Basınç ülseri (dekübit)
ICD kodları: L89 ICD kodu nedir?
Basınç ülserleri, cilt üzerinde sürekli dış baskının neden olduğu açık yaralardır ve çok ağrılı olabilirler. Genellikle çok uzun süre boyunca bir pozisyonda hareketsiz yatan veya oturan insanlar etkilenir.
Bir bakışta
- Basınç ülserleri, cilt üzerinde sürekli dış baskının neden olduğu açık yaralardır.
- Bunlar çok ağrılı olabilir ve genellikle yavaş iyileşir.
- Basınç ülserleri neredeyse her zaman kemiklerin doğrudan cildin altında olduğu yerlerde meydana gelir.
- Felçli kişiler genellikle etkilenen bölgelerde herhangi bir baskı veya ağrı hissetmezler.
- Basınç ülserleri, vücudun düzenli olarak yeniden konumlandırılması ve döndürülmesiyle rahatlatılabilir.
- Özel oturma veya yatma yüzeyleri ayrıca basıncı emebilir.
Not: Bu yazıdaki bilgiler bir doktor muayenesinin yerini tutamaz ve kişinin kendi kendine teşhis yapabilmesi veya tedavi etmesi için kullanılmamalıdır.
Basınç ülseri nedir?
Basınç ülseri yaraları çok ağrılı olabilen açık yaralardır. Cilde uzun süreli baskı uygulanması sonucu oluşurlar. Genellikle iyileşmeleri yavaştır.
Çok zayıf, felçli veya bilinci yerinde olmayan kişiler genellikle çok uzun süreler boyunca tek bir pozisyonda yatar veya hareketsiz oturur. Bu, basınç ülseri (dekübit) riskini artırır.
Basınç ülseri neden oluşur?
Basınç ülserleri neredeyse her zaman kuyruk kemiği, topuklar, kalçalar, dirsekler ve kürek kemikleri ve başın arkası gibi kemiklerin cildin hemen altında olduğu yerlerde gelişir.
Yatarken veya otururken vücut ağırlığı bu tür bölgelerde sürekli olarak cilde baskı yaptığında, cilde yeterli kan, oksijen ve besinler iletilemez.
Sonuç olarak, zamanla cilt incelir ve hatta ölebilir. Etkilenen kişi aynı yer üzerine yatmaya veya oturmaya devam ederse, ortaya çıkan basınç ülseri çok daha ağrılı olur.
Hangi faktörler basınç ülseri riskini artırır?
Sağlıklı insanlar, vücudun bir noktası üzerindeki baskı çok güçlü hale geldiğinde hemen hisseder.
Bununla birlikte, rahatsız edici bir ağrı hissi ve bazı hastalıklar, basınç ülserlerinin gelişimini teşvik edebilir:
- Vücudun etkilenen bölgelerinde felç olan kişiler genellikle baskı ve acı hissetmezler.
- Yıllardır diyabeti olan insanlarda ağrı hissi kısıtlı olabilir: Vücudun bir noktası çok uzun süre zorlandığında bunu fark etmezler.
- Dolaşım bozuklukları durumunda, oksijen ve besinler basınca maruz kalan cilt bölgelerine daha az miktarda ulaşır. Bu, örneğin kan damarları daralan (arterioskleroz) olan kişilerde geçerlidir.
- Yatalak kişilerde yetersiz beslenme bir risk faktörüdür.
- Sürtünme ve kopma kuvvetleri, riskli alanlar üzerinde ek baskı oluşturabilir. Bu, örneğin yatalak insanların yerleri değiştirilirken yatak üzerinde çekilerek hareket ettirildiklerinde meydana gelir.
- İnkontinans: Cilt saatlerce idrara, dışkıya veya tere maruz kalırsa, cildin hasar görmesi ve tahriş olması kolaylaşır.
Daha önce basınç ülseri (dekübit) geçirmiş olan kişilerin aynı yerde tekrar basınç ülseri geliştirmesi daha olasıdır. Bu nedenle, basınç ülserlerini mümkün olduğunca önlemek önemlidir.
Basınç ülseri (dekübit) nasıl önlenir?
Uzun süre oturmanız veya yatmanız gerekiyorsa, hareket kabiliyetiniz yalnızca birkaç gün kısıtlanmış olsa bile, düzenli olarak yer değiştirip dönerek vücudunuzun hassas bölgeleri üzerindeki baskıyı azaltmalısınız.
Basıncı azaltan oturma veya yatma yüzeyleri, örneğin özel bir yatak veya oturma minderi ile ek koruma sağlanabilir.
Hızlı bir şekilde önlem alınabilmesi için, hassas alanlarda bir basınç yarasının ilk belirtilerinin görülüp görülmediği düzenli olarak kontrol edilmelidir.
Basınç ülseri riski taşıyan birine bakım yaparken ve onu yatırırken, sürtünme ve kopma kuvvetlerinden kaçınmak önemlidir. Bu nedenle, örneğin pozisyon değiştirirken, etkilenen kişiler yatak üzerinde çekilerek hareket ettirilmemelidir.
Nemlendirme kuru ciltler için faydalı olabilir. Enkontinans durumunda, bebek bezleri ve çarşaflar zamanında değiştirilmelidir.
Sıvı eksikliği, yanlış veya yetersiz beslenme cildi zayıflatabilir. Bu nedenle hastanın yeterince su içmesini ve dengeli beslenmesini sağlamak önemlidir.
Basınç ülserinin önlenmesiyle ilgili ayrıntılı bilgiyi gesundheitsinformation.de sitesinde bulabilirsiniz.
Basınç ülseri nasıl teşhis edilir?
Bazı kişiler, hassas bölgelerde basınç ülserinin ilk belirtilerinin görülüp görülmediğini kendileri kontrol edebilir. Kontrol için bir ayna kullanılabilir.
Uzun süre çok fazla hareket edemeyen veya hiç hareket edemeyen kişiler genellikle uyarı sinyallerini çok iyi bilir. Bununla birlikte, kişinin kuvveti ve hareket kabiliyeti ciddi şekilde sınırlıysa, bu alanları gözlemlemek için yardıma ihtiyaç vardır.
Ayrıca basınç ülseri genellikle vücudun arka kısmında, örneğin kalça ve kürek kemiklerinde meydana gelir.
Basınç ülseri nasıl tedavi edilir?
Uygun tedavi seçimi, basınç ülserinin tipine ve şiddetine bağlıdır.
Ülsere daha fazla basınç uygulamaktan kaçınmak özellikle önemlidir. Düzenli yeniden konumlandırma ve hareket, konumlandırma yardımcıları ve özel bir şilte, vücudun etkilenen bölgelerindeki baskıyı hafifletmeye yardımcı olur.
Basınç ülserleri için birçok farklı pansuman mevcuttur. Yarayı örtülmeli, nemli tutulmalı ve enfeksiyondan korunmalıdır. Pansuman değiştirildiğinde yara temizlenebilir. Derin bir yara gelişmişse, yara debridman sırasında ölü dokudan da arındırılır.
Yara bakımı sırasında ağrı, lokal anestezikler, ibuprofenli yara pansumanları ve doğru konumlandırma ile önlenebilir.
Asetaminofen veya ibuprofen gibi ilaçlar almak da hafif ila orta şiddette ağrıların hafifletilmesine yardımcı olabilir. Bu ilaçlar yeterince etki göstermezse, doktor daha güçlü ağrı kesici ilaçlar yazabilir.
Basınç ülseri tedavisiyle ilgili ayrıntılı bilgiyi gesundheitsinformation.de sitesinde bulabilirsiniz.
Günlük yaşamda basınç ülseri riski nasıl azaltılabilir?
Mümkün olduğunca başkalarının yardımı olmaksızın hareket etmek, basınç ülserini (dekübit) önlemeye yardımcı olabilir. Bakıcılar, bu kişileri her zaman mümkün olduğunca hareket etmeye teşvik edebilir.
Göze çarpan cilt bölgeleri mümkün olduğunca erken rahatlatılmalı ve doktora veya bakıcıya gösterilmelidir.
Basınç yaraları hem ağrı nedeniyle hem de olası utanç duygusu nedeniyle çok rahatsız edici olabilir. Bu nedenle basınç ülseri olan kişilere, hem tıbbi hem de kişisel destek sağlanmalıdır.
Yakınları, bakıcılık kurslarında çeşitli hareket ve konumlandırma tekniklerini öğrenebilir. Sağlık ve bakım sigortası şirketleri çok sayıda yardımcı ekipmanın masrafını karşılamaktadır. Ayrıca özel bakım yatakları da dağıtılmaktadır.
Birçok şehirde, basınç ülserlerinin önlenmesi ile ilgili soruları yanıtlayabilecek bakım danışma merkezleri de bulunmaktadır.
- Bundesministerium für Gesundheit (BMG). Pflegeberatung. Aufgerufen am 16.12.2022.
- Alderden J, Rondinelli J, Pepper G et al. Risk factors for pressure injuries among critical care patients: A systematic review. Int J Nurs Stud 2017; 71: 97-114. doi: 10.1016/j.ijnurstu.2017.03.012. Epub 2017 Mar 28.
- Deutschsprachige Medizinische Gesellschaft für Paraplegie e.V. (DMGP). Querschnittspezifische Dekubitusbehandlung und -prävention. S1-Leitlinie. AWMF-Registernummer 179-008. 07.2017.
- European Pressure Ulcer Advisory Panel (EPUAP). Prevention and Treatment of Pressure Ulcers/Injuries: Quick Reference Guide (QRG). Third edition 2019.
- Gillespie BM, Walker RM, Latimer SL et al. Repositioning for pressure injury prevention in adults. Cochrane Database Syst Rev 2020; (6): CD009958. doi: 10.1002/14651858.CD009958.pub3.
- Lima Serrano M, González Méndez MI, Carrasco Cebollero FM et al. Risk factors for pressure ulcer development in Intensive Care Units: A systematic review. Med Intensiva 2017; 41(6): 339-346. English, Spanish. doi: 10.1016/j.medin.2016.09.003. Epub 2016 Oct 22.
- Mäki-Turja-Rostedt S, Stolt M, Leino-Kilpi H et al. Preventive interventions for pressure ulcers in long-term older people care facilities: A systematic review. J Clin Nurs 2019; 28(13-14): 2420-2442. doi: 10.1111/jocn.14767. Epub 2019 Jan 25.
- Shi C, Dumville JC, Cullum N. Support surfaces for pressure ulcer prevention: A network meta-analysis. PLoS One 2018; 13(2): e0192707. doi: 10.1371/journal.pone.0192707.
Institut für Qualität und Wirtschaftlichkeit im Gesundheitswesen (Sağlık Hizmetlerinde Kalite ve Verimlilik Enstitüsü) (IQWiG) ile birlikte hazırlanmıştır.
Tarih: