyileşir: Ayağa henüz tam olarak yüklenilemez, ancak genellikle artık neredeyse hiç acımaz.
Bağ yırtılması veya kopması varsa, ayak bileğinin iyileşmesi haftalar sürebilir. Daha ciddi bir bağ yaralanmasında, ayak bileğinin eskisi kadar esnek ve hareketli olması bazen iki ila üç yıl sürer.
Ayak bileği burkulmasından sonraki yıllarda ayak yaralanmalarının yinelenme riski, özellikle örneğin futbol veya basketbol gibi sporlarda eklemlere aşırı derecede yüklenilirse daha yüksektir.
Şiddetli burkulması olan on kişiden yaklaşık bir veya ikisinde, ayak bileği daha sonra kalıcı olarak (kronik) dayanıksız kalır. Eklem, burkulmadan altı ay sonra hala çok dirençsizdir. Kronik olarak dayanıksız ayak bilekleri olan insanlar sıklıkla ayak bileklerini tekrar tekrar burkar.
Ayak bileği burkulmasına karşı nasıl önlem alınabilir?
Stabilize etmek ve yeni yaralanmalara karşı korunmak için bazı insanlar egzersiz yapmadan önce ayak bileklerini bandajlar veya ateller. Bandaj olarak genellikle bir "ağrı bandı (kinesio bant)" kullanılır, bilekle birlikte hareket eden ve kasları ve sinirleri uyarması beklenen çok elastik bantlardır. Ancak böyle bir etki henüz kanıtlanmamıştır.
Güçlendirme ve koordinasyon egzersizleri ile kalıcı olarak dengesiz olan ayak bileklerinin önüne geçilebilir. Eklem yapılarınızı yeniden güçlendirmek istiyorsanız, genellikle haftalarca veya aylarca antrenman yapmanız gerekir. Genellikle bunun için hafif bir dengesizlikte bir yana devrilen bir denge tahtası kullanılır. Tahta üzerinde örneğin tek ayak üzerinde durma gibi egzersizler uygulanır. Dengeyi kaybetmemek için ayağın devrilmeye karşı koyması, çeşitli yükleri telafi etmesi ve hareketler yapması gerekir. Bu, kasları güçlendirir ve ayak bileğini daha stabil hale getirir.
Ayak bileği burkulması nasıl teşhis edilir?
Ayak bileği burkulması olasılığı varsa, doktor önce kazanın nasıl olduğunu ve şikayetleri soracaktır. Muayenede ise yaralanmanın ne kadar şiddetli olduğu kontrol edilir. Ayak bileği kırığı olmadığından emin olmak için ayağın röntgeni de çekilebilir.
Ayak bileği burkulmasının şikayetleri birkaç gün sonra önemli ölçüde düzelmediyse, bağ yırtılması olabilir. Bu gibi durumlarda, ayak bileğinin içinin resmini çekmek için manyetik rezonans tomografisi (MRT olarak da bilinir) kullanılabilir. Bu tür MRT görüntüleri ile bağlar ve çevreleyen doku genellikle bir röntgende olduğundan daha iyi incelenebilir.
Ayak bileği burkulması nasıl tedavi edilir?
Burkulan ayak bileği hızla şişer ve aynı hızla ağrımaya başlar. Ağrı ve şişmeye karşı acil önlem olarak ayağı kaldırmak ve soğutmak en iyisidir. Ayak bileğine hafif baskı uygulayan bir kompresyon bandajı da yardımcı olur. Çoğu zaman bu rahatlatıcı önlemler hafif ayak bileği burkulması için yeterlidir.
Gerekirse ayağı stabilize etmek için birkaç gün sonra atel, ortez veya sağlam bir bandaj konulabilir. Ayak bileği ciddi şekilde şişmişse, kısa bir süre için alçı yararlı olabilir.
Ayağı çok uzun süre hareketsiz bırakmamak ve uygun hareketlere mümkün olduğunca erken başlamak yararlı olur. Bağ yırtılmasının eşlik ettiği bir ayak bileği burkulmasında da ameliyat sadece nadir durumlarda gereklidir.
Ayak bileği burkulmasının nasıl tedavi edileceği hakkında daha detaylı bilgileri gesundheitsinformation.de sitesinde bulabilirsiniz.
- De Vries JS, Krips R, Sierevelt IN et al. Interventions for treating chronic ankle instability. Cochrane Database Syst Rev 2011; (8): CD004124. doi: 10.1002/14651858.CD004124.pub3.
- Kerkhoffs GM, Handoll HH, de Bie R et al. Surgical versus conservative treatment for acute injuries of the lateral ligament complex of the ankle in adults. Cochrane Database Syst Rev 2007; (2): CD000380. doi: 10.1002/14651858.CD000380.pub2.
- MacAuley D, Best TM. Evidence-based sports medicine. BMJ Books: London 2007.
- Nunes GS, Feldkircher JM, Tessarin BM et al. Kinesio taping does not improve ankle functional or performance in people with or without ankle injuries: Systematic review and meta-analysis. Clin Rehabil 2021; 35(2): 182-199. doi: 10.1177/0269215520963846.
- Rammelt S, Richter M, Walther M et al. Frische Außenbandruptur am oberen Sprunggelenk (S1-Leitlinie). AWMF-Registernummer 012-022. 2017.
- Struijs PA, Kerkhoffs GM. Ankle sprain: the effects of non-steroidal anti-inflammatory drugs. BMJ Clin Evid. 2015 Jul 28;2015:1115.
Institut für Qualität und Wirtschaftlichkeit im Gesundheitswesen (Sağlık Hizmetlerinde Kalite ve Verimlilik Enstitüsü) (IQWiG) ile birlikte hazırlanmıştır.
Tarih: