Sarkomlar

Sarkomlar, yumuşak doku veya kemik hücrelerinden kaynaklanan nadir, kötü huylu tümörlerdir. Vücudun herhangi bir yerinde oluşabilirler: Örneğin bağ veya yağ dokusunda, kaslarda, sinirlerde, kan damarlarında, kıkırdakta veya kemiklerde. Bu, onu örten dokuda (cilt ve mukoza hücreleri) veya belirli organların glandüler dokusunda gelişen kanserden farklıdır. 

"Sarkomlar" terimi, büyüme davranışları ve prognozları bakımından farklılık gösteren 100'den fazla farklı tümör tipini kapsar. Kesin ayrım tedavi için önemlidir.

Sarkomlar diğer kanserlerden çok daha az yaygındır. Almanya'da her yıl yaklaşık 5000 kişi sarkom geliştirir. Bu, yeni kanser vakalarının yaklaşık yüzde 1'idir. Kötü huylu sarkomlar yaklaşık yüzde 85 yumuşak dokuda ve yüzde 15 civarında kemiklerde görülür.  

Yumuşak doku tümörleri 

Üç tip yumuşak doku tümörü vardır: 

• İyi huylu ve agresif olmayan yumuşak doku tümörleri: Bu tümörler diğer dokulara doğru değil lokal olarak büyürler. Lipomlar, fibromlar veya hemanjiyomlar örnek olarak sayılabilir. 
• Orta yumuşak doku tümörleri: Doğrudan komşu dokuya doğru büyürler. Ancak pratik olarak vücudun diğer bölgelerine yayılmazlar, yani metastaz oluşturmazlar veya çok nadiren oluştururlar. Örnekler, desmoid tümörler gibi agresif fibromatozlardır. 
• Kötü huylu yumuşak doku tümörleri (sarkomlar): Doğrudan komşu doku içinde büyür ve uzak organlara yayılabilirler. Örnekler liposarkomlar veya leiomyosarkomlardır.  

Yumuşak doku sarkomları genellikle kollarda veya bacaklarda görülür. Ama aynı zamanda karın, pelvis veya omuz, baş ve boyun bölgesini de etkileyebilirler. 

Kemik tümörleri 

Kemik tümörleri de iyi huylu veya kötü huylu olabilir. Kemik sarkomları kötü huylu kemik tümörleridir. 

Kemik sarkomları kemik veya kıkırdak dokusundan kaynaklanır. Onları kemik metastazlarından ayıran şey budur: Neden olan tümör kemiklerde değil, diğer organlarda bulunur ve tümör hücrelerini kemiklere yaymıştır.  

En sık görülen kemik sarkomları osteosarkom, kondrosarkom ve Ewing sarkomudur. Osteosarkomlar ve Ewing sarkomları esas olarak çocuklarda ve ergenlerde veya genç erişkinlerde görülür. 40 yaş üstü erişkinlerde nadirdir. Kondrosarkom genellikle 50 yaşından itibaren görülür.

Sarkomların tipik semptomları yoktur. Bu yüzden sarkomlar genellikle geç fark edilir. Çoğu sarkom başlangıçta ağrısız bir şişliğe veya kitleye neden olur. Büyüdükçe, etkilenen bölgede gerilme hissedilebilir. Sarkom sinirleri yer değiştirirse veya sinir dokusuna dönüşürse ağrı oluşur.

Yüzeysel sarkomlar genellikle dokuda daha derindeki tümörlerden veya göğüs ya da karındaki sarkomlardan daha erken keşfedilir. Kemik sarkomları, eklem ağrısına, eklem sertliğine veya tümörden kaynaklanan bir kemik kırığına neden olabilir. 

Şişlik 4 haftadan uzun sürerse, etkilenen kişi doktora gitmeli ve bunu netleştirmelidir. Bu, aile doktorunuz veya - tümörün konumuna bağlı olarak - bir uzman olabilir.  

Aşağıdaki durumlarda şişlik mutlaka kontrol edilmelidir: 

• Çapı 5 cm'den büyükse.
• Büyüyorsa.
• Ağrıya neden oluyorsa. 
• Yüzeyden daha derinde ise. 

Tüm bu özellikler mevcut olduğunda kötü huylu bir hastalık gelişme olasılığı yüksektir. 

Çoğu durumda, sarkom gelişiminin kesin nedeni bulunamaz. Sarkomlar için birkaç yaygın risk faktörü bilinmektedir:

• Örneğin sarkomlar, nadir görülen genetik sendromlarda daha sık ortaya çıkabilir.
• Radyasyon tedavisinden sonra da, ışınlanmış bölgede münferit vakalarda bir sarkom oluşabilir.
• Sarkomlar kemoterapiden sonra da gelişebilir. Bu özellikle çocuklukta kombine kemoterapi ve radyoterapi uygulanması durumunda görülür.

Ek olarak, uzmanlar diğer çeşitli risk faktörlerini tartışmaktadır:

• Bağışıklık yetmezliği ile, artan sarkom riski ile ilişkili olan viral hastalıklar daha sık ortaya çıkar. Belirli bir tip insan herpes virüsü (tip 8) Kaposi sarkomunun gelişiminde rol oynar. Epstein-Barr virüsü (EBV), bağışıklık yetmezliği olan hastalarda yumuşak doku sarkomlarında da yaygındır.
• Vinil klorür ve karaciğerdeki sarkomlar arasında bir bağlantı vardır.
• Çevresel toksinler ve kimyasallar sarkom gelişimine yol açabilir.
• Kronik enflamasyon ayrıca yumuşak doku sarkomu riskini artırabilir.

Sigara veya alkol gibi diyet veya yaşam tarzı faktörlerinin sarkom gelişimi üzerinde bilinen bir etkisi yoktur.

Sarkomun seyri kişiden kişiye büyük ölçüde değişir. Aşağıdakilere bağlıdır: 

• Sarkomların hangi alt tipinin söz konusu olduğuna. 
• Tümör hücrelerinin ne kadar kötü huylu olduğuna.
• Sarkomun teşhis anında ne kadar büyük olduğuna.
• Tümörün nerede olduğuna. 
• Sarkomun yayılma (metastaz) oluşturup oluşturmadığına ve bunların ne kadar uzakta olduğuna.
• Doktorların tümörü tamamen alıp alamayacağına.

Yumuşak doku sarkomları, tümör hücrelerini esas olarak kan dolaşımı yoluyla yayar. Metastazlar sıklıkla akciğerlerde oluşur. Lenf düğümlerinde nadiren metastazlar meydana gelir. 

Genel olarak sarkomlar, birçok farklı biçimde ortaya çıkabilen nadir tümörlerdir. Bu nedenle sarkomu kesin olarak belirlemek zor olabilir. Bununla birlikte, doğru bir teşhis ideal tedavi için bir ön koşuldur.  

Doktorların sarkom teşhisi için farklı ve tamamlayıcı yöntemleri vardır:  

• Temel yöntem, hastanın önceki hastalıkları ve semptomları hakkında sorgulanması (anamnez) ve dikkatli bir fizik muayenedir.
• Doktorlar, tümörün ne kadar yayıldığını kontrol etmek için bilgisayarlı tomografi (BT) ve/veya manyetik rezonans tomografisi (MRT) gibi görüntülü tetkikler yapar. Bu şekilde sonraki adımları tam olarak planlayabilirsiniz.
• Sarkom teşhisi, bir doku örneği (biyopsi) alınarak ve doku örneği incelenerek doğrulanabilir. Tümörü bir sarkom alt grubuna atamak için tümör hücrelerinin tam tanımı önemlidir.

Uzmanlar, doku örneğinin sarkomları belirlemede (referans histoloji) çok fazla deneyime sahip uzmanlar tarafından da değerlendirilmesini önermektedir.

Deutsches Krebsforschungszentrum, Krebsinformationsdienst (Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Hizmeti) web sitesinde uzmanlaşmış tedavi merkezlerini nasıl bulabileceğinizi öğrenebilirsiniz. 

Sarkomlu hastaların bakımı, farklı uzmanlık alanları arasında işbirliğini gerektirir. Bu nedenle teşhis ve tedavi, mümkünse sarkom tedavisinde (sarkom merkezi) geniş deneyime sahip bir merkezde veya böyle bir merkezle yakın konsültasyon halinde yapılmalıdır.

Tedavideki en önemli faktörlerden biri sarkomun türünü kesin olarak belirlemektir. Doktorların ayrıca şunları bilmeleri gerekir:

• Tümör lokal olarak mı büyüyor.
• Komşu dokuya nüfuz ediyor mu.
• Vücudun uzak organlarına yayılmış mı, yani metastaz yapmış mı.

Bununla birlikte, hastanın yaşı veya eşlik eden hastalıkları gibi hasta faktörleri de tedavi kararı için önemlidir.

Yumuşak doku sarkomları

Yumuşak doku sarkomunu tedavi ederken doktorlar çeşitli terapötik yöntemler kullanır. Bunlar öncelikle cerrahi, radyasyon tedavisi ve kemoterapidir. Bireysel sarkomlar için hedefe yönelik ilaçlar da kullanılabilir.

Lokalize bir yumuşak doku sarkomu durumunda, cerrahlar tümörü cerrahi olarak mümkün olduğunca tamamen çıkarırlar. Bu başarılı olursa, yumuşak doku sarkomu muhtemelen kalıcı olarak tedavi edilebilir.

Bazı durumlarda hasta ameliyattan önce radyasyon ve/veya kemoterapi alacaktır. Bu, tümörün tamamen çıkarılması şansını artırabilir. Uzmanlar bunu neoadjuvan tedavi olarak adlandırmaktadır.

Hastalar ameliyattan sonra ek tedavi alıyorsa uzmanlar adjuvan tedaviden bahseder. Genellikle bu bir ardıl ışınlamadır. Tümörün aynı yerde geri gelme riskini azaltması gerekir.

Bazen doktorlar, tümörü ameliyattan önce ve sonra tedavi etmek için ısıl işlem (hipertermi) uygular. Ancak bu asla tek başına kullanılmaz, her zaman kemoterapi ve/veya radyasyonla birlikte kullanılır. Yumuşak doku sarkomlarında tüm vücuda ısıl işlem tedavisi uygulanmasının bir faydası yoktur.

Lokalize yumuşak doku sarkomu olan ve ameliyat edilemeyen hastalar, ilerlemiş yumuşak doku sarkomlu hastalar gibi tedavi edilir. O zaman tedavi artık mümkün değildir, ancak bazen sadece tümör büyümesinin yavaşlatılması sağlanabilir.

İlerlemiş, metastatik yumuşak doku sarkomu durumunda sarkomun ameliyat edilip edilemeyeceği açıklığa kavuşturulmalıdır. Bazen ilerlemiş yumuşak doku sarkomu olan bir hastada sadece tek tek organlar etkilenir: Sarkom ve metastazlar prensipte ameliyat edilebilir gibi görünmektedir. Ardından doktorlar önce tümörün ve metastaz(lar)ın tam olarak ameliyat edilmesini isterler. Çoğu durumda ek kemoterapi, radyasyon tedavisi ve/veya diğer lokal tedavi yöntemleri de mevcuttur.

Sarkom zaten çok ilerlemişse ve/veya çok sayıda metastaz varsa tedavinin temel amacı:

• Tümör hastalığının neden olduğu şikayetleri hafifletmektir.
• Tümör büyümesinden kaynaklanan olası komplikasyonlardan kaçınmaktır.
• Mümkün olan en iyi yaşam kalitesini sağlamaktır.

Uzmanlar bu tedaviyi palyatif tedavi olarak adlandırır. Bu durumda doktorlar çoğunlukla kemoterapi kullanır.

Kemik sarkomları

Doktorlar ayrıca kemik sarkomlarını tedavi etmek için çeşitli terapötik yöntemler kullanırlar. Bunlar öncelikle cerrahi, radyasyon tedavisi ve kemoterapidir. Hedefe yönelik ilaçlar, bireysel kemik sarkomları için de kullanılabilir.

Tedavi türü birkaç faktöre bağlıdır:

• Sarkomun türüne
• Tümörün nerede geliştiğine
• Sarkomun agresif bir şekilde büyüyüp büyümediği, yani komşu dokuya nüfuz edip etmediğine
• Tümörün büyüklüğüne
• Önceden yayılıp yayılmadığına ve metastaz yapmış olup olmadığına

Doktorlar, kemik sarkomlarını tedavi ederken, yaş veya olası komorbiditeler gibi bireysel hasta faktörlerini de dikkate alır.

Kanser tedavisinde genel olarak nelere dikkat edilmelidir?
Ameliyatlar, kemoterapi, radyoterapi ve hedefe yönelik terapiler nasıl uygulanır ve yan etkileri nelerdir? Tedavi yöntemleriyle ilgili ayrıntılı bilgileri Deutsches Krebsforschungszentrum, Krebsinformationsdienst (Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Hizmeti) web sitesinde bulabilirsiniz.

Tedavi eden doktorlar, tedavi sonrası bakımı her hasta için ayrı ayrı tasarlar. Agresif ve hızlı büyüyen sarkomu olan hastalar, yavaş büyüyen sarkomu olan hastalara göre genelde daha yoğun tedavi sonrası bakıma ihtiyaç duyar.  

Sarkom tedavisi sonrası bakım özellikle aşağıdaki içeriklere odaklanır: 

• Nüksleri tanımak: Tümör nüks ederse, yerinde tekrar büyüyebilir. Uzmanlar bu durumda yerel bir tekrardan bahseder. Bazen tümör nüks ettiğinde vücudun diğer bölgelerinde de büyür ve daha sonra uzak metastaz olarak bilinen şeyi oluşturur.
• Bir tedavinin sonuçlarını tanımak ve tedavi uygulamak: Bu, tedaviden kaynaklanan mevcut yan etkilere ek olarak, örneğin, ancak tedavi sona erdikten çok sonra fark edilebilir hale gelen uzun vadeli etkileri de içerebilir. Örneğin ikincil tümörler, nadir görülen uzun vadeli bir sonuçtur.

Rehabilitasyon veya takip tedavisi, sarkom tedavisinin önemli bir bileşenidir: 

• Genel onkolojik rehabilitasyon, hastaların güçlerini yeniden kazanmalarına yardımcı olur.
• Rehabilitasyon, hastanın durumuna göre bireysel olarak uyarlanır ve örneğin ortopedik, jinekolojik veya ürolojik bozuklukların oluşup oluşmadığına bağlı olarak özel önceliklere sahip olabilir.  
• Rehabilitasyon klinikleri ayrıca etkilenenleri terapilerinin başarısına nasıl katkıda bulunabilecekleri konusunda bilgilendirir. Bu, örneğin diyet, egzersiz, psikolojik terapiler veya tamamlayıcı terapi yöntemleri olabilir. 

Tıbbi, mesleki ve sosyal rehabilitasyon ne anlama gelmektedir? Bu tür önlemlere kimler yetkilidir ve bunları kullanmak zorunlu mudur? "Onkolojik rehabilitasyon" konusu ile ilgili tüm bilgileri Deutsches Krebsforschungszentrum, Krebsinformationsdienst (Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Hizmeti) web sitesinde bulabilirsiniz.

Her kanser bir kişinin hayatını değiştirir ve birçok soruyu gündeme getirir. Bir psikoonkoloğa başvurmak, kanserin neden olduğu psikolojik stresle başa çıkmada yardımcı olabilir.  

Kişiler tedaviden sonra eski işlerine geri dönemezlerse, sosyal yardımlar hakkında bilgi önemlidir.  

Bazı sarkom operasyonları bir sakatlığa veya işlevsel bozulmaya yol açar. Bu gibi durumlarda, etkilenenler fizyoterapistlerden, ergoterapistlerden veya ortopedistlerden yardım ve destek alırlar. 

Psikoonkologları, kanser danışma merkezlerini veya sosyal yasalarla ilgili konulara yönelik iletişim noktalarını nasıl bulacağınızı Deutsches Krebsforschungszentrum, Krebsinformationsdienst (Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Hizmeti) web sitesinden öğrenebilirsiniz.

Sarkomlu hastaların tedavisinde özellikle çok deneyime sahip hastaneler, sarkom modülüne sahip bir onkoloji merkezi olarak sertifika alarak bunu onaylatabilir. Deutsche Krebsgesellschaft (Alman Kanser Derneği), belirli mesleki gerekliliklere uygunluğu düzenli olarak kontrol etmektedir.

Sarkom modülü üzerinde uzmanlaşmış merkezlerin listesi OncoMap web sitesinde bulunmaktadır. Bunun için "Zentrum" (Merkez) arama ekranında "Sarkome" (Sarkomlar) seçimini yapmanız gerekir.

Ayrıca Deutsche Sarkomstiftung (Alman Sarkom Vakfı) web sitesinin ana sayfasından bir sarkom merkezi bulmak için yardım alabilirsiniz. 

Günlük yaşamda hastalıkla başa çıkma ve diğer destek olanakları hakkında başka sorularınız mı var? Bu konu ile ilgili bilgileri Deutsches Krebsforschungszentrum, Krebsinformationsdienst (Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Hizmeti) web sitesinde bulabilirsiniz.

Sarkom ile ilgili tüm sorularınız için Krebsinformationsdienst (Kanser Bilgi Hizmeti) ile 0800 - 420 30 40 numaralı ücretsiz telefondan veya krebsinformationsdienst@dkfz.de e-posta adresinden kişisel olarak da iletişime geçebilirsiniz.