Beyin tümörü

Birincil beyin tümörleri beyin hücrelerinden meydana gelir. Farklı hücre tiplerinden farklı beyin tümörleri oluşur. İyi huylu veya kötü huylu olabilirler.  

Uzmanlar, omurilik, beyin ve omurilik zarları ve beyin sinirlerindeki tümörlerle birlikte merkezi sinir sistemi (MSS) tümörlerinden de söz eder.  

İyi ve kötü huylu beyin tümörleri nelerdir?  

İyi ve kötü huylu beyin tümörleri çeşitli doku türlerinden gelişebilir.  

İyi huylu tümörlere kıyasla, kötü huylu beyin tümörleri çevre dokuda gelişir. Bundan dolayı onların cerrahi olarak alınması çoğu vakada imkansızdır.  

Merkezi sinir sisteminin kötü huylu tümörlerine örnekler:

• Glioblastom
• Difüz astrositom
• Difüz oligodendrogliom
• Medulloblastom

Lenfatik sistemin kötü huylu tümörleri (malign lenfomalar) beyinde de oluşabilir.

İyi huylu beyin tümörleri de büyüdükçe rahatsızlıklara neden olabilir. Ancak sınırlı bir ölçüde büyür ve genellikle cerrahi olarak tamamen alınabilirler.  

Merkezi sinir sisteminin iyi huylu tümörlerine örnekler:   

• Meninjiyom  
• Nörinom/schwannom 
• Pilositik astrositom 

Beyin tümörlerinin özellikleri nelerdir? 

Beyin tümörleri ayrım kriterleri:

• Orijinal hücre tipinde: Beyin tümörleri, en sık görülen şekilde gliyal hücreler olarak adlandırılan beynin destek hücrelerinden gelişir. Doktorlar bu tür tümörleri gliom olarak adlandırır. 
• Genetik değişikliklerindeki (mutasyonlar) durumlar: Bu mutasyonlar, doktorlar için günümüzde hastalığın seyrini değerlendirmek ve tedaviyi planlamak açısından belirleyicidir – bunların hangileri olduğu ise tamamen beyin tümörünün tipine bağlıdır. Örneğin gliomalar söz konusu olduğunda, bunlar IDH genindeki değişikliklerdir. 
• Büyüme davranışları ve prognozları açısından: Bir beyin tümörünün ne kadar hızlı (agresif) büyüdüğü ve bunun muhtemel hastalık seyrini nasıl etkilediği, uzmanlar tarafından ZNS-WHO Derecesi ile 1 (yavaş ve yerel olarak büyüyen tümör) ile 4 (hızlı ve agresif büyüyen tümör) arasında açıklanmaktadır.

Beyin tümörleri çeşitli rahatsızlıklara neden olabilir. Bunlar ayrı veya birlikte ortaya çıkabilir. Bazı rahatsızlıklar, tümörün beyindeki tam konumuna bağlıdır.

Beyin tümörünün olası belirtileri şunlardır: 

• Yeni ortaya çıkan epileptik nöbetler: Nöbetler, birçok beyin tümörü türünün ilk semptomudur. 
• Artan kafa içi basıncı: Bu tipik olarak baş ağrısı, mide bulantısı, kusma veya bilinç bozukluğu gibi semptomlarla kendini gösterir. 
• Organ işlevinde aksaklıklar (nörolojik bozukluklar): Bunlar örneğin felç, baş dönmesi veya duyusal bozukluk semptomlarıyla (örneğin görme veya işitme) kendini gösterir. 
• Kişilik değişiklikleri: kişilik değişiklikleri, oryantasyon bozukluğu veya konsantrasyon bozuklukları

Şimdiye kadar, çeşitli beyin tümörlerinin gelişim nedenleri büyük ölçüde tespit edilememiştir. Kapsamlı araştırmalara rağmen, beyin tümörlerine neyin yol açtığı hakkında çok az şey bilinmektedir. Şimdiye kadar tespit edilmiş olan risk faktörleri sadece hastaların az bir kısmının anamnezinde görülmektedir. Uzmanlar bu nedenle, beyin tümörlerinin çoğunlukla, beyindeki tekil hücrelerin hücre bölünmesi sırasında meydana gelen hatalar nedeniyle rastgele oluştuğunu düşünmektedirler. 

Beyin tümörü riskini arttıran faktörler:

• Belirli genetik hastalıklar: Bunlar, Lynch veya Li-Fraumeni sendromu gibi kalıtsal tümör sendromlarını veya nörofibromatoz veya tüberoz skleroz gibi hastalıkları içerir.
• Aile hastalık öyküsü: Genç hastaların birinci derece akrabalarında beyin tümörü gelişme riski biraz daha yüksektir.
• Terapötik radyasyon durumunda: Yetişkinlerde ve özellikle kafatası veya kafa-boyun bölgesinde radyasyon tedavisi gören çocuklar ve gençlerde, beyin tümörü riski artar. Ama radyasyon kaynaklı beyin tümörleri genellikle sadece yıllar sonra ortaya çıkar.
• Çocukluk çağında bilgisayarlı tomografi (BT) taraması durumunda: Bu tür bir kafa-boyun bölgesi taramasıyla, beyin tümörü riski hafifçe artabilir.

Araştırma: Hangi konuda henüz güvenilir bir açıklama yapılamaz?

Çevresel faktörler ve yaşam tarzı

Belirli virüslerden kaynaklanan enfeksiyonun, zararlı maddelerin, sigara veya alkolün beyin tümörü riskini artırıp artırmadığı hala belirsizdir.

Cep telefonları

Bilim adamları şimdiye kadar cep telefonu kullanımı ile beyin tümörlerinin gelişimi arasında net bir bağlantı bulamadılar. Cep telefonlarının uzun süreli ve sık kullanımının beyin tümörü riskini artırıp artırmadığı da henüz net olarak belirlenmemiştir. Ancak uzmanlar bu olasılığı herhangi bir şüpheye yer bırakmayacak şekilde dışlayamazlar.

Almanya'da her yıl yaklaşık 7300 kişi merkezi sinir sisteminin kötü huylu tümörüne yakalanmaktadır. Erkekler ortalama 63 yaşında, kadınlar ortalama 66 yaşında hastalanıyor. Ama MSS tümörleri her yaşta görülebilir.  

Glioblastom, yetişkinlerdeki en yaygın malign primer beyin tümörüdür: Malign bir ZNS tümörü olan kanser hastalarının üçte ikisinde glioblastom bulunur. 

Şimdiye kadar, herkese uygulanabilen bir beyin tümörleri için yasal tarama programı bulunmamaktadır. Nedeni: Kötü huylu beyin tümörleri oldukça nadir görülür. Ayrıca, birkaç hafta içinde hızla büyüyebilen beyin tümörleri de bulunur.

Beyin tümörlerini destekleyen kalıtsal tümör hastalıkları (tümör sendromları) olan risk grupları için istisnalar vardır: Bu durumda, beyin tümörünün erken teşhisi için görüntüleme yöntemleri yardımıyla düzenli kontroller faydalı olabilir. Bu genellikle bir manyetik rezonans tomografisi (MRT) taramasıdır. 

Doktorların beyin tümörü şüphesinin olduğu durumlar için farklı ve birbirini tamamlayan teşhis yöntemleri vardır.  

Doktor başlangıçta genellikle önceki hastalıkları, yaşam tarzı alışkanlıklarını ve semptomların ortaya çıkışını ve tam olarak nasıl seyrettiklerini sorar. Uzmanlar bu soruşturmaya anamnez der. 

Anamnezi, hastanın duyusal algısını, dikkatini veya hafızasını değerlendirmek için klinik muayeneler takip eder.  

Beyin tümörü şüphesinin olduğu durumlarda tercih edilen görüntüleme muayenesi manyetik rezonans tomografisidir (MRT). Bir tümör ameliyatından önce ek görüntüleme yöntemi olarak aşağıdakiler uygulanabilir: 

• Bilgisayarlı tomografi (BT)
• Damar görüntüleme (anjiyografi)
• Pozitron emisyon tomografisi (PET)
• Manyetik rezonans spektroskopisi (MRS) gibi özel manyetik rezonans tomografi yöntemleri 

Doktor, beyin tümörü teşhisini doğrulamak için tümör dokusu (biyopsi) almalıdır. Laboratuvarda uzmanlar doku örneğini mikroskop altında inceler ve tümörün tipini belirler. Ayrıca çeşitli genetik değişiklikler için tümör hücrelerinin genomunu da incelerler. Bu, doktorlara tümörün belirli tedavilere ne kadar iyi yanıt verebileceğinin değerlendirmesinde yardımcı olur. Tedavi bu temel üzerinde iyi planlanabilir.  

Beyin tümörü olan kişiler için aşağıdaki biyopsi türleri mümkündür: 

• Stereotaktik biyopsi olarak adlandırılan yöntemle hedef dokunun alınması 
• Tümör ameliyatı sırasında tümör dokusunun çıkarılması 

Bahsedilen görüntülü inceleme yöntemlerinin prosedürü, teknikleri ve olası riskleri hakkında ayrıntılı bilgi edinmek ister misiniz? Bu konuyla ilgili ilk genel bakışın oluşmasını sağlayacak bilgileri Alman Kanser Araştırma Merkezi'nin kanser bilgilendirme servisinin web sitesinde bulabilirsiniz.

Hangi tedavinin uygulanacağı beyin tümörlerinin farklı çeşitlerine göre belirlenmektedir. Bu nedenle tedavi, beyin tümörünün tipine bağlı olarak hastadan hastaya farklılık gösterebilir.

Tedavi seçimi aşağıdaki faktörlere bağlıdır: 

• Orijinal doku
• Tümörün genetik özellikleri
• Tümörün büyüme hızı
• Tümörün beyindeki yeri
• Hastanın yaşı
• Hastanın genel durumu
• Komorbiditeler

Bahsedilen faktörlere bağlı olarak, doktorlar genellikle ameliyat sırasında mümkün olduğunca beyin tümörünü çıkarır. Eğer hastada kötü huylu bir beyin tümörü varsa genellikle diğer bir tedavi daha görür. Bu çoğunlukla radyasyon tedavisi, kemoterapi veya her ikisinin bir kombinasyonudur. Bazı hastalara hedefe yönelik ilaçla tedavi de uygulanabilir. Bunlar kanser hücrelerinin belirli özelliklerini hedef alan ilaçlardır.

Hastalar yeni tedavilere nasıl erişebilir? 

Hastalığın durumuna bağlı olarak, bir hastaya yeni, deneysel tedaviler de uygulanabilir. Bunlar hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir, ancak henüz onaylanmamıştır. Uzmanlar, bu tedavilerin tercihen klinik bir çalışma kapsamında kullanılmasını önermektedir.

Destekleyici tedavi 

Hastalara, beyin tümörünün tedavisine ek olarak destekleyici tedavi de uygulanır. Tedavi veya kanser sonucu ortaya çıkabilecek rahatsızlıklar, destekleyici tedavi ile hafifletilir veya önlenir. Aşağıdakiler bu rahatsızlıklara örnek olarak gösterilebilir:

• Baş ağrısı  
• Mide bulantısı ve kusma 
• Epileptik ani kasılma nöbeti  
• Beyin şişmesi (beyin ödemi)  

Bu semptomları tedavi etmek hastanın yaşam kalitesini iyileştirebilir.  

Beyin tümörlerinin tedavisi çok karmaşıktır ve kişiden kişiye değişir. Prognoz, şikayetler ve tedavi yan etkileri hastadan hastaya büyük farklılıklar gösterebilir. Alman Kanser Araştırma Merkezi Kanser Bilgi Servisi, her beyin tümörünün kişisel şartlara göre uyarlanmış tedavisi hakkında güvenilir bilgi sağlar. 

Nörolojik şikayetleri olan hastalarda doktorlar erken aşamada bu rahatsızlıkların iyileştirilip iyileştirilemeyeceğini ve nasıl iyileştirilebileceğini kontrol eder. Hastalar ve yakınları da psiko-onkolojik destekten yararlanabilir. Kanserle ve tedavinin yol açtığı sonuçlarla mümkün olan en iyi şekilde baş etmeye yardımcı olabilir. 

Beyin tümörü sonrası tıbbi rehabilitasyonun olası içerikleri şunlardır: 

• Konuşma terapisi 
• İş terapisi 
• Fizyoterapi 
• Nörokognitif eğitim programları 

Tedaviden sonra, hastalığın tekrarını (nüksetmesini) ve tedavinin yol açtığı sonuçları erken bir aşamada saptamak ve tedavi etmek için kontroller kullanılır.  

Beyin tümörü iyileştirme amacıyla tedavi edildiyse uzmanlar yapılandırılmış bir tedavi sonrası muayene önermektedir. Bu, hastanın sorgulanması (anamnez) ve fizik muayenenin yanı sıra düzenli aralıklarla manyetik rezonans tomografisinden (MRT) oluşur.  

Hastaların ne sıklıkta muayene edilmesi gerektiği değişiklik gösterir: Beyin tümörünün tekrar büyümesi veya yeni semptomların ortaya çıkması riski ne kadar büyükse kontroller genellikle o kadar kısa aralıklarla yapılır. 

İyileşme amacıyla tedavi edilemedi mi? Hastalığın seyriyle alakalı kontroller hastalığın ilerleyişini izlemeye yardımcı olur. Düzenli bakım ayrıca rahatsızlık veren semptomların erken bir aşamada saptanıp hafifletilmesini sağlar. Amaç, hastaların yaşam kalitesini mümkün olduğunca uzun süre korumaktır.

Beyin tümörünün kişinin yaşamında sebep olduğu kısıtlamalar aşağıdakiler gibi çeşitli faktörlere bağlıdır:

• Tümörün türü 
• Beyindeki durum
• Hastalık dönemi 
• Genel sağlık durumu 
• Tedavi türü
• Tedavinin yol açtığı sonuçlar

Hasta için sadece tümör hastalığının seyri değil, aynı zamanda beyin fonksiyonlarında meydana gelen olası bozulmalar da yük oluşturabilir. Bunlar, algılama, öğrenme, hatırlama, düşünme, aynı zamanda konuşma veya duyusal algı ve hareketin koordinasyonu ile alakalı bozuklukları içerir.  

Bu bozukluklara hastalığın kendisi veya uygulanan tedavi yol açabilir. Rehabilitasyon ve destekleyici tedaviler, hastanın bu işlevleri tekrar iyileştirmesine yardımcı olabilir. 

Beyin tümörü tedavisinde çeşitli disiplinlerden doktorlar birlikte çalışır. Beyin tümörlü hastaların tedavisinde özellikle çok deneyime sahip hastaneler, nöro-onkoloji modülüne sahip bir onkoloji merkezi olarak sertifika alarak bunu onaylatabilir. Deutsche Krebsgesellschaft (Alman Kanser Derneği), belirli mesleki gerekliliklere uygunluğu düzenli olarak kontrol etmektedir.  

Sertifikalı merkezlerin adreslerini OncoMAP web sitesinde bulabilirsiniz. Bunun için arama ekranında "Merkez" altında "Nöro-onkoloji" seçimini yapmanız gerekir.

Alman Kanser Derneği'ndeki nöro-onkolojik çalışma grubu (NOA) e. V., uygun bir tedavi merkezi arayışını destekleyebilmektedir. Üyeleri çeşitli tıbbi alanlardan gelmektedir ve hepsi beyin tümörlü hastaların bakımıyla ilgilenmektedir. NOA'da organizasyona dahil olan birçok doktora, e-posta ve telefon üzerinden ulaşılabilmekte veya gerekirse direkt olarak kendisine danışılabilmektedir.

NOA, beyin tümörleri ve tedavileri hakkındaki soruların yakındaki bir çalışma merkezine yönlendirilmesini önermektedir. NOA, web sitesinde Almanya'da bu tür merkezlerin tam olarak nerede bulunduğunu gösteren interaktif bir harita oluşturdu.

Günlük yaşamda hastalıkla başa çıkma ve diğer destek olanakları hakkında başka sorularınız mı var? Bununla ilgili bilgileri Deutsches Krebsforschungszentrum, Krebsinformationsdienst (Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Hizmeti) web sitesinde bulabilirsiniz.

Beyin tümörleri ile ilgili tüm sorularınız için Krebsinformationsdienst (Kanser Bilgi Hizmeti) ile 0800 - 420 30 40 numaralı ücretsiz telefondan veya krebsinformationsdienst@dkfz.de e-posta adresinden kişisel olarak da iletişime geçebilirsiniz.