Köprücük kemiği kırığı

Köprücük kemiği (klavikula), kürek kemiği ile göğüs kemiği arasındaki kemikli bağlantıdır. S şeklindedir ve genellikle üçte birlik kısmın orta bölümünden kırılır. Doktorlar kırık bir köprücük kemiğini klavikula kırığı olarak da adlandırır.

Köprücük kemiği genellikle omuz üstüne düşme nedeniyle kırılır. Daha genç insanlarda bu genellikle spor yaparken veya trafik kazalarında olur.

Tüm kemik kırıklarının yaklaşık yüzde 3'ü özellikle çocuklarda, genç erişkinlerde ve yaşlılarda köprücük kemiğinde oluşur.

Kırık, kemiği ciddi şekilde yerinden oynatmışsa veya damarlar ve sinirler de zarar görmüşse, genellikle cerrahi müdahale gereklidir.

Komplike olmayan kırıklar bir kol askısı ile hareketsiz hale getirilebilir. Genel olarak, etkilenen kol kısa süre sonra ağrısız bir şekilde tekrar hareket ettirilebilir, ancak kemiğin nihai iyileşmesi 6 ila 12 hafta sürebilir.

Kemiğin orta üçte birinde oluşan kırık köprücük kemiğinin tipik belirtileri şunlardır:

• Kaza anında duyulabilecek yükseklikte bir çatlama ve kırılma sesi
• Kol hareketi ile artan lokalize ağrı
• Kemik üzerinde belirgin şişlik
• Kemikte gözle görülür şekil bozukluğu
• Kırık göğüs kemiği ile bağlantı noktasında meydana gelirse, köprücük kemiği göğüs kemiğinin önüne kayabilir ve tümsekçik olarak görünür hale gelebilir.

Köprücük kemiğinin göğüs kemiğinin altına sıkışması ve dokununca göğüs kemiğine doğru hissedilememesi de mümkündür. Böyle bir kırık hızlı bir şekilde ameliyat edilmelidir, çünkü alttaki organlar zarar görmüş olabilir.

Köprücük kemiği kırılmasının en yaygın nedeni omuz üzerine düşmedir. Gençlerde köprücük kemiği genellikle spor yaparken veya trafik kazalarında kırılır. Trafik kazalarında bu özellikle bisiklet sürücülerinin başına gelir.

Daha az yaygın olan kaza türleri, köprücük kemiğine doğrudan darbe alınması - örneğin temas sporlarında - veya uzanmış kolun üstüne düşmektir.

Köprücük kemiği göğüs kemiğine yakın bir yerden kırılırsa, nedeni genellikle ciddi bir kazadır. Bu durumda genellikle akciğerler, kaburgalar, servikal omurga veya diğer organlarda başka yaralanmalar da görülür.

Göğüs kemiği yakınında kırılan köprücük kemiğinin bir başka nedeni de sürekli aşırı yüklenme olabilir. Bu durumda yorgunluk kırığı olarak adlandırılan durumdan söz edilir. Yorgunluk kırığı özellikle kürek çekme veya jimnastik gibi yoğun spor antrenmanlarının sonucu olabilir.

Özellikle kemik kaybı (osteoporoz) olan yaşlı insanlarda hafif bir düşme bile kırıklara neden olabilir. Tümör hastalıkları veya radyasyon tedavisi de riski artırır.

Komplike olmayan kırık köprücük kemikleri genellikle kolay iyileşir, böylece ilk hareket egzersizlerine hızlı bir şekilde başlayabilirsiniz. Genel olarak kemik 6 ila 12 hafta sonra, çocuklarda ise 3 ila 6 hafta sonra iyileşir. Ciddi bir kazadan sonra genellikle diğer yaralanmaların sonuçları ön plandadır.

Kol uzun süre hareketsiz kalırsa kas kırılması ve eklemlerde sertleşme meydana gelebilir. Bu nedenle, erken bir aşamada fizyoterapötik rehberlik eşliğinde egzersize başlamak önemlidir.

Köprücük kemiği kırığından sonra genellikle yalancı eklem (psödoartroz) oluşur. Kemik, kırık uçlarından stabil bir şekilde kaynamaz, bunun yerine sadece fibröz kıkırdak bağlantısı oluşur. Genellikle ağrı ve fonksiyonel bozukluk olmaz. Bununla birlikte, yalancı eklem köprücük kemiğini kısaltırsa veya ağrıya neden olursa, ameliyat yardımcı olabilir.

Ayrıca kırık bölgesinde kemikli bir tümsekçik de oluşabilir. Çocuklarda bu tümsekçik genellikle tekrar geriler, ancak yetişkinlerde köprücük kemiği doğrudan derinin altında olduğu için görünür şekilde kalabilir. Kemik çıkıntısı derinlemesine gelişirse, bazen sinirlere baskı yapar ve ağrıya neden olur.

Köprücük kemiği omuz bağlantısının yakınında kırılırsa, yıllar sonra ağrılı aşınma belirtileri ortaya çıkabilir.

