Gebelik sırasında nelere izin verilir ve nelere izin verilmez?

Gebelikte kadınlar henüz dünyaya gelmemiş canın da sorumluğunu taşırlar. Henüz bu erken aşamada bile çocuğun iyiliği ön plandadır ve bu durum pek çok kadının kendi yaşam şeklini değiştirmesine yol açar. Sabah kahvesi, akşamları içilen bir bardak şarap, hafta sonunda yoga dersi: gebeler doğmamış çocuğa zarar vermemek için sevilen bu alışkanlıkların hangilerinden vazgeçmelidir? Ve gebelik sırasında başka nelere izin verilir?

Kahve ve çay pek çok gebe kadının vazgeçmek istemediği keyif verici maddeler arasındadır. İyi haber: Gebelik sırasında düşük miktarda kafeine izin verilir.

Kılavuz değer olarak günde 200 mg kafein kabul edilir. Bu yaklaşık 1 ila 2 fincan kahveye veya 3 ila 4 fincan çaya karşılık gelir. Ancak daha fazla olmamalıdır. Özellikle çaydaki kafein içeriği demlenme süresine ve su sıcaklığına bağlıdır ve bu nedenle kafein içeriği çok değişken olabilir. Bu durum siyah, yeşil ve beyaz çay için geçerlidir.

Pek çok enerji içeceğinde kafein içeriği 200 mg'lik en yüksek değere ulaşmasa da, enerji içecekleri gebelikte uygun değildir. Doğmamış çocuk üzerindeki etkileri henüz yeterince araştırılmamış olan glukuronolakton, taurin veya inosit gibi başka bileşenler de içerirler.

Kafeinin aksine doğmamış çocuk için tehlikesiz olan bir alkol miktarı yoktur. Hatta, henüz gebelik planlanırken bile alkolden kaçınılması önerilmektedir.

Küçük miktarlarda bile alkol, malformasyonlara, büyüme bozukluklarına ve sinir hücreleri dahil dokularda hasara yol açabilir. Özellikle beyin gelişimi olumsuz etkilenmeye daha yatkın olduğundan, gebelikte alkol tüketilmesi durumunda, kısmen ancak büyümekte olan çocuk üzerinde görülen çok çeşitli etkiler ortaya çıkabilir. Bunlar arasında örneğin zeka geriliği, hiperaktivite, dürtüsellik ve kolay dikkat dağılması sayılabilir. Bu nedenle, anne adayları alkol tüketmekten kesinlikle kaçınmalıdırlar.

Kannabis tüketimi de beynin gelişimini etkiler. Kannabisin içerdiği THC plasenta bariyerini aşar. THC'nin bağlanabileceği yapılar (endokannabinoid reseptörleri) embriyonun erken bir gelişim aşamasında mevcut olduğundan, kannabis tüketimi beynin gelişimini bozabilir. İlk araştırma sonuçları, gebelikte kannabis tüketen annelerin çocuklarında beyinde değişiklikler olduğunu göstermektedir. Bu değişiklikler sigaranın yol açtıklarından farklılık gösterir.

Gebe kadınlar ayrıca yasa dışı uyuşturucu tüketiminden de kesinlikle kaçınmalıdır.

Sigara dumanı yaklaşık 250 zehirli veya kanserojen madde içerir. Bu maddelerin çoğu göbek bağı üzerinden embriyoya ulaşır. Pasif içiciliğin bile doğmamış çocuk üzerinde etkileri olur. Tütünde bulunan nikotin bir nörotoksindir. Damarları daraltıcı etkisi vardır ve akciğerlerin gelişimini olumsuz etkiler. Bu nedenle, sigara içen annelerin bebeklerinde astım, alerjiler ve solunum yolu hastalıkları daha sık görülür. 

Toksinlerden bağımsız olarak, sigara içmek sırasında karbon monoksit solunur, ve bu durum doğmamış çocuğun oksijen almasını genel olarak olumsuz etkiler. Gebelikte sigara kullanılması düşük veya erken doğum riskini artırmaz. Aynı zamanda, embriyonun gelişimini de olumsuz etkiler ve bu nedenle, bebekler doğumda çoğunlukla daha ufak olur.

Sigara içmek fertiliteyi de etkilediğinden, çocuk sahibi olmak isteyen çiftler henüz gebeliği planlama aşamasında sigarayı bırakmalıdır.

