Vekalet, vesayet yetkisi ve tıbbi vasiyet

Hukuki ve sağlıkla ilgili konularda kendi başına karar verip hareket edemeyen veya bu konuda desteğe ihtiyacı olan herkese yasal bir vasi atanır.

Bunun çeşitli nedenleri olabilir: örneğin, hastalık, engellilik, ileri yaş veya bir kaza sonucu bilinç kaybı sonucunda oluşan zihinsel bozukluk.

Kişinin artık kendi kendine hareket edemediği böyle bir durum aniden ortaya çıkabilmekte ve genç yetişkinleri de etkileyebilmektedir.

Bu nedenle, aşağıdaki gibi soruları erkenden düşünmeniz önerilir:

• Bazı tıbbi önlemler hakkında ne hissediyorum? 
• Uyulması gereken özel beklentilerim, değerlerim ve isteklerim var mı? 
• Kendim yapamazsam benim yerime kim karar vermeli?  

Kendinizi ifade edemediğiniz durumlarda kullanılmak üzere vasiyetinizi bağlayıcı bir şekilde kaydetmek için üç seçeneğiniz bulunmaktadır: 

• Tıbbi vasiyet: Beklenti ve isteklerinizi ifade edemeyecek halde olduğunuz bir durumda, sağlık bakımınızın nasıl olması gerektiğini bu şekilde belirlersiniz. 
• Vekaletname: Bununla, güvendiğiniz bir kişiye sizi sağlıkla ilgili, hukuki ve mali konularda temsil etmesi için tam yetki vermiş olursunuz.   
• Vesayet yetkisi: Vekaletname ile aynı konuları düzenleyebilir. Ancak vesayet yetkisinde adı geçen kişiler, faaliyetleri hakkında vesayet mahkemesine rapor vermek zorunda olduklarından denetime tabidir. 

Güvendiğiniz kişinin karar verme ve hareket etme alanı, hangi belgeyi seçtiğinize ve onu nasıl formüle ettiğinize bağlı olarak sınırlanır veya belirli kontrollere tabi olur.

Her üç belge de yalnızca doğru bir şekilde düzenlendikleri takdirde yasal olarak bağlayıcıdır. Belge tarih atılıp ıslak imzalanmış olmalı ve belgenin orijinali saklanmalıdır.

Bir vekalet belgesi oluşturulmamışsa ne olur? 

Hiç kimse, yakın aile üyeleri bile bir yetişkin için otomatik olarak ve tam yetkiyle karar veremez ve hareket edemez. Acil durumlarda sadece evli çiftler sağlık konularında belirli bir süre boyunca karar verebilmektedir.

Vekalet belgeleri yoksa, vesayet mahkemesi sizi yasal olarak temsil etmesi için bir kişi seçecektir.

Belirli bir kişinin sizin adınıza hareket edip karar verdiğinden ve iradenize uyduğundan emin olmak istiyorsanız, bunu bir vasiyetname veya vesayet yetkisi ile ya da gerekli durumlarda ayrıca bir tıbbi vasiyet ile yazıya dökmelisiniz. 

Tıbbi vasiyet ile, kendinizi ifade edemeyecek haldeyseniz hangi durumlarda tıbbi tedavi isteyip istemediğinizi ve hangilerini istediğinizi yazılı olarak belirtirsiniz.

Tıbbi vasiyet, hangi tetkikleri, tedavileri veya yaşamı uzatma önlemlerini kabul ettiğinizi, hangilerini kabul etmediğinizi ve ne istediğinizi yazılı olarak belirler. Doktorlar, hemşireler ve terapistler, tıbbi vasiyetin açık ve bağlayıcı olması durumunda isteklerinizi yerine getirmekle yükümlüdür.

Sağlık konularını ele alması için birini bir vekaletname ile yetkilendirdiyseniz, bunu tıbbi vasiyetinizde belirtebilirsiniz.

Tıbbi vasiyet konusunda danışmanlığı kimler verir? 

Tıbbi vasiyet konusunda profesyonel tavsiye almanız önerilir. Danışmanlar örneğin, doğru ifadelerin kullanılmasına ve belli koşullar arasındaki çelişkilerin önlenmesine yardımcı olabilir.

Birçok hayır kurumu ve sosyal kuruluştan, tüketici merkezlerinden ve derneklerden veya doktorunuzdan danışmanlık alabilirsiniz. Doktorlar ayrıca, belgenin oluşturulması esnasında akıl sağlığınızın yerinde olduğunu da onaylayabilir. Tıbbi vasiyet, bu şekilde tıbbi bir onay olmadan da geçerlidir. Ancak, tıbbi vasiyete itiraz edilmesi durumunda böyle bir onay alınmış olması faydalı olabilir.

