Bilgi edinme hakkı

Ancak iyi şekilde bilgilendirilmiş kişiler, bir hastalığın nasıl tedavi edilmesi gerektiğine karar verilirken bir doktorla birlikte hareket edebilirler. Bu nedenle yasama organı, hastanın bilgi edinme hakkını Alman Medeni Kanun'a işlemiştir. Buna göre hastalar, hastalıklarının teşhisi, seyri ve tedavisi hakkında önemli olan her şeyi bilme hakkına sahiptir.

Doktorlar hastalarını aşağıdaki hususlar hakkında bilgilendirmekle yükümlüdür:

• Teşhis
• Beklenen sağlık gelişimi
• Tedavi (süreç, faydalar ve riskler) ve tedavi sırasında veya sonrasında alınabilecek önlemler
• Bireysel sağlık hizmetlerinde (iGeL) olduğu gibi, sağlık sigortası şirketi tarafından karşılanmayan olası tedavi masrafları

Doktorunuz ayrıca, tedavinin başarısını tehlikeye atmamak için sizin bireysel olarak neler yapabileceğinizi de açıklamalıdır. Bu, örneğin bazı ilaçları alırken alkol tüketilmemesi gerektiğine dair bir uyarı olabilir.

Bir ameliyat veya başka bir tıbbi müdahale gerekiyorsa, doktorun size işlemin ayrıntılarını, prosedürü ve mevcut riskleri açıklaması gerekir. Bu esnada, önerilen müdahalenin uygulanmaması durumunda neler olabileceğinin de açıklanması gerekir.

Farklı tedavi seçenekleri bulunuyorsa bu alternatifler de açıklanmalıdır. Bu farklı alternatifler, farklı riskler ve iyileşme şansları ile ilişkiliyse, bu açıklama özellikle önemlidir.

Ancak bu görüşmeden sonra, tıbbi müdahaleyi (örneğin bir ameliyat) onaylayabilir ya da reddedebilirsiniz. Bu nedenle bu konuşmaya müdahale, risk veya rıza hakkında bilgilendirme de denir.

Bilgilendirme görüşmesi nedir?

Görüşme, bizzat tedaviyi yürüten doktor veya bu tür bir tedaviyi uygulamak üzere eğitim almış biri tarafından yapılmalıdır. Örneğin bir hastabakıcı, aydınlatma görüşmesini yapmayı vekaleten üstlenemez. Muayenehaneden size bununla ilgili bilgilendirme notu veya broşürler verilmesi de yeterli değildir.

Bu şekilde, sorularınızı gerekli uzmanlık bilgisine sahip birine sorabilmeniz ve açıklamaları yine uygun nitelikteki birinden alabilmeniz amaçlanmaktadır. Anlamadığınız bir şey olursa, doktordan konuyu farklı kelimelerle açıklamasını isteyin.

İyi Almanca konuşamayan kişiler için aydınlatma görüşmesi nasıl yapılır?

Doktor, Almanca bilmeyen veya Almancayı iyi konuşamayan hastaların da açıklamaları anladığından emin olmalıdır. Doktor bundan emin olmadığı takdirde, mutlaka dili bilen bir kişiye veya bir tercümana danışmalıdır. Bu örneğin bir hastabakıcı ya da hastanın bir aile üyesi olabilir.

Meslekten olmayan tercümanın, tercümeyi doğru yapması konusunda herhangi bir şüphe varsa, doktor profesyonel bir tercümanın çağrılması konusunda ısrar etmelidir. Tercüman masraflarını hasta kendisi karşılamalıdır.

Tıbbi aydınlatma ne zaman gerçekleşir?

Tıbbi aydınlatma görüşmesinin zamanlaması, müdahalenin ciddiyetine bağlıdır ve artıları ve eksileri tartıp özgür bir karar vermeniz için yeterli zamanınız olacak şekilde seçilmelidir. Örneğin aşı yapılırken, doktorun sizi hemen önceden bilgilendirmesi yeterlidir. Ancak planlanmış bir diz eklemi ameliyatı durumunda, aydınlatma görüşmesi en geç ameliyattan bir gün önce yapılmalıdır.

İşlemi yaptırmaya karar verdiğinizde, onayınızı genellikle bir bilgi formunu imzalayarak verirsiniz. Bu formun bir kopyası ayrıca tarafınıza da gönderilecektir. Hastalar ayrıca, tıbbi aydınlatmadan açıkça feragat etme hakkına da sahiptir. Eğer bunu istiyorsanız, doktor muhtemelen sizden tıbbi aydınlatmayı reddettiğinizi yazılı olarak teyit etmenizi isteyecektir.

Doktorların hastaya işlemin tüm yönlerini sözlü olarak açıklamadan bilgi formunu hastaya imzalatmasına izin verilmez. Ancak tekrarlanan muayeneler veya aydınlatma görüşmelerinin daha önce yapılmış olduğu tedaviler söz konusu olduğunda buna atıf yapılabilir. 

Tıbbi acil durumlarda aydınlatma görüşmesi yapılmasına gerek yoktur: Örneğin bir kaza sonrasında bilincinizi kaybederseniz, doktor herhangi bir açıklama yapmadan ilk yardım sağlayacaktır. Burada yapılan müdahalenin hastanın isteklerine uyduğu varsayılmaktadır. Mevcut bir tıbbi vasiyet varsa, bunun dikkate alınması gerekir.

Ancak hastaların, örneğin demans hastası oldukları için genellikle tedaviye kendilerinin rıza gösteremedikleri durumlar da vardır. Bir ameliyat gerekiyorsa, bu durumda kararı bir temsilci vermelidir.

Aydınlatma görüşmesi bu temsilci ile yapılır. Vekaletnamede adı geçen kişi veya yasal vasisi temsilci olarak kabul edilebilir. Planlanan tedaviye izin veren veya bunu reddeden mevcut bir tıbbi vasiyet varsa, buna uyulmalıdır.

Operasyonun riskleri konusunda çocukların ve gençlerin de bilgilendirilmesi gerekir mi?

14 yaş altı çocuk ve ergenlerde, operasyona genellikle ebeveynlerin onay vermesi gerekmektedir. Bu nedenle aydınlatma görüşmesi de onlarla yapılmalıdır. Gençler planlanan süreçleri ve müdahalenin kapsamını anlayacak zihinsel olgunluğa, içgörüye ve karar verme yeteneğine sahiplerse, yaşlarına uygun açıklamalar almalıdırlar.

Teşhis veya önerilen tedavi hakkında herhangi bir şüpheniz varsa, lütfen önce bunu düşünmek için zaman isteyin. Bu zamanı ayrıntılı bilgi edinmek için kullanabilirsiniz.

Planlanan bazı müdahaleler için ikinci tıbbi görüş alma hakkı bulunmaktadır. Böyle bir durumda müdahaleyi öneren doktorun, ikinci tıbbi görüş alma hakkınızı size bildirmesi ve talep etmeniz halinde bulguların ve muayene sonuçlarının bir kopyasını size ücretsiz olarak vermesi gerekir. Bu aynı zamanda CT, MRI ve röntgen görüntüleri gibi tüm teşhis belgelerini de içerir. İkinci tıbbi görüşün masraflarını, sağlık sigortası şirketi karşılar.

Bir karar verirken şu hususları düşünmek yararlı olabilir:

• Tedaviden ne elde etmeyi umuyorum? Kişisel olarak benim için önemli olan şeyler nelerdir?
• Bu tedavinin artıları nelerdir?
• Bu tedavinin eksileri nelerdir?
• Başka hangi imkanlar mevcuttur?
• Hiçbir şey yapmazsam ne olur?

Sonuçta teşhis, tedavi veya ameliyat olmak isteyip istemediğiniz kişisel kararınızdır. Doktor terapinin tıbbi açıdan kesinlikle gerekli olduğunu belirtse bile, tedaviyi reddedebilirsiniz.

Ameliyat öncesinde doktorunuzun size yeterli ve doğru bilgi vermediği, hatta hiç bilgi vermediği izlenimine mi sahipsiniz? Böyle bir durumda bu konuyu doktorla konuşun. Bu şekilde herhangi bir yanlış anlaşılmanın önüne hızlı bir şekilde geçilebilir.

Şüpheniz varsa, sorularınızı doktorunuzla görüşmek veya tedavinin size tekrar anlatılmasını sağlamak için ilk görüşmeden sonra başka bir randevu talep edebilirsiniz. Güvendiğiniz birinin size eşlik etmesi yararlı olabilir: iki kişiyle bilgileri hatırlamak daha kolaydır. Ancak doktorun, başka bir kişinin de hazır bulunmasını kabul etmesi gerekir.

Doktorla kişisel bir görüşme yaptıktan sonra hâlâ onun bilgi verme yükümlülüğünü yerine getirmediğini düşünüyorsanız, yazılı olarak tabipler birliğine şikayette bulunabilirsiniz.

Tabipler Birliği, doktorların denetleyici otoritesidir ve mesleki yükümlülük ihlallerini cezalandırır. Şikayetten muayenehanenin veya hastanenin bulunduğu federal eyaletin tabip birliği sorumludur. İlgili tabip birliği mesleki yükümlülüklerin ihlal edildiğini tespit ederse, bunu örneğin para cezasıyla yaptırıma tabi tutabilir.

Eyaletlerin tabip birliklerinin iletişim adresleri Ulusal Tabipler Birliği'nin web sitesinde bulunabilir.

Hangi durumlarda tazminat almaya hak kazanırım?

Doktorunuz ameliyattan önce size yeterli bilgi vermemişse tazminat almaya hak kazanabilirsiniz. Bu, eğer doğru bilgilendirilseydiniz ameliyatı reddedeceğiniz durumlar için geçerlidir. Zira rıza, ancak öncesinde uygun tıbbi aydınlatma yapıldıysa geçerlidir.

Bir işlem yapılacaksa, doktorun işlem öncesinde verdiği bilgilerin doğru olduğunu veya size doğru bilgi verilmiş şekilde işlemi yaptırmaya karar verdiğinizi kanıtlaması gerekir. Bu kanıt sağlanamazsa, tazminat alma hakkınız doğar.

Yasal işlem yapmayı düşünüyorsanız, bir prosedürün süreçleri, maliyetleri ve başarı olasılıkları hakkında önceden tavsiye almanız önerilir. Hangi danışma merkezlerine başvurabileceğinizi, şikayetlere genel bakış bölümümüzde bulabilirsiniz.

Bilgi edinme hakkı konusundaki yasal belirsizlikler veya bireysel sorularınız için size Unabhängige Patientenberatung (Bağımsız Hasta Danışmanlığı) (UPD) yardımcı olabilir.

Bu konuyla ilgili bazı bölgesel tüketici danışma merkezlerinden de tavsiye alabilirsiniz.