Aort kapak darlığı

İnsandaki dört kalp kapakçığı valf gibi çalışır. Görevleri kalp kasının kanı daima doğru yöne pompalamasını sağlamaktır: Oksijeni az olan kan akciğerlere pompalanır ve bol oksijenli kan akciğerlerden vücuda geri akar.

Kalp kapakçığı hastalıkları genellikle kalp kapakçıklarında yaşam boyunca gelişen kalp kapakçığı hasarlarıdır. Aşınma sonucunda, bunlar ancak ileri bir yaşta ortaya çıkar. Bu nedenle, tıpçılar edinilmiş kalp kapakçığı kusurlarından söz ederler.

Aort kapağı kalbin sol karıncığı ile aort adı verilen ana atardamar arasında bulunur. Daraldığında, yani yeterli ölçüde açılmayınca, kalbin ana atardamara yeterli kan pompalamak için daha fazla çalışması gerekir. 

Her zaman tedavi gerektirmez. Ancak şikayetlerin ortaya çıkması veya komplikasyon riskinin belirmesi durumunda, doktorlar daralan kapakçığı çoğunlukla bir kapak stentiyle değiştirirler. Bu stent açık bir ameliyat ile veya bir kalp kateteri kullanılarak yerleştirilebilir.

Aort kapak darlığında şikayetler genellikle kalp vücuda yeterince kan pompalayamaz hale geldiğinde ortaya çıkar. Bir kalp kapakçığında yalnızca hafif bir daralma olduğu sürece, kalp yine de kan akışındaki azalmayı daha kuvvetli kalp atımıyla dengeleyebilmektedir. Bu nedenle, aort kapağındaki hafif bir darlık uzun süre fark edilmeyebilir.

Ancak aort kapağı ciddi şekilde hasar gördüğünde, kan kalpte, akciğerlerde ve nihayetinde tüm dolaşımda toplanarak birikir. 

Bu durumda diğerlerinin yanı sıra aşağıdaki semptomlar ortaya çıkabilir:

• Halsizlik ve performans düşüklüğü
• Özellikle alt bacaklarda şişlikler
• Düzensiz, hızlı veya yavaş nabız
• Özellikle geceleri öksürük ve nefes darlığı
• Göğüste sıkışma ve ağrı
• Bayılma atakları

Aort kapak darlığı gibi edinilmiş kalp kapağı hastalıklarının temel nedeni aşınmadır. "Aşınma", kalp kapakçıklarının yaşın ilerlemesiyle birlikte artarak "kireçlenmesi" ve dolayısıyla esnekliğinin azalması anlamına gelmektedir.

Aşınma kaynaklı aort darlığı gibi edinilmiş kalp kapakçığı hastalıkları esas olarak yaşlılarda görülür.

75 yaş üzerindeki insanların yaklaşık yüzde 13'ünde bir kalp kapakçığı sorunu vardır. Toplamda, bir kalp kapakçığı hastalığı erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür.

Aort kapak darlığı olan pek çok insanda, kalp aort kapağındaki daralmayı yıllar, hatta onyıllar boyunca iyi bir şekilde dengeleyebilir. Ancak bunun için kalp kasının sürekli daha fazla güç uygulaması gerekir. Bunun sonucunda kalınlaşır: Kalp büyür.

Kalbe sürekli aşırı yükleniliyorsa, bu değişiklikler artmaya devam eder ve geri döndürülemez.

Bu durumda, kalp kası yalnızca kalınlaşmaz, aynı zamanda artık eskisi kadar esnek de kalmaz. Buna ek olarak, kalp karıncıkları da "aşınırlar". Genel olarak, kalp giderek zayıflar. Buna bağlı olarak gelişen şikayetler başlangıçta yalnızca fiziksel zorlanmayla birlikte görülürken, daha sonraları dinlenme halinde de ortaya çıkar. Bunun sonucunda hayati tehlike oluşturan kalp yetmezliği meydana gelebilir.

Sigara içmek genel olarak kalp-damar hastalıkları ve dolayısıyla, kalp kapakçıkları hastalıkları riskini artırır. Dolayısıyla, sigara içmenin bırakılması en önemli önleme tedbirlerinden biridir.

Kalp kapakçığı hasarı riskinin artması, endokardit adı verilen kalp iç zarının iltihaplanmasının bir sonucu olarak da ortaya çıkabilir. Endokardit, genellikle bakterilerden kaynaklanır. Bu nedenle, doğuştan gelen bir kapakçık kusuru veya yeni bir kalp kapakçığı olan insanlar, ağızda gerçekleştirilen tedaviler öncesinde bazen önleme amaçlı bir antibiyotik kullanırlar. Antibiyotik, ağız boşluğundan kana geçebilecek ve kalbin iç yüzeyinde iltihaba yol açabilecek olan bakterileri öldürür.

Doktorlar, bir kalp kapakçığı hastalığınız olup olmadığını belirlemek için gerçekleştirdikleri kapsamlı bir fiziki muayeneyle ve özellikle de stetoskopla kalp seslerini dinleyerek önemli bilgilere ulaşabilirler.

Kalbin, ekokardiyografi olarak da adlandırılan ultrason muayenesi teşhisi kesinleştirebilir ve kalp kapakçığının gördüğü zararın büyüklüğünü anlamaya yardımcı olur. Bazen yemek borusu içinden gerçekleştirilen bir ultrason muayenesi uygundur: Bu "transözefagial ekokardiyografi" işleminde ultrason başlığına sahip bir hortum kalp hizasına kadar ilerletilir. Bu şekilde kalp, geleneksel ultrason muayenesine kıyasla daha iyi şekilde görüntülenebilir.

Kalp kapakçığı hastalığı teşhisi kesinleşirse, doktor genel sağlık durumunu da belirler. Uygun tedavinin seçimi ancak bu durumda yapılır.

Bu muayenelere şunlar örnek gösterilebilir:

• Dinlenme durumunda ve eforlu EKG (kalp ekokardiyografisi)
• Kan basıncının ölçülmesi
• Kan sayımı için kan alma
• Röntgen muayenesi, gerekirse bilgisayarlı tomografi (CT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRT)

Eğer ayrıca koroner arterlerin daralmasından şüpheleniliyorsa, kalp kateter muayenesi de gerekli olabilir. Kalp kateterinden koroner arterlere bir kontrast madde salınır, böylece doktor arterleri ekranda değerlendirebilir.

Aort kapağındaki hafif değişiklikler çoğunlukla henüz bir tedaviyi gerektirmez ve çoğunlukla sadece gözlemlenir. Seyir ilerledikçe şikayetlerin ortaya çıkması veya kontrol muayenelerinin hastalığın kötüleştiğini göstermesi durumunda farklı tedavi önlemleri değerlendirilir. Aort kapak darlığı olan pek çok insana bir kalp kapağı stenti takılır ancak başka tedavi imkanları da vardır.

Uygun tedavinin seçimi pek çok faktöre bağlıdır: örneğin, hastanın yaşı, kalp kapakçığı hastalığının nedeni ve şiddeti ve başka hastalıkların da bulunması.

Stent açık bir ameliyat ile veya bir kalp kateteri kullanılarak yerleştirilebilir. İki farklı stent türü vardır: mekanik ve biyolojik.

Mekanik kapak stentleri

Plastik ve metalden yapılan bu kapak stentleri uzun ömürlü mekanik kapakçıklara sahiptir. Dolayısıyla, genellikle nadir kullanılmalarına karşın, özellikle genç insanlarda kullanılırlar. Bu stentlerin dezavantajı, üzerlerinde kan pıhtılarının oluşabilmesidir. Bu tür pıhtılar kan dolaşımı üzerinden vücuda ilerleyebilirler ve orada bir kan damarını tıkayabilirler (emboli).

Bu tür zaman zaman ciddi komplikasyonları önlemek amacıyla, mekanik kalp kapağı olan kişiler hayatları boyunca kan pıhtılaşmasını engelleyen ilaçlar (antikoagülanlar) kullanırlar. Bu ilaçların olası ancak nadir görülen yan etkileri mide-bağırsak kanalındaki veya beyindeki kanamalardır.

Biyolojik kapak stentleri

Biyolojik stentler örneğin domuz veya sığır kalbinden elde edilebilir. İstisna olmakla birlikte, vefat eden insanlardan sağlanan kalp kapakçığı bağışları da kullanılabilir. Biyolojik stentlerin dezavantajı daha kısa ömürlü olmalarıdır: Biyolojik stentlerde ameliyattan 10 ila 15 yıl sonra bunların "kireçlenmesi" ve değiştirilmelerinin gerekmesi riski mevcuttur.

Biyolojik kalp kapakçığı stentleri çoğunlukla 60 yaş üzerindeki insanlarda ve ayrıca, sürekli olarak antikoagülan kullanamayacak olan daha genç insanlarda kullanılır. Çünkü biyolojik kalp kapakçığı stentleri ile kan pıhtılaşmasının sürekli olarak bir ilaçla önlenmesi esasen gerekli değildir.

Kalp kapağındaki bir ameliyatın ardından genellikle bir rehabilitasyon (Reha) gelir. Rehabilitasyon, hastanın tekrar fiziksel zorlanmaya alışmasına ve bunu kademeli olarak arttırmaya destek olur. Böylece, rehabilitasyon yaşam kalitesini yeniden yükseltmeye yardımcı olabilir. Ayrıca rehabilitasyon sürecinde ilaçlar duruma göre uyarlanabilir ve kalp düzenli olarak kontrol edilebilir.

Aort kapak darlığı gibi bir kalp kapakçığı hastalığı psikolojik bir zorlanma teşkil edebilir. Halsizlik ve yorgunluk gibi semptomlar, günlük yaşamın giderek daha da kısıtlı bir hale gelmesini tetikleyebilir.

Hangi tedavinin seçileceğine karar vermek de karmaşık ve zor olabilir. Bu nedenle, sorular ve tereddütler tedaviyi gerçekleştiren doktorla ve mümkün olursa yakınlar ile görüşülmelidir.

Kalp ameliyatından sonra hasta bir süre daha dayanıksız olur. Bu nedenle, yakınlar ve arkadaşlar ile bu aşamada kimlerin ve nasıl yardımcı olabileceğine dair erkenden konuşmakta fayda vardır. Ayrıca müdahaleden önce, sağlık sigortasından ev işlerinde yardım almak gibi bir destek talebinde bulunabilirsiniz.