Doktorlar önce fizik muayene yapar ve şüphelenilen kırılma noktasını elle muayene eder. Köprücük kemiği derinin altına çok yakın olduğu için kemiğin deformasyonu genellikle dışarıdan görülebilir.

Doğru tedaviye karar verebilmek için röntgen çekilir. Röntgen şunları gösterir:

• Kemiğin tam olarak kırıldığı yer
• Kırılan kemik uçlarının kayıp kaymadığı ya da ne kadar kaydığı
• Kırığın köprücük kemiğini kısaltıp kısaltmadığı
• Kemiğin birkaç parçaya bölünerek kırılıp kırılmadığı

Kaza sırasında kemik şiddetli bir kuvvete maruz kaldıysa, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans tomografisi (MRI), ultrason veya nörolojik muayene gibi ileri tetkikler yapılabilir. Bu prosedürler, çevre dokuda veya bitişik kemiklerde olabilecek yaralanmaların saptanmasına olanak verir.

Yaralanmadan hemen sonra soğutma, ağrıyı ve şişliği gidermeye yardımcı olur. Bunun için 1 ila 3 saatte bir, 20 ila 30 dakika boyunca buz kesesi koyabilirsiniz. Kısa süreli olarak ağrı kesiciler de kullanılabilir.

Kırık bir kemiğin iyileşmesi için kemik hareketsiz hale getirilir - yani konservatif olarak tedavi edilir - veya ameliyat edilir. Bunun için çeşitli seçenekler vardır:

• Konservatif: Kol askısı veya sırt bandajı ile hareketsizleştirme. Bu, sırtın üzerinden geçerek omuzdan omuza uzanan bir destektir.
• Cerrahi: Kemiğin bir plaka ve vidalarla veya kemik iliği boşluğunda bir iç atel ile stabilizasyonu.

Yaralanmanın türüne bağlı olarak, kırık köprücük kemiği üzerinde ameliyat yapmak için önemli veya zorlayıcı nedenler olabilir. Örneğin:

• Damarlarda, sinirlerde, ciltte veya bitişik kemiklerde de yaralanma.
• Kırığın dışarıdan yeterince hareketsiz hale getirilememesi.
• Kırığın bir eklemin yakınında olması.
• Kırık kemik uçlarının aşırı derecede kaymış olması.
• Kemik birçok parçaya bölünerek kırılmış ya da kırılmadan dolayı kısalmışsa.

Ameliyat kararında hangi mesleği veya hangi sporu yaptığınız da rol oynar. Ameliyata karar vermeden önce, doktorunuzla birlikte avantajları ve dezavantajları dikkatlice tartmanız önemlidir.

Ameliyatın avantajları

• Kolunuzu tekrar tam olarak kullanabilmeniz için gereken süre genellikle ameliyatsız tedavidekinden daha kısadır.
• Kemiğin iyileşmeme ve yalancı eklem oluşturma olasılığı daha azdır. Ancak köprücük kemiğindeki yalancı bir eklem çoğu zaman herhangi bir soruna yol açmaz.
• Bazı araştırmalar ameliyattan sonra omzun hareketliliğinin daha iyi olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, ameliyat edilmemiş köprücük kemiği kırıklarıyla arasındaki farklar çok küçüktür.
• Ameliyattan sonra kemikli bir tümsekçik oluşumu olmadığından, kozmetik sonuç genellikle daha iyidir.

Ameliyatın dezavantajları

• Cerrahi yaralar enfekte olabilir.
• Cerrahi yara bölgesinde yara izleri oluşur.
• Ameliyat sırasında damarların ve sinirlerin yaralanması mümkündür.
• Anestezi uygulanan her durumda herhangi bir anestezi komplikasyonu ortaya çıkabilir.
• Ameliyata rağmen kozmetik veya fonksiyonel sonuç beklendiği gibi olmayabilir.
• Plak gibi metal implantların yaklaşık bir yıl sonra ikinci bir ameliyatla çıkarılması gerekir. Bundan sonra kol bir süre tam olarak kullanılamaz.

Kas kaybı ve eklem sertleşmesi sonucu kalıcı hasarları önlemek için köprücük kemiği kırıldıktan sonra erkenden egzersize başlanmalıdır. Bilek ve dirsek eklemini günde birkaç kez hareket ettirmek önemlidir. Sırt bandajı ile ağrıya neden olmayan hafif aktivitelere de izin verilir.

Doktorlar düzenli aralıklarla omzu hareket ettirmenin ne kadar ağrısız olduğunu kontrol eder. Kol artık hareketsiz değilse, fizyoterapistler hareketliliği artırmaya ve kuvvet geliştirmeye yönelik belirli egzersizler yaptırabilir. Omuz genellikle kazadan 6 ila 12 hafta sonra eskiden olduğu kadar esnek hale gelir.

Serbest harekette ağrı olmasa bile 4 hafta daha temas sporlarından ve yorucu aktivitelerden kaçınılmalıdır. Çocuklar için 2 ila 3 hafta yeterlidir. Omuzları zorlayan sporlarda kazadan sonra yaklaşık 3 ila 6 aylık bir ara verilmelidir. Ancak bu aradan sonra antrenmana tam olarak tekrar başlayabilirsiniz.