Tıbbi vasiyetin bir kısmı, ne istediğinizi, neyden korktuğunuzu veya neye inandığınızı yazdığınız bir belge olabilir. Örneğin gençseniz ve çocuklarınız varsa, onların büyüdüğünü görmek istediğinizi belirtebilirsiniz. Ayrıca, hangi durumlarda ölmeyi tercih ettiğinizi de yazabilirsiniz. Bu kişisel değerler, "varsayılan iradenizi" belirlemede yardımcı olabilir. Bu niyet mektubunu tıbbi vasiyetinize ekleyin.

Güvendiğiniz kişiyi bir vekaletname veya vesayet yetkisi yoluyla belirlemediyseniz, tıbbi vasiyet ve niyet mektubunuz, yabancı yasal vasilerin isteklerinizi yerine getirmesini kolaylaştırır.

Ayrıntılı bilgi için Federal Adalet ve Tüketici Koruma Bakanlığı'nın "Tıbbi vasiyet" broşürünü inceleyebilirsiniz.

Bir vekaletname ile güvendiğiniz bir kişinin yasal, mali ve sağlık konularınızı sizin adınıza düzenlemesine izin vermiş olursunuz.

Kimler vekaletname ile güvenilir kişi olarak atanabilir? 

Reşit olan herkes yetkili kişi olarak atanabilir. Bu vekaletname ile kapsamlı haklarınızı devredeceğiniz için sadece sınırsız olarak güvendiğiniz birine vekalet vermelisiniz.  

Birden fazla kişiyi aday göstermek mümkündür. Güvendiğiniz kişi de vekaleti reddetme hakkına sahiptir. Bu nedenle, onunla önceden konuşmak iyi olacaktır.

Tüketici danışma merkezlerinden vekalet ve vasi seçiminde nelerin önemli olduğu hakkında ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz.

Vekalet ile hangi haklar verilir? 

Güvendiğiniz kişiye her konuda vekalet verebilirsiniz. Ancak vekaletin belirli alanlarla sınırlandırılması da mümkündür. Vekaletin geçerli olacağı tüm alanları belirtmeniz önemlidir. 

Bunlar, örneğin

• Sağlık ve bakıma muhtaçlık 
• Konaklama ve barınma 
• Yetkili makamlar nezdinde, mahkemede ve posta trafiğinde temsil 
• Varlık yönetimi 

Bazı yetkiler vekaletnamede ayrıca açıkça belirtilmelidir: Örneğin yetkili kişinin sağlıkla ilgili konularda yalnızca bunu açıkça belirtmeniz durumunda sizin adınıza hareket edebilmesi. Bu, örneğin doktorunuzun size sağlık durumunuzu açıklamasını, bakım belgeleri hakkında bilgi edinmeyi ve ciddi tıbbi önlemler hakkında kararlar almayı içerir.

Vekaletle ilgili düzenlemeleri ve istekleri nasıl tanımlarım? 

Vekalet, üçüncü şahıslara yönelik bir beyandır. İçinde sizi kimin hangi alanlarda temsil etmesi gerektiğini belirtirsiniz.

Münferit alanlar ile ilgili istek ve beklentileriniz ile yetkili kişilere yönelik düzenlemeler ve talimatlarınız vekaletnamede değil, ayrı bir belgede yer almaktadır. Buna "dahili düzenlemeler" denir.

Örneğin, dahili olarak aşağıdaki kurallar belirlenir: 

• Belirli durumlarda yetkili kişinin nasıl davranmasının istendiği  
• Yetkili kişilerin kendi aralarındaki sıralaması ve birden fazla kişiye yetki verirseniz uyuşmazlık durumunda son sözün kimde olması gerektiği 
• İstismarı önlemek için düzenlemeler 
• Vekaletnamenin hangi durumlarda kullanılacağına ilişkin hükümler 

Dahili düzenlemeleri tüm yetkili kişilere imzalatın. Vekaletnamede bu belgenin var olduğunu not etmek de mümkündür, böylece şüphe durumunda isteğinizin ne olduğu kontrol edilebilir.

Dahili düzenlemeleri yazılı olarak belgelemek mantıklıdır, ancak bunu yapmanız zorunlu değildir. Bundan bağımsız olarak, vekalet ve düzenlemeler hakkında yetkili kişilerle görüşmeniz önerilir. Bu şekilde yanlış anlaşılmaları da önleyebilirsiniz.

