Makula dejenerasyonu

İnsan yaşlandıkça görme yeteneğinin yavaş yavaş bozulması normaldir. Ancak hastalıklar da görme yeteneğinin bozulmasına yol açabilir. Bazen bu körlüğe yol açabilecek kadar güçlüdür.

Yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD) ayrıca ilerleyen görme bozukluğuna yol açar.

AMD, metabolik bir bozukluk tarafından tetiklenen kronik bir hastalıktır. Genellikle her iki göz de etkilenir.

AMD, makulada gelişir. Bu, retinanın özellikle net görüş için önemli olan kısmıdır. Çoğu zaman görme bozuklukları ancak hastalığın ileri evrelerinde ortaya çıkar.

Yaşa bağlı makula dejenerasyonunun iki tipi vardır: Kuru tip ve ıslak tip. İkincisi daha hızlı bir şekilde görme bozukluklarına yol açar. Her iki tipin de halen tedavisi yoktur.

Ancak AMD'nin ıslak tipinin tedavisi küçük sonuçlar elde edebilir. Görme netliği korunabilir ve hatta bazen geliştirilebilir. Terapötik önlemler hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.

Yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD), görmenin en keskin olduğu yer olan makula bölgesinde gittikçe artan bir görme kaybına yol açar. Makula - aynı zamanda makula lutea veya "sarı nokta" olarak da adlandırılır. Gözün retinasının merkezinde bulunur. Diğer şeylerin yanı sıra okumak, araç kullanmak veya insanları yüzlerinden tanımak için buna ihtiyaç duyulur.

Merkezi görüşte meydana gelen bir bozukluk, her şeyden önce kişinin baktığı nesneleri bulanık veya çarpık görmesine yol açar.

Gelişmiş AMD'si olan kişiler nesneleri göremez. Görüş alanının kenarında olan şeyler genellikle hala görülebilir, ancak ne olduklarını anlamak zordur.

Yaşa bağlı makula dejenerasyonuna (AMD) tam olarak neyin neden olduğu bilinmemektedir. Muhtemelen retinadaki duyu hücrelerinin bozulmasından kaynaklanır.

Metabolizmada, vücudun normalde dışarı attığı atık maddeler oluşur. Dışarı atım sırasında aksama olursa küçük tortular oluşur. Retinanın altındaki sarımsı tortular (drusen), retinanın yeterince beslenmesini engeller.

Hastalığın yol açtığı rahatsızlıklar AMD'nin türüne göre değişir:

• Kuru AMD'de tortular, retinanın ışığa duyarlı hücrelerini yok eder. Ayrıca retina altında pigment değişiklikleri meydana gelebilir.
• Islak AMD'de vücut, retinanın altında yeni kan damarları oluşturarak tortulara reaksiyon gösterir. Bunlar geçirgen hale gelirse kan ve sıvı retinaya girer ve hücrelere zarar verir. Ayrıca yeni damarlar retinayı yukarı kaldırabilir.

AMD yakın ailede ortaya çıkarsa, akrabaların da hastalığa yakalanma riski biraz daha yüksektir. Sigara içenler içmeyenlere göre daha sık yakalanır. Kişinin gözlerinin sıklıkla güneş ışığına korumasız maruz kalmasının daha yüksek bir risk oluşturup oluşturmadığı henüz kesin olarak açıklığa kavuşturulmamıştır.

Yaşlandıkça daha fazla insan yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD) geliştirir. 85 yaşın üzerindeki insanların yüzde 10 ila 20'sinde AMD vardır, ancak 65 ila 75 yaşındakilerin yalnızca yüzde 1'inde bu görülmektedir.

Kuru AMD, ıslak AMD'den daha yaygındır.

Yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD) çok farklı şekilde gelişebilir. Genel olarak, aşağıdaki aşamalardan geçer:

• Erken dönem AMD: orta boy sarı tortular görülür, pigment değişikliği görülmez. Görme bozukluğu yoktur.
• Orta dönem AMD: büyük sarı tortular ve/veya pigment değişiklikleri görülür. Hafif görme bozuklukları nadiren görülür.
• Geç dönem AMD: Görme bozukluğuna neden olan kuru veya ıslak tip makula dejenerasyonu görülür.

AMD'nin seyri de hastalığın tipine bağlıdır. Kuru tip AMD, ıslak tip AMD'den çok daha yavaş seyreder ve bu tipte daha az görme bozukluğu ve engeline yol açar. Hastalığın ıslak tipi esas olarak geç dönem AMD'de görünür.

Retinadaki tortuların boyutu, görme bozuklukları olan AMD'nin ne kadar hızlı geliştiğini belirler.

AMD genellikle tam körlüğe yol açmaz. İleri aşamada, okuma veya yüzleri tanıma yeteneği kaybolabilir. Ancak her iki göz de etkilenmiş olsa bile AMD'li çoğu insan yine de kendilerini yönlendirebilir. Görme yetisinin ciddi şekilde bozulması durumunda hasta kişi sosyal hukuka göre “kör” olarak sınıflandırılır. Bu durumda diğer yardımların yanı sıra görme engellilere yapılan yardımdan da yararlanabilirsiniz.

Sigara içenlere kıyasla, sigara içmeyenlerin makula dejenerasyonu geliştirme riski daha düşüktür.

Beta-karoten, vitaminler, çinko, omega-3 yağ asitleri ve ginkgo biloba gibi takviye besin maddeleri bazen tavsiye edilir. Ancak yapılan çalışmalarla henüz önleyici bir etki kanıtlanmamıştır.

Rahatsızlıkların türü ve diğer hastalıklar belirlendikten sonra yarıklı lamba (ışıklı mikroskop) ile gözün ön ve orta bölümleri incelenir.

Göz fundusunu inceleyebilmek için gözbebeği özel damlalarla büyütülür. Göz testleri, merkezi görüşün ne kadar bozulduğunu gösterir.

Teşhisi doğrulamak ve tedaviyi belirlemek için daha ileri tetkikler yapılabilir. Yaşa bağlı ıslak tip makula dejenerasyonundan şüphelenilmesi durumunda fundus flöressein anjiyografisi yapılır. Retina damarlarında dağılan kol damarına zararsız bir boya solüsyonu enjekte edilir. Doktor gözün kan damarlarındaki değişiklikleri değerlendirmek için özel bir kamera kullanabilir.

Bir diğer muayene ise lazer ışığı ile retina kalınlığının ölçülmesidir. Uzmanlar bunu optik koherens tomografisi (OKT) olarak adlandırır. Diğer şeylerin yanı sıra, retinanın kalınlığı lazer ışığı ile ölçülür. Sıvı birikimleri de bu şekilde fark edilebilir. OKT yardımı ile hastalığın seyri izlenebilmekte ve tedavi ayarlanabilmektedir.

Yaşa bağlı kuru makula dejenerasyonu (AMD) henüz etkili bir şekilde tedavi edilememektedir.

Islak tip AMD için üç ana tedavi şekli vardır:

• İlaç tedavisi
• Lazer tedavisi
• Ameliyat

İlaçlar

Bunlar ana tedavi seçeneğidir. Bunun için VEGF inhibitörleri kullanılır. VEGF, yeni kan damarlarının oluşumunu destekleyen bir faktördür ve İngilizce vascular endothlial growth factor’ın (vasküler endotelyal büyüme faktörü) kısaltmasıdır. VEGF inhibitörleri göze enjekte edilir ve yeni kan damarlarının oluşmasını engeller. Bu AMD'yi iyileştirmez, ancak ilerlemesini durdurabilir veya en azından yavaşlatabilir. Bazen görme keskinliği tedavi sırasında tekrar düzelir.

Lazer tedavisi

Bu yöntemde hastalıklı kan damarlarına lazer ışınlarıyla ısı uygulanır ve yok edilir. Bu tedavi şekli, sadece ıslak tip AMD'si olan kişilerin küçük bir kısmı için düşünülebilir. VEGF inhibitörleri ile tedaviye göre etkisi azdır ve daha fazla yan etkiye sebep olur.

Ameliyat

İstisnai ve başka hiçbir tedavinin yardımcı olmadığı durumlarda, yeni kan damarları da cerrahi olarak tedavi edilebilir.

Diğer seçenekler

Diyet takviyelerinin önleyici etkisi çalışmalarda henüz kanıtlanmamış olsa da C vitamini, E vitamini, çinko, bakır, zeaksantin veya beta-karoten ile lutein gibi belirli maddelerin bir kombinasyonu, büyük drusenler (sarı tortular) olan insanlarda AMD'nin ilerlemesini yavaşlatabilir. Bu kişilerde görme bozukluğu riski yüksektir.

Örneğin AMD için ilaç tedavisi hakkında daha ayrıntılı bilgileri gesundheitsinformation.de adresinde okuyabilirsiniz.