Sağlık hizmeti Doktorlar için gizlilik yükümlülüğü: Güvene dayalı doktor-hasta ilişkisinin temeli

Sağlıklı doktor-hasta ilişkileri için güven gereklidir. Doktorlar için gizlilik yükümlülüğü, bu güvenin önemli bir temelini oluşturur. Doktorlar için gizlilik yükümlülüğü, doktorların, hastalarının kişisel bilgilerini üçüncü taraflardan gizli tutmaları gerektiğini şart koşar. 

Doktorlar için gizlilik yükümlülüğü, her bireyin hangi kişisel bilgileri ifşa edeceğine ve bu bilgileri kimlerin görüntüleyebileceğine veya işleyebileceğine kendisinin karar verme temel hakkını korur. Bu yükümlülük, hasta verilerinin hasta rızası veya yasal bir dayanak olmadan paylaşılmamasını sağlamaya yöneliktir.

Doktorlar için gizlilik yükümlülüğü, bir doktorun tıbbi görevleri kapsamında bir kişi hakkında öğrendiği tüm bilgileri kapsar. Ayrıca hastanın ölümünden sonra da geçerlidir.

Doktorlar için gizlilik yükümlülüğü, her bir federal eyaletin tıp mesleği davranış kurallarında düzenlenmiştir. Hasta gizliliğinin korunması ve bu yükümlülüğün ihlalinin yasal sonuçları Ceza Kanunu'nda belirtilmiştir. 

Doktorlar, hastalarının kişisel verilerini korumak için ayrıca yasal veri koruma düzenlemelerine de uymak zorundadır.

Doktorlar için gizlilik yükümlülüğü hangi bilgileri kapsar?

Doktorlar için gizlilik yükümlülüğü, kamuya açık olmayan kişisel bilgiler ("sırlar") için geçerlidir. Buna aşağıdaki bilgiler dahildir:

• Hastalık
• Tıbbi geçmiş
• Tetkik sonuçları
• Tedavi önlemleri
• Prognoz
• Hasta dosyaları
• Hastanın kişisel, mesleki, ekonomik ve mali durumu

Gizlilik yükümlülüğü, kişinin adı ve tedavi aldığına dair bilgi için de geçerlidir. 

Anonimleştirilmiş bilgiler gizliliğe tabi değildir. Örneğin, paylaşılan bilgiler belirli bir kişiye atfedilemediği sürece bir doktor hasta bilgilerini bir meslektaşıyla görüşebilir ve birlikte konsültasyon yapılabilir.

Gizlilik yükümlülüğü kimler için geçerlidir?

Gizlilik yükümlülüğü genellikle üçüncü taraflar için geçerlidir. Buna hastanın eşi veya aile üyeleri de dahildir. 

Küçük yaştaki hastalarda, doktor ebeveynlerin bir durum hakkında bilgilendirilmesinin gerekip gerekmediğini dikkatlice değerlendirmelidir. Belirleyici faktör, küçük yaştaki hastanın sağlık durumunu, hastalığın ciddiyetini ve olası tedavinin risklerini değerlendirebilecek durumda olup olmadığıdır. Bu durumda, doktorlar ebeveynlere karşı gizliliği korumak zorundadır.

Hastaların kişisel bilgileri işverene de açıklanamaz. İşveren için verilen iş göremezlik belgesi yalnızca hastalık süresini içerir, hastalığın kendisi hakkında herhangi bir bilgi içermez.

Hasta sırları diğer doktorlara da açıklanamaz. Ancak, aynı kişiyi birden fazla doktor tedavi ediyorsa ve kişinin rızası varsa tedavi kapsamında bu kişiyle ilgili bilgiler paylaşılabilir.

Gizlilik yükümlülüğü, veri paylaşımı açısından ne anlama gelir?

Doktorlar, hastalarının kişisel verilerini yalnızca şu durumlarda paylaşabilir:

• Buna izin veren veya hatta gerektiren yasal bir dayanak varsa
• Hasta rıza vermişse

Bazı durumlarda, doktorlar yasal olarak hasta bilgilerini belirli kurumlara iletmekle yükümlüdür. Bunun için hastanın onayı gerekmez. 

Zorunlu bildirim gerektiren bulaşıcı hastalıklar 

Bazı bulaşıcı hastalıkların bildirimi zorunludur. Bir kişiye böyle bir hastalık teşhisi konulursa bunun sağlık bürosuna bildirilmesi zorunludur. Örneğin, HIV gibi bazı hastalıklar anonim olarak bildirilir. Kızamık ve kızamıkçık gibi diğer hastalıklar ise ismen bildirilmelidir. Bildirinin amacı, salgınları önlemek veya hızlı bir şekilde tespit etmektir.

Kanser hastalıkları 

Kanser hastalıkları kanser kayıtlarına bildirilir. Kanser kayıtlarında kanser teşhisleri, hastalığın seyri ve tedaviyle ilgili veriler saklanır. Bu veriler, örneğin tedavilerin etkinliğini araştırmak ve böylece kanser tedavisini iyileştirmek için kullanılır. Hastalar, verilerinin kanser kayıtlarında kişiselleştirilmiş olarak saklanmasına itiraz edebilirler.

Sağlık sigortası veya işveren sorumluluk sigortası birliğinin geri ödemeleri 

Tedavilerin faturalandırılması için belirli hasta verilerinin Kassenärztliche Vereinigung (Yasal Sağlık Sigortası Hekimleri Derneği) kuruluşuna ve sağlık sigortasına iletilmesi gerekmektedir. 

Aynı durum, bir hekimin iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle tedavi vermesi durumunda, verilerin işveren sorumluluk sigorta birliklerine iletilmesi için de geçerlidir. Bu durumda, tedavi kararı için belirleyici olan hasta verileri iletilmelidir.

Medizinischer Dienst bilirkişi raporları  

Bilirkişi raporları ve denetimler kapsamında hasta verileri Medizinischer Dienst'e de sunulmalıdır. Bunun için yalnızca görevlerin yerine getirilmesi için gerekli olan veriler iletilebilir.

Diğer durumlar 

Kişisel veriler ayrıca şu durumlarda ilgili makamlara veya kişilere iletilmelidir:

• Bir çocuk doğduğunda
• Bir kişi öldüğünde
• Doktor cinayet gibi planlı bir suçu öğrendiğinde

Doktorlar gizlilik yükümlülüklerine rağmen başka hangi durumlarda bilgi verebilirler?

Bazı geçerli durumlarda, doktorlar gizlilik yükümlülüğüne uymayabilir. 

Tehlike altındaki çocuklar 

Doktorlar bir çocuğun istismara veya ihmale uğradığından şüphelenirse Gençlik Dairesine bilgi verebilirler. Durum öncelikle çocuğun velileriyle görüşülmelidir. Ancak, bu durum çocuk için tehlikenin artmasına yol açacaksa Gençlik Dairesi ile doğrudan iletişime geçilebilir. Çocuğun refahı için acil bir tehdit varsa doktor yetkilileri bilgilendirmekle yükümlüdür.

Başkalarını tehlikeye atma 

Bazı durumlarda, doktorlar başkalarını korumak için gizlilik yükümlülüklerine uymayabilir. Örneğin, hasta alkol bağımlılığı veya epilepsi gibi bir rahatsızlık nedeniyle kendisini ve başkalarını tehlikeye atmasına rağmen trafiğe sürücü olarak katılıyorsa doktor idari makamlara bildirimde bulunma hakkına sahip olabilir. Ancak doktor öncelikle kişiyi tehlikeli davranıştan vazgeçirmeye çalışmalıdır.

Tıbbi acil durum

Bazen bir kişi, örneğin ciddi bir kazadan sonra bilinç kaybı durumunda, doktoru gizlilik yükümlülüğünden muaf tutamayabilir. Bu gibi durumlarda, yaşamı ve sağlığı korumak için kişisel veriler toplanabilir, kullanılabilir ve diğer doktorlarla paylaşılabilir. Bunun için varsayılan rıza gereklidir. Bu ifade, doktorun ilgili kişinin söz konusu durumda verilerinin kullanımına ve paylaşımına rıza göstereceğini varsaydığı anlamına gelir.

Eşler, hastalık nedeniyle iş göremez durumda olmaları ve vekaletname bulunmaması durumunda birbirlerinin sağlık hizmetlerini devralabilirler. Bu, evli çiftler için acil durum temsil yetkisi ile düzenlenmiştir. Bu gibi durumlarda, doktorlar eşlere karşı gizlilik yükümlülüğüne sahip olmaz.

Doktorun meşru menfaatleri 

İstisnai durumlarda, doktor kendi meşru menfaatleri nedeniyle de gizlilik yükümlülüğüne uymayabilir. Bir doktorun avukat veya mahkeme aracılığıyla bir hastaya ücret talebinde bulunmaktan başka seçeneğinin olmaması buna örnek olarak verilebilir. Bir diğer olası senaryo ise bir doktorun cezai kovuşturmaya karşı kendini savunmak zorunda kalması ve bunu etkili şekilde yapmak için hastanın sırlarını açıklamasının gerekmesi durumudur.

Doktorlar, veri sahibi onay vermişse hasta bilgilerini ifşa edebilir. Birçok hasta bu tür muafiyetlere, "Kişisel Verilerin Açıklanmasına Onay" veya "Gizlilik Yükümlülüğünden Muafiyet" başlıklı formlardan aşinadır.

Geçerli bir muafiyet için aşağıdaki kriterler uygulanır:

• Muafiyet, hastanın özgür iradesine dayanmalıdır.
• Muafiyetin amacı açıkça tanımlanmalıdır. Gizlilik yükümlülüğünden genel bir muafiyet mümkün değildir.
• Verilerin iletileceği taraf açıkça belirtilmelidir.
• Yazılı muafiyet ibranamesi genellikle gerekli değildir ancak tıbbi açıdan tavsiye edilir.

Gizlilik yükümlülüğünden muafiyet, ileride geçerli olmak üzere herhangi bir zamanda iptal edilebilir.

Gizlilik yükümlülüğünün ihlali, bir doktorun hastanın rızası veya yasal bir dayanak olmaksızın hasta bilgilerini ifşa etmesi durumunda ortaya çıkar. Ayrıca, hasta bilgileri ihmal nedeniyle yeterince korunmadığında da ihlal meydana gelir. Bu durum, örneğin, hasta verilerinin doktor muayenehanesinde yetkisiz kişiler tarafından yeterli güvenlik önlemleri alınmadan görüntülenebilmesi veya kişisel hasta verilerinin e-posta veya mesajlaşma yoluyla şifrelenmemiş olarak iletilmesi durumunda ortaya çıkar.

Gizlilik yükümlülüğü ihlal edilirse ne olur?

Bir doktor gizlilik yükümlülüğünü ihlal ederse bunun ciddi hukuki sonuçları olabilir. Ceza Kanunu'na göre, bir hastanın gizli sırrının ifşa edilmesi halinde bir yıla kadar hapis veya para cezası verilebilir. Acı ve ızdırap için tazminat talepleri de ileri sürülebilir. İlgili tabip birliği, örneğin bir uyarı verebilir veya para cezası talep edebilir.

Etkilenen hastalar kiminle iletişime geçebilir?

Gizlilik yükümlülüğünün ihlali şüphesi varsa hastalar ilgili tabip birliğine başvurabilir. Stiftung Unabhängige Patientenberatung Deutschland (Almanya Bağımsız Hasta Danışma Vakfı) gibi danışmanlık merkezleri de destek sağlayabilir.

Hastalar, gizlilik yükümlülüğünün ihlali nedeniyle dava açılmasını isterlerse polise veya savcılığa suç duyurusunda bulunabilirler.