Vekaletnameye uyulmasını nasıl sağlayabilirsiniz?

Vekaletname varsa, yasal vasi atanmaz. Bu, yetkili kişinin vesayet yetkisinde olduğu gibi mahkeme tarafından görevlendirilmediği ve denetlenmediği anlamına gelir.

Kötüye kullanımı önlemek için vekaletnamede bilgi sağlayabilirsiniz:  

• Sorumluluğun paylaşılması: Birkaç kişiyi atayabilir ve onlara farklı görevler için yetki verebilirsiniz.  
• Hukuki işlemlerin yasaklanması: Belirttiğiniz kişinin hangi alanlarda yetkisinin olmadığını belirleyebilirsiniz. Gerekirse bu alanlar için yasal vesayet sağlanacaktır. 
• Mutabakata dayalı karar: Belirli kararların yalnızca birkaç yetkili kişi arasında karşılıklı anlaşma ile alınabileceğini belirtebilirsiniz. 
• Hesap verebilirlik: Yetkili kişinin kararlarını ve eylemlerini başka kişilere bildirmesi gerektiğini belirtebilirsiniz. Buna "hesap vermek" de denir.

Hala yapabilecek durumdaysanız, vekaletin iptal edilmesi de mümkündür. Sonrasında başka bir kişiyi yetkilendirebilir veya alanları farklı şekilde bölebilirsiniz. Vekaletnameyi geri almak konusunda ısrar etmelisiniz. Son yazılı vekaletname geçerli olduğundan güncel tarihin en son versiyona yazılması da her zaman önemlidir.

Yetkili bir kişinin güvenini kötüye kullandığına dair sağlam temellere dayanan ve somut bir şüphesi olan herhangi biri, vesayet mahkemesinin bir kontrol amiri atamasını gayri resmi olarak önerebilir. 

Çevrenizde sizin adınıza işlerinizi halletmesi için güvendiğiniz kimse yoksa, gelecekteki olası durumlar için gerekli düzenlemeleri bir vesayet yetkisi ile yapmanız önerilir. Bu, anlaşmazlıkları önlemek için de yararlı olabilir.

Evli çiftler için yasal bir olağanüstü temsil yetkisi vardır, bu da bilinç kaybı veya hastalık durumunda vekalet veya yasal vesayet olmaksızın da birbirleri adına karar verebilecekleri anlamına gelir. Bu yetki yalnızca acil sağlık durumlarıyla ilgilidir ve en fazla 6 ay süre ile sınırlıdır. Özgürlükten yoksun bırakmayı içeren tedbirler söz konusu olduğunda, olağanüstü temsil yetkisi en fazla 6 hafta ile sınırlıdır.

Sizi tedavi eden doktorun gereklilikleri yazılı olarak teyit etmesi ve böylece sürenin başlangıcını belirlemesi gerekir.

Olağanüstü temsil yetkisi şu hakları içerir:

• Tetkikler, tıbbi müdahaleler ve tıbbi tedaviler hakkında karar vermek 
• Partnerin sağlık durumu hakkında bilgilendirilmek (gizlilik muafiyeti) 
• Hastaneye yatırma, tedavi ve acil bakım ve rehabilitasyon önlemleri için sözleşmeler yapmak 
• Hastanede veya evde özgürlükten yoksun bırakmayı içeren önlemler hakkında karar vermek 
• Acil durumla bağlantılı olması durumunda, hasta eşin haklarını üçüncü şahıslara karşı, örneğin bir kazaya karışma durumunda, savunmak

Temsil yetkisi şu durumlarda geçerli değildir:

• Ayrı yaşayan evli çiftlerde  
• Eğer ilgili doktorlar eşin temsilinin reddedileceğini biliyorsa  
• Başka bir kişi temsilci olarak yetkilendirilmişse 
• Yasal vasi atanmışsa

Olağanüstü temsil yetkisi sona ermiş ve sağlık durumu henüz önemli ölçüde düzelmediyse, mahkeme yasal bir vasi atayacaktır.

Eşinizin veya kayıtlı partnerinizin sizi başka alanlarda ve uzun vadede de temsil edebilmesini sağlamak istiyorsanız, bir vekaletname ve gerekirse bir tıbbi vasiyet oluşturmanız gerekir. 

Vesayet yetkisi ile, vesayet mahkemesinin kimi yasal vasiniz olarak atayacağını ve kimlerin yasal vasiniz olamayacağını önceden belirleyebilirsiniz.

Bu kişi parasal ve hukuki konuları sizin adınıza düzenlemekle yükümlü olup bunun hukuki sorumluluğunu da üstlenmektedir. Bu kişi, faaliyetleri hakkında mahkemeye rapor vermelidir.

İstenen kişi vesayet için uygun olduğu sürece, mahkeme sizin seçiminize bağlı kalmak zorundadır.

Vesayet yetkisinde ayrıca içerikle ilgili düzenlemeler de yapabilirsiniz: Örneğin hangi alışkanlıklara saygı gösterilmesi gerektiği ve bakım evini mi yoksa evde bakımı mı tercih ettiğinizi belirtebilirsiniz.

İsteklerinizi ve taleplerinizi mümkün olduğunca açık ve net bir şekilde tanımlayın. Bu şekilde vesayet mahkemesi, isteklerinizin dikkate alınıp alınmadığını tam olarak görebilir. Ancak herhangi bir şeyi yazılı hale getirmezseniz bile, atanmış yasal vasiler, isteğinizi veya muhtemel isteğinizi yerine getirmekle yükümlüdür.

Vesayet yetkisini vekaletname ile birleştirebilirsiniz. Vekaletnamenin etkisiz olması, kısmen mevcut olması veya vesayet yetkisinin gerçekleşmemesi durumunda, tarafınızca seçilen bir kişi yasal vasi olarak görevlendirilebilir.

Yasal vasinin görev ve sorumlulukları nelerdir? 

Yasal vasiler, hayatın çeşitli alanlarında sorumluluk üstlenir. Vesayet mahkemesi, vesayetin gerekli olup olmadığına ve hayatın hangi alanlarında gerekli olduğuna karar verir.

Bunlar şunları içerebilir: 

• Sağlık ve bakıma muhtaçlık 
• Konaklama ve barınma 
• Finans ve varlık yönetimi  
• Yetkili makamlar nezdinde, mahkemede ve posta trafiğinde temsil 

Vasiler, vasisi oldukları kişinin tek başına yapamaması koşuluyla, gerekli olan her şeyi organize eder, yönetir ve uygular. Tüm faaliyetlerde ve kararlarda, vasisi olunan kişinin iradesine uyulmalıdır: Vasiler, vasisi oldukları kişiyi kendi kaderini tayin etmesi konusunda bilgilendirmek, tavsiyede bulunmak ve desteklemekle yükümlüdür. Vekaleten alınan kararlar istisna olmalı ve ayrıca vasisi olunan kişinin çıkarları doğrultusunda alınmalıdır. Dışarıdan bakıldığında bu kararlar avantajlı görünmese de bu geçerlidir.

Vasilere karar vermelerine yardımcı olabilecek çeşitli iletişim desteği yöntemleri ve araçları vardır. Bunlar, vasisi olunan kişi kendini sözel olarak ifade edemediğinde veya kısmen ifade edebildiğinde faydalıdır. Örneğin isteklerini belirtmek için resimli kartlar ve kelime kartları kullanılabilirler.

Konuyla ilgili ayrıntılı bilgiyi ve materyali örneğin Interessenvertretung Selbstbestimmt Leben in Deutschland e.V. – ISL sunmaktadır.

Gönüllü vasiler nereden destek alabilir? 

Vasisi olunan kişiyle aile veya kişisel bağı olmayan gönüllü vasiler, bir vesayet derneğine üye olmalıdır. Vesayet dernekleri, istenirse vasi olarak görevlendirilmiş yakınlara da danışmanlık sağlar ve refakat eder. Yakınların geçici olarak vasilik yapamayacak durumda olması halinde ek vesayet hizmeti sunarlar.

Finansman 

Yasal vesayet masrafları, mal varlığının yeterli olması kaydıyla vasisi olunan kişi tarafından karşılanmalıdır.  

Bu Federal Adalet Bakanlığı broşürü, masraflar ve diğer yasal vesayet konularında ayrıntılı bilgi sağlar.

Federal Adalet Bakanlığı ayrıca vesayet yasası hakkında kolay anlaşılır bir dilde bilgi sunar.

Her üç vekalet belgesinin de geçerli olabilmesi için belirli formaliteleri karşılamaları gerekmektedir. Bunlar şunlardır: 

• Yazılı olarak düzenlenmiş olmalı ve orijinal belge saklanmalıdır 
• Vekalet belgesini düzenleyen kişinin ismini, doğum tarihini ve adresini içermelidir 
• Yer ve tarih bilgileri belirtilerek belge ıslak olarak imzalanmalıdır 

Vekalet belgelerinin avukat veya noter tarafından düzenlenmesi zorunlu değildir. Bununla birlikte, örneğin daha büyük bir mal varlığınız varsa, birkaç yetkili atamak istiyorsanız veya aile içinde anlaşmazlıklar varsa, hukuki destek yardımcı olabilir.

Vesayet dernekleri ve yerel vesayet makamları da vekalet belgelerinin hazırlanmasında yol göstererek yardımcı olur.

Tüketici merkezleri, tıbbi vasiyet, vekalet, vesayet yetkisi belgesi oluşturmak için online araçlar sunar. 

Federal Adalet Bakanlığı, çeşitli yönleri aklınızda tutmanıza ve resmi gerekliliklere uymanıza yardımcı olacak şablonlar ve metin modülleri sunmaktadır:
Yazılı bir tıbbi vasiyet için metin modülleri
Vekaletname için form
Banka hesabı ve vesayet için form
Vesayet yetkisi için form

Noter onayı hangi durumlarda zorunludur? 

Belgelerdeki imzanızın noter tasdikli olması zorunlu değildir. Bu, hiçbir resmi kurumun vekaletnameyi veya vesayet yetkisini gerçekten sizin imzaladığınızı doğrulamak zorunda olmadığı anlamına gelir. Ancak noter onayı genellikle kabul olasılığını artırır.

Bazı konularda, örneğin gayrimenkul işlemleri için veya yeni bir kimlik kartı başvurusu yapılması gerektiğinde, noter tasdikli bir vekaletname gereklidir.

Küçük bir ücret karşılığında imzanızı bir vesayet makamına onaylattırabilirsiniz.

Vekalet belgeleri hangi durumlarda noter tasdikli olmalıdır? 

Bir vekaletname oluşturmak için yasal ehliyetinizin olması gerekir. Noter tasdiki zorunlu değildir. Ancak, örneğin hukuki ehliyetiniz ve belgenin geçerliliği sorgulanırsa yararlı olabilir.

Vekaletnamenin tasdiki veya imzanın noter tarafından tasdik edilmesi belli durumlarda gereklidir, örneğin vekaletname aynı zamanda gayrimenkul işlemleri ile ilgiliyse, kredi sözleşmeleri akdedilecek veya şirket hisseleri satılacaksa.

Tıbbi vasiyet oluşturmak için rıza gösterebilecek durumda olmanız yeterlidir; noter onaylı olması gerekmez.

Banka vekaletnamesi neden faydalıdır? 

Kredi kurumları ve bankalar genellikle kişisel vekaletnameleri tanımaz. Ayrıca hazırlanan bir banka vekaletnamesi, anlaşmazlıkları önlemek için yardımcı olabilir. Bunun için finans kuruluşuna veya bankaya bizzat ve yetki vermek istediğiniz kişi ile birlikte gidin. 

Tüketici danışma merkezleri, gayrimenkul işlemlerinde ve mali konularda vekaletnameler hakkında ayrıntılı bilgi sağlar.

Vekalet belgeleri gerektiğinde ulaşılabilecek şekilde saklanmalıdır: Yakınlarınıza ve güvendiğiniz diğer kişilere vekaletname, vesayet yetkisi veya tıbbi vasiyet düzenlediğinizi ve bunların nerede saklandığını bildirin.

Yetkili kişinin bildiği ve kolayca ulaşabileceği bir yer seçilmesi önemlidir. Örneğin bulunması kolay önemli belgeleri içeren bir "vekalet klasörü"nde.

Ayrıca vekalet belgelerini, sadece gerekli durumda kullanılmak şartıyla yetkili kişiye önceden de teslim edebilirsiniz. Belgeleri önceden teslim ettiğinizi ayrıca vekaletnamedeki ek düzenlemelerde de belirtebilirsiniz.

Ayrıca aşağıdaki konumlarda bir vekalet belgesinin mevcut olduğuna ve nerede bulunabileceğine dair bildirim de bırakabilirsiniz: 

• Federal Noterler Odası Merkezi Vekalet Sicili 
• Cüzdanınızda taşıyacağınız bir bilgi notu kartı 
• Elektronik sağlık kartınızda (eGK) ilgili bir not 

Merkezi Vekalet Sicili hakkında ayrıntılı bilgiyi Federal Noterler Odası'ndan alabilirsiniz.