Diyabetik ayak

Diabetes mellitusun tedavi edilmemesi veya kötü bir şekilde kontrol edilmesi, uzun vadede "diyabetik ayak sendromu" olarak da bilinen diyabetik ayağa yol açabilir. İlk uyarı sinyalleri ayaklarda kuruluk ve artan nasır oluşumudur. Zamanla, ayakta veya parmakta tam iyileşmeyen açık yaralar gelişebilir.

Diyabetli kişilerin yaklaşık yüzde 20 ila 30'unda diyabetik ayak görülür.

Ancak, bunun önlenmesi mümkündür. Diyabetin iyi bir şekilde tedavi edilmesi ve dikkatlice yapılan ayak bakımı, ayaklarda kronik yaraların gelişmesini önleyebilir. Doktorlar, yakınlar, hemşireler veya düzenli tıbbi ayak bakımı (podolojik terapi) yardımcı olabilir. 

Kuru ayaklar ve artan nasır oluşumu diyabetik ayağın ilk semptomları olabilir. Diğer semptomlar, nedenin sinir veya vasküler hasar olup olmadığına bağlıdır.

Sinir hasarı durumunda aşağıdaki ayak rahatsızlıkları ortaya çıkar:

• Ağrıya, basınca, soğuğa ve sıcağa karşı duyarsızlık
• Uyuşma
• Kaşınma
• Çok kuru ve sıcak cilt
• Genellikle ayak tabanında zor iyileşen yara

Aşağıdaki semptomlar vasküler hasar için tipiktir:

• Ayakta soğukluk hissedilir
• Soluk veya mavimsi cilt
• Nabız dokunarak zar zor hissedilir 
• Genellikle ayak parmaklarında veya topukta açık yaralar
• Yürürken baldırlarda ağrı oluşması

Diyabeti olan kişilerde yüksek kan şekeri değerleri görülür. Kan şekeri seviyesi kronik olarak yükselirse, sinirlerde (nöropatiler) ve kan damarlarında (makroanjiyopatiler) daha sık hasar meydana gelir.

Sinir hasarı nedeniyle kişi ağrıyı kısmen veya tamamen hissedemez. Sonuç olarak ayaklardaki basınç noktaları ve küçük yaralanmalar artık hissedilmeyebilir. Genellikle etkilenen alanlar korunmaz ve zamanında tedavi edilmez. Ayak yaralanmalarına genellikle çok dar ayakkabılar, nasır ve ayaktaki şekil bozukluklarından kaynaklanan basınç noktaları yol açar.

Damarlardaki hasarlar, ayaklarda zayıf kan dolaşımı olmasına yol açar. Sonuç olarak, yaralar çok yavaş iyileşir.

Bazı faktörler kan damarlarına zarar vererek ayaklardaki kan dolaşımını ve yaraların iyileşme sürecini daha kötü bir hale getirebilir.

Risk faktörleri şunlardır:

• Sigara içmek
• Yüksek tansiyon
• Yetersiz hareket

Diyabetik ayağı yeterince erken tespit ve tedavi etmek önemlidir. Bu yapılmazsa, kronik bir yara gelişebilir. Özellikle ayak parmakları, ayak tabanları, topuklar veya ayak bilekleri sıklıkla etkilenir. Böyle bir yara çok derinleşebilir ve enfekte olabilir. Yaradaki siyah noktalar ölü dokuya işaret eder. Çok ciddi yaralar, etkilenen parmağın veya ayağın bir kısmının kesilmesini gerektirebilir.

Diyabetli insanların ayaklarını sağlıklı tutmak için yapabileceği birçok şey vardır. Bunların en önemlileri:

• Kan şekerinin iyi bir şekilde kontrol edilmesi
• Ayakkabıların iyi oturması ve hiçbir şekilde sıkmaması
• Yaralanmamaya dikkat etme ve yalın ayak yürümeme
• Günlük ayak bakımı
• Düzenli tıbbi kontroller
• Kandaki yüksek yağ değerlerinin ve yüksek tansiyonun tedavisi
• Sigara içmemek

Ayaklardaki basınç noktaları ve yaralanmalar şu şekilde önlenebilir:

• Ayakları sıkmayan ayakkabılar
• Yumuşak tabanlık
• Sürtünebilecek dikişlerin veya çıkıntıların olmadığı ayakkabılar
• Ölçüleri kişiye özel ayarlanmış ortopedik ayakkabılar ve gömme tabanlıklar
• Yıpranmış ayakkabıların tamiri veya değiştirilmesi
• Giymeden önce ayakkabının kontrolü: Örneğin, ayakkabının içinde kum veya taş olup olmadığını kontrol edin

Ayaktaki şekil bozukluklarının belirgin olduğu durumlarda belirli bölgelere uygulanan baskıyı azaltmak için bir ameliyat yapılabilmektedir.

Bir yara çoktan oluşmuş olsa bile kronikleşmesi önlenebilir. Yaralar uzun süredir var olsa bile dikkatli bir tedavi ile tekrar iyileşebilir.

gesundheitsinformation.de sitesinde iyi ayak bakımının nasıl başarılı sonuç verdiği ve yaraların nasıl önleneceği hakkında ayrıntılı bilgi bulabilirsiniz.

Diyabetli kişiler ellerinden geldiğince ayaklarını gözlemlemelidir. Bir el aynası ayak tabanlarını incelemeye yardımcı olabilir. Küçük yaralanmalar ve baskı noktaları bile ciddiye alınmalı ve bir doktor tarafından açıklığa kavuşturulmalıdır.

Ayak problemlerini kişinin kendisinin tespit etmesi zorsa ayaklarını bir doktorda veya tıbbi ayak bakımı servisinde düzenli olarak muayene ettirmesi önemlidir. Yakınlar veya bakıcılar da düzenli olarak ayakları gözlem yoluyla kontrol edebilir ve yaralanma ve baskı noktaları olup olmadığını kontrol edebilir.

Doktor, diyabetik ayağın gelişip gelişmediğini belirlemek için cildi inceler. Ayağın soğuk mu sıcak mı olduğunu ve kan dolaşımını kontrol eder. Sinir hassasiyeti ayaklara bir diyapazon veya plastik iplik ile temas edilerek test edilir. Ayrıca yaralar, basınç noktaları veya şekil bozuklukları kontrol edilir. Bir yara tespit edildiğinde doktor ne kadar derin olduğunu ve enfekte olup olmadığını inceler.

Ultrason veya damarların görüntüsü (anjiyografi), bacaklara ne kadar iyi kan verildiğini değerlendirme konusunda işe yarayabilir. Ayrıca olası kemik hasarını belirlemek için röntgen, bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans tomografi (MRT) gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir.

Şiddetli doku hasarını önlemek için yaraların zamanında tedavisi önemlidir. Bu genellikle kronik yaraları önleyebilir ve ayrıca ampütasyon riskini azaltabilir. Yaralar tamamen basınçtan arındırılmalı ve iltihap tedavi edilmelidir. Bacaktaki kan dolaşımının iyileşmesi de önemlidir. Dolaşım bozukluğu varsa vazodilatasyon veya yeni bir damar (bypass) gibi cerrahi bir işlemle bu durum giderilebilir.

Yaranın iyileşme süresi, yaranın ne kadar büyük ve derin olduğuna bağlıdır. Küçük yaraların iyileşmesi genellikle sadece birkaç hafta sürerken büyük veya derin yaralarda ise bu durum aylar alabilmektedir. İyileşmeyi desteklemek için cilt veya doku nakli de mümkün olabilir.

Bazen ayak parmaklarının veya ayağın ya da alt bacaktan parça kesilmesi kaçınılmazdır. Buna, şu durumlarda mecbur kalınır:

• Etkilenen bölge artık korunamaz haldeyse
• Yaranın iyileşmesi aksi halde mümkün değilse
• İltihap bacakta yayılırsa
• Ağrı çok şiddetliyse

Diyabetik ayak için uygