Dudak uçuğu

Önce dudakta karıncalanma veya kaşıntı olur, ardından şişer ve sonunda küçük kabarcıklar oluşur: Uçukları olan birçok insan bu semptomları bilir. Dudak uçukları rahatsız edicidir. Ancak hastalık genellikle 1 ila 2 hafta sonra kendi kendine geçer.

Dudak uçuğuna, bulaşıcı herpes simpleks virüsleri (HSV) neden olur. Birçok insanda bu virüsler vardır, ancak şikayete neden olmaz. Bir kez uçuğu olan biri sıklıkla onlarla tekrar tekrar uğraşmak zorunda kalır.

Dudak uçuğu olan birinin hastalık izni almasına gerek yoktur. Okul çocukları derslerden uzak kalmak zorunda değildir.

Dudak uçuğunda, genellikle dudakların sadece bir tarafında ağrılı kabarcıklar oluşur. Ancak bu kabarcıklar çevredeki deriye veya ağız boşluğuna da yayılabilir.

Konuşurken, gülerken veya çiğnerken kabarcıklar kolayca yırtılabilir ve sızıntı yapabilir. Meyve suyu veya sirke gibi sıvılar ve asitli yiyecekler oluşan yaraları tahriş edebilir. İyileştikçe kabuklar oluşur.

Uçuk ilk kez ortaya çıktığında, genellikle boyun bölgesinde ateş, halsizlik veya şişmiş lenf düğümleri gibi daha şiddetli şikayetlere neden olur. Nedeni: Vücut henüz virüse karşı antikor üretmemiştir. Bu genelde küçük çocuklarda olur.

Ek olarak, uçuk ilk kez oluştuğunda ağzın mukozası ciddi şekilde iltihaplanabilir. Doktorlar şiddetli ağız kokusuna neden olan ve genellikle ağrılı seyreden bu iltihaplanmayı stomatit olarak da adlandırır.

Uçuklara herpes simpleks virüsünün bulaşması neden olur. Bu virüslerin 2 türü vardır: Dudak uçuklarına esas olarak tip 1 virüs (HSV-1) neden olur. Tip 2 herpes simpleks (HSV-2) ise genital herpese neden olur.

Herpes virüsü, kabarcıklar veya yaralardaki sıvı yoluyla, örneğin öpüşme, oral seks sırasında veya paylaşılan nesneler yoluyla bulaşır. Tip 1 herpes virüsü oral seks sırasında cinsel partnerin genital bölgesine geçebilir ve orada genital herpesi tetikleyebilir.

Herpes virüsleri, yüz sinirinin (trigeminal sinir) düğümlerine (ganglia) yerleşir. Hastalık ortaya çıkarsa, bunlar sinir lifleri boyunca dudaklara ulaşır ve tipik semptomları tetikler. Herpes virüsleri ile enfekte olan herkes onları ömür boyu taşıyacaktır.

Dudak uçuğu esas olarak bağışıklık sistemi zayıfladığında ortaya çıkar; örneğin soğuk algınlığında veya yoğun fiziksel efordan sonra. Stres, hormonal dalgalanmalar ve örneğin güneş ışığından kaynaklanan cilt iritasyonu da olası tetikleyicilerdir.

Bazı insanlarda neden tekrar tekrar dudak uçuğu olurken diğerlerinde neden olmadığı tam olarak bilinmemektedir.

Tahminlere göre, Almanya'daki insanların yüzde 60 ila 90'ı uçukların etken maddesi olan tip 1 herpes simpleks virüsü (HSV-1) taşımaktadır. Yaş ilerledikçe enfeksiyon olasılığı artar.

Birçok insan herhangi bir belirti göstermediği için enfekte olduğunu bilmez. Doktorlar, HSV-1 ile enfekte olmuş insanların yaklaşık yüzde 20 ila 40'ında yaşamlarının bir döneminde dudak uçuğu oluşacağını varsayar.

Etkilenenlerin dudakları, görünür kabarcıklar ortaya çıkmadan önce saatlerce veya günlerce sıklıkla karıncalanır veya kaşınır. Kabarcıklar iyileştikçe kabuklar oluşabilir. Bu kabuklar da kabarcıklar gibi kolayca yırtılır ve daha sonra kanayabilir.

Uçukların iyileşmesi yaklaşık 1 ila 2 hafta sürer. İyileşen kabarcıklar görünür bir iz bırakmaz.

Bazı insanlarda tekrar tekrar dudak uçuğu oluşur. Çoğu zaman hastalık yılda 1 veya 2 kez ortaya çıkar. Bununla birlikte, etkilenenlerin yaklaşık yüzde 5 ila 10'unda yılda beş defadan fazla ortaya çıkar. Ancak şikayetler genellikle zamanla zayıflar.

Sağlıklı insanlarda ise uçuklar kendi kendine ve başka sonuçlara yol açmadan iyileşir. Nörodermatit veya ciddi yanıklar gibi cilt hastalıkları olan kişilerde, herpes virüsü cildin daha geniş bölgelerine yerleşebilir. Ancak bu nadiren görülür. Ayrıca nadiren gözlerde iltihaplanma da görülür ve örneğin göz kapaklarında uçuklar oluşur.

Bağışıklık sistemi çok zayıfsa - örneğin kemoterapi nedeniyle - dudaklar daha uzun süre ve daha belirgin şekilde iltihaplanabilir. Bazen beyin iltihabı (ensefalit) gibi komplikasyonlar da ortaya çıkabilir.

