Flebit

Flebit oluştuğunda sadece damar duvarı iltihaplanmakla kalmaz, aynı zamanda damardaki kan akışını engelleyen bir kan pıhtısı da (tromboz) oluşur. Bu nedenle yüzeysel flebit, tromboflebit olarak da adlandırılır.

İltihaplanan damarlar çoğu zaman bacaktaki yüzeysel damarlardır, fakat herhangi bir damarda da iltihaplanma olabilir. Destekleyici önlemlerle hastalık genellikle kısa sürede geçer. Bir kan pıhtısı oluşur ve derin venöz sisteme yayılırsa, pulmoner emboli gibi tehlikeli komplikasyonlar ortaya çıkabilir.

Yüzeysel bir damar iltihaplanırsa, cildin altında dokunulunca acı veren sert, bazen düğümlü bir kordon oluşur. İltihaplı damarın üzerindeki cilt kızarmış, şişmiş ve ısınmıştır. Bazen flebitli insanlarda düşük ateş de olur.

Çoğu iltihap komplikasyonsuz seyreder. Bununla birlikte, bazen aşağıdaki gibi komplikasyonlar ortaya çıkabilir:

• Bakteriler iltihaplı damar duvarını kolonize eder: Bu durumda iltihap çevredeki dokuya yayılır. Yüksek ateş ve irin oluşumu görülür.
• Bir kan pıhtısı daha derin damar bölümlerine yayılırsa: Derin ven trombozu gelişebilir. Bacak şiş, cilt genellikle parlak ve gergindir. Baldırlarda ağrı olabilir.
• Oluşan kan pıhtısının daha küçük parçalara ayrılması: Bu, ani bir nefes darlığı ve göğüste ağrı olarak fark edilen pulmoner emboliye yol açabilir.

100 flebit vakasının 90’ında neden varisli damarlardır. Damar duvarındaki şişlikler nedeniyle kan akışı girdap oluşturur ve yavaşlar. Bu, damar duvarında iltihaplanmaya neden olan küçük kan pıhtılarının (mikrotrombus) oluşmasına neden olur.

Enflamasyon sonucu damar duvarının içi artık tamamen pürüzsüz değilse, trombositler burada birikir. Böylece daha fazla kan bileşeni biriktikçe, giderek büyüyen bir kan pıhtısı oluşur. Damar duvarının dışarıdan zedelenmesi veya infüzyon için damara erişim (venöz kalıcı kateter takılması) de mikrotrombus ve iltihap oluşumuna yol açabilir. Fiziksel olarak az hareket etmek de kan pıhtılarının oluşumunu tetikler.

Kan akışını yavaşlatan, kanın pıhtılaşmasını artıran veya kan damarlarının iç duvarını değiştiren tüm faktörler de yüzeysel flebiti tetikler.

Örneğin:

• Varisli damarlar
• Damar zayıflığı
• Damar duvarının zedelenmesi
• Damarlardaki ameliyatlar
• Damarlar yoluyla infüzyonlar
• Damarlara uyuşturucu enjekte edilmesi

Genel olarak, kan pıhtıları şu durumlarda daha yaygındır:

• Ameliyat sonrası veya diğer hastalıklar nedeniyle yatak istirahati
• Yetersiz hareket ve fiziksel aktivite
• Gebelik ve lohusalık
• Hormonal doğum kontrol yöntemlerinin kullanımı
• Menopoz için hormon tedavisi
• Kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan kan pıhtılaşma sistemindeki değişiklikler
• Tümör hastalıkları
• Aşırı kilo
• Yaşlılık
• İltihaplı damar hastalıkları
• Otoimmün hastalıklar
• Daha önce oluşan flebit

Her yıl 1000 yetişkin kadın ve erkekten 5 ila 8'inin yüzeysel flebit geliştirdiği tahmin edilmektedir. Yaşla birlikte görülme sıklığı artar.

Flebit semptomları genellikle birkaç gün içinde azalır. Enflamasyon komplike değilse ve başka risk faktörleri yoksa, kan pıhtılarının oluşması ve parçalanması gibi komplikasyonlar olası değildir. Bununla birlikte, kalınlaşmış damar duvarı birkaç ay boyunca elle hissedilebilir şekilde kalabilir.

Seyir komplike değilse, flebitin seyrini değerlendirmek için teşhisten yaklaşık 7 ila 10 gün sonra başka bir tıbbi muayene yapılması tavsiye edilir. Flebit başka bir durumdan kaynaklanıyorsa, seyir tedavinin şekline bağlı olacaktır.

Tipik semptomlar ve görünüm nedeniyle flebit hızlı bir şekilde teşhis edilebilir. Bununla birlikte, doktorlar genellikle daha büyük kan pıhtılarını ve tam yerlerini belirlemek için Doppler ultrasonu kullanır. Bu aynı zamanda kan pıhtılarının gerileyip gerilemediğini veya muhtemelen daha fazla gelişip gelişmediğini belirlemeye de yardımcı olacaktır.

Hastalık komplikasyonsuz seyrederse başka bir muayeneye gerek yoktur. Sebebin bir kan pıhtılaşma bozukluğu olduğundan şüpheleniliyorsa, bu bir kan testi ile kontrol edilebilir. Özellikle varis yoksa veya flebit tekrarlıyorsa ileri tetkikler önerilir.

Yüzeysel flebit tedavisinde çeşitli yöntemler uygulanır. Bunlar öncelikle semptomları hafifletmeyi amaçlar.

Örnekler:

• Etkilenen bacağın sık sık yukarı kaldırılması, ancak mümkünse yatak istirahati ya da hareket kısıtlaması yapılmaması
• Soğutma veya ısıtma pedleri
• Kompresyon çorapları veya bandajlarla lokal basınç tedavisi
• İbuprofen veya diklofenak gibi iltihap önleyici ağrı kesiciler
• Bakteri enfeksiyonu belirtileri varsa antibiyotikler
• Daha büyük bir kan pıhtısı göstergesi veya riskinde artış varsa antikoagülan ilaç

Etkilenen damarın ameliyatla çıkarılması veya bağlanması nadiren düşünülebilir.