Kısa yanıt: vazgeçildiği zaman annenin sağlığını olumsuz etkilemeyecek tüm ilaçlar.

İlaçlar doğmamış çocuğa çeşitli şekillerde zarar verebilir. Bazı etkin maddeler göbek bağı üzerinden doğmamış çocuğa ulaşırken, bazıları da annenin kan dolaşımı üzerine etki ederler ve bu şekilde, fetusun beslenmesini olumsuz etkileyebilirler. Bu nedenle, anne adayları ilaç kullanmaktan mümkün olduğunca kaçınmalıdırlar. 

Aynısı, tamamen zararsız olduğu varsayılan, reçetesiz satılan ilaçlar için de geçerlidir. Örneğin, bazı dekonjestan burun spreyleri bunlara dahildir. Bunlar bir soğuk algınlığında kısa süreyle normal dozlarda kullanılabilir. Ancak, daha yüksek dozlarda damarları daraltırlar ve bu şekilde, plasentaya kan akışını azaltabilirler. Özellikle mukoza şişmesi sonucunda ortaya çıkan "gebelik nezlesi" sırasında kullanılmamaları gerekir. Bu durumda normal bir doz uygulaması bile bağımlılığa yol açabilir. Güvenli tarafta olmak için, gebe kadınlar tuz çözeltisi veya papatya ekstraktı esaslı burun spreylerini kullanmalıdırlar. Bunların yetmediği noktada, gebeler doktorlarına danışmalıdır.

Reçetesiz satılan pek çok ilaç da gebelikte kullanılmamalıdır veya yalnızca belli aşamalarda kullanılabilirler. Örneğin ibuprofenin gebeliğin 28. haftasından sonra kullanılması böbrek fonksiyonlarının bozulmasına ve kalp kusurlarının oluşmasına yol açabilir. Buna karşın, hafif ila orta şiddette ağrılarda ve ateşte tüm gebelik boyunca parasetamol kullanılmasına izin verilir. Bu nedenle, gebeler özellikle uzun süreli kullanımlarda mutlaka doktora danışmalıdır.

Uyku ilacı ve sakinleştiriciler de doktor tavsiyesi olmadan kullanılmamalıdır. Bu, bitkisel preparatlar için de geçerlidir.

Genel olarak, belirli ilaçlara bağımlı olan veya düzenli olarak ilaç kullanan gebelerin doktorları ile olası riskler hakkında görüşmeleri gerekir. Kritik ilaçlar söz konusu olduğunda, gebelik boyunca çoğunlukla bir alternatif bulunabilmektedir.

Önceleri, embriyoyu yabancı kabul ederek reddetmemek için annenin bağışıklık sisteminin kendini kapattığına inanılmaktaydı. Daha yakın araştırmalar, bağışıklık sisteminin bir denge kurduğunu göstermektedir. Embriyoyu korumak için, ona karşı bir immünolojik tolerans geliştirmelidir. Hatta, bağışıklık sisteminin özel hücreleri embriyonun yerleşmesini ve büyümesini desteklerler. Anne ve çocuk eşzamanlı olarak güçlü bir korumaya ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle, dışarıya karşı bağışıklık savunması korunur.

Gebelikte, annenin bağışıklık sistemi yüksek performans gösterir. Ek olarak bir enfeksiyon baskısıyla karşılaşacak olursa, annenin bağışıklık sistemi ile embriyonun hücreleri arasındaki etkileşim bozulur.

Kızamık, kabakulak, kızamıkçık, suçiçeği, sarıhumma ve kolera aşısı gibi canlı aşıların yapılmaması gerekirken, inaktif aşılara gebelik sırasında izin verilmektedir ve hatta bazen açıkça tavsiye edilmektedir. Gebe kadınlarda gribin daha ağır seyretmesi riski genellikle daha yüksektir. Bundan dolayı, ikinci trimester başlamadan önce bir grip aşısı yapılmalıdır. Altta yatan bir hastalık nedeniyle risk daha yüksek ise, aşı henüz gebeliğin ilk üç ayı içinde yapılmalıdır.

Ständige Impfkommission (STIKO, Sistematik Aşı Kurulu) ayrıca, bebeğin doğumda annenin antikorları tarafından halihazırda korunuyor olmasını sağlamak üzere son trimesterin başlangıcında boğmacaya karşı aşı yapılmasını önermektedir. Erken doğum riskinin yüksek olması durumunda, bu aşının henüz ikinci trimesterde yapılması tavsiye edilmektedir.

Yeterli hareket sağlıklı olmanın anahtarlarından biridir. Bu durum, çoğunlukla doğmamış çocuğa spor ile zarar vermekten endişe eden anne adayları için de geçerlidir. Ancak, normal seyreden bir gebelikte bu endişe temelsizdir. Hatta hareket anne ve çocuk için iyidir. Genel kılavuzlar, en iyisi günlük olarak haftada en az 5 gün en az 30 dakika fiziksel aktivite önermektedir. Yüklenme o esnada sohbet de etmeye izin verecek ölçüde olmalıdır.

Gebelik sırasında uygun olmayan bazı spor türleri ve egzersizler vardır. Gebeler, örneğin binicilik, alp disiplini kayak veya takım oyunları gibi yüksek bir düşme veya yaralanma riski teşkil eden spor türlerinden kaçınmalıdırlar. Örneğin voleybol gibi sıklıkla sıçramayı gerektiren spor türleri ve karın kaslarının kuvvetli şekilde zorlandığı bazı aktiviteler de yine uygun değildir. Bu nedenle, pilates sırasında dikkatli olunmalıdır. Ekstrem koşullarda yapılan sporlar, örneğin 2500 m üzerindeki irtifalarda dağ yürüyüşleri veya tüplü dalış da gebelere tavsiye edilmez. 

Büyük kas gruplarının dengeli şekilde kullanıldığı spor türleri, örneğin bisiklet sürmek, hafif koşu, yürüyüş, yüzme veya gebelik yogası idealdir. Sıçrama gerektiren egzersizler atlanacak olursa, aerobik veya zumba bile uygundur. Pek çok stüdyo, dernek ve ebe muayenehanesinde, anne adaylarının ihtiyaçlarına odaklanan, gebelere özel kurslar sunulmaktadır.

Kendileri için ne ölçüde ve hangi sporun uygun olduğundan emin olmayan kadınlar, bu konuyu rutin kontrol muayeneleri sırasında gündeme getirebilirler.

Normal seyreden bir gebelikte doyurucu bir cinsel hayat aleyhinde bir durum yoktur. Yalnızca çoklu gebelikler veya komplikasyonlar durumunda dikkat edilmelidir. Örneğin enfeksiyon, kanama veya mesane yırtılması durumlarında penisin vajina içine girmesi semptomları kötüleştirebilir.

Anne adayı daha önce düşük yaptıysa, ilk trimesterde özellikle dikkatli olunmalıdır. Aynısı erken doğum sancıları veya son trimesterde bir erken doğum tehdidi durumda da geçerlidir. 

Riskin yüksek olup olmadığından emin olmayan gebeler bu konuda doktorları ile konuşmalıdırlar. Ebeler de gebelikteki kişisel riskleri değerlendirebilirler.

Gebelik her iki partner için de muazzam bir duygusal zorluktur. Anne adaylarında hormonal ve fiziksel değişiklikler meydana gelir. Kısmen daha çabuk heyecanlanabilirler ve bu durum hızla rahatsız edici bir aşırı uyarılmaya ve dokunmaya karşı hassasiyete dönüşebilir. Baba adayları partnerlerindeki fiziksel değişimi son derece çekici bulabilirler, ancak bazıları için bu bir sorun oluşturur ve güvensizleşir ya da yabancılaşırlar. Bu nedenle, çiftlerin hiçbir koşulda kendilerini baskı altına sokmamaları, bunun yerine dikkatlerini ihtiyaçlarına yöneltmeleri ve birbirlerine bol zaman ayırmaları gereklidir.

Gebelere yönelik bir online danışma sitesi olan IRIS, size alkol ve sigarayı bırakmanız konusunda yardımcı olmaktadır.

Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung (Federal Sağlık Bilgi Merkezi) size yakınınızdaki bağımlılık danışma merkezlerini bulma imkanını tanır.

embryotox.de sayfasında 400'ü aşkın ilaç ve bunların gebelik ve emzirme dönemindeki risklerine ilişkin bilgiler bulunmaktadır.