Bazı uyaranlar herpes simpleks virüsünü aktive edebilir ve uçukların çıkmasını tetikleyebilir. Olası tetikleyicilere örnekler:

• UV ışınları, güneş ışığı veya solaryumdaki gibi
• Soğuk algınlığı ve ateş
• Dudaklarda küçük yaralanmalar ve çatlaklar
• Fiziksel veya zihinsel stres
• Antienflamatuar kortizon preparatları almak
• Örneğin adet döngüsü sırasındaki hormonal dalgalanmalar

Uçuk riskini azaltmak istiyorsanız, bu tür faktörlerden kaçınmayı deneyebilirsiniz. Etkilenenler ayrıca güneş kremi ve iyi dudak bakım ürünlerini deneyebilir.

Çok sık dudak uçuğu olan insanlarda önleyici ilaçlar kullanılabilir. Bununla birlikte, bu tür önlemlerin uçuklara karşı ne kadar iyi koruma sağladığı pek araştırılmamıştır.

Uçuk tamamen iyileşinceye kadar kendilerini ve başkalarını enfeksiyondan korumak için etkilenenler şunlara dikkat etmelidir:

• Kimseyi öpmeyin
• Havlu, tabak ve çatal bıçak takımını başkalarıyla paylaşmayın
• Dudağa dokunduktan sonra, örneğin merhem sürdükten sonra ellerinizi yıkayın
• Fiziksel temas sporlarından kaçının
• Oral seksten kaçının, çünkü virüsler genital organların mukoza zarlarına bulaşır ve genital herpesi tetikleyebilir.

Dudak uçuğu olan kişiler, kendilerinde uçuk çıkmadan da diğer insanlara bulaştırabilirler. Bu sadece çok nadiren gerçekleştiğinden, uçukları olan insanlar akut şekilde hastalanmadıkları sürece ihtiyati tedbirlerden vazgeçebilir.

Dudak uçuğunun önlenmesiyle ilgili ayrıntılı bilgiyi gesundheitsinformation.de sitesinde bulabilirsiniz.

Dudak uçuğu tipik semptomlarla kolayca saptanabilir. Daha önce uçuk geçirmiş olan herkes, genellikle hastalığın ne zaman tekrar ortaya çıkacağını ilk belirtilerden anlar. Doktora gitmek normalde gerekli değildir.

Tip 1 herpes simpleks virüsü enfeksiyonları nadiren de olsa diğer cilt bölgelerinde de görülebilir. Teşhis için doktor daha sonra kabarcıklardan sıvı alabilir (smear) ve laboratuvarda herpes virüslerini kontrol ettirebilir.

Dudak uçuğunun tedavisi genellikle gerekli değildir. Hastalık kendi kendine iyileşir.

Antiviral merhemler, jeller, kremler veya bantlar, akut atağın süresini yaklaşık bir gün kısaltabilir. Ayrıca kabarcıkların ve kabukların oluşmasını kısmen önleyebilirler. Bu tür ilaçlar asiklovir veya pensiklovir etken maddelerini içerir ve eczanelerde reçetesiz olarak bulunur.

Doğru kullanım önemlidir: İlacın işe yaraması için ilk semptomlar ortaya çıktıktan sonra 24 saat içinde tedaviye başlanmalıdır. Mümkün olduğunca erken başlamak en iyisidir. İlaçlar daha sonra cildin etkilenen bölgelerine 5 gün boyunca her 2 ila 3 saatte bir uygulanır.

Cilde sürülen ilaçların aksine virüs önleyici aktif maddeler içeren tabletler sadece reçete ile alınabilir. Bu tür tabletler ayrıca hastalığın süresini yaklaşık bir gün kısaltabilir. Topikal olarak uygulanan ilaçlara göre daha etkili olup olmadıkları kesin değildir. Ancak tabletlerin kullanımı daha kolaydır: Günde yalnızca bir veya iki kez alınmaları yeterlidir.

Bağışıklık sistemi zayıflamış olan kişilerde, örneğin kemoterapi gören hastalarda, tabletlerin koruyucu etkisi önemli ölçüde daha fazladır.

Zaman zaman dudağı uçuklayan insanlarda genellikle kısıtlayıcı bir rahatsızlık görülmez. Günlük işlerinizi normal bir şekilde yapabilirsiniz ve hastalık izni almanıza gerek yoktur. Çocuklar ve gençler de okula devam edebilir.

Bununla birlikte, semptomlar bazen stresli olabilir. Ayrıca, virüsü daha fazla yaymamak için dikkatli olmak, yorucu olabilir. Dudak uçukları olan bazı insanlar, görünen kabarcıklardan dolayı kendini çirkin bulabilir ve içine kapanabilir.

Renklendirilmiş herpes virüsü kremleri, en azından açık tenli insanlarda uçukların gizlenmesine yardımcı olabilir. Makyaj yapan herkes, uçuk virüslerinin parmaklar veya kullanılmış makyaj malzemeleri yoluyla kolayca yayılabileceğini unutmamalıdır.

Ayrıca uçuk üzerine makyaj yapmanın iyileşmeyi geciktirebileceği göz önünde bulundurulmalıdır (örneğin yaraların ve kabukların yırtılması veya diğer patojenlerin yaralı bölgelere girmesi gibi nedenlerle).

Etkilenen cilt bölgesini korumak için eczanede özel küçük uçuk yara bantları bulunmaktadır. Ayrıca burada da hijyen ve nazik uygulama önemlidir, çünkü yara bandının çıkarılması yumuşayan kabukların gevşemesine ve kanamasına neden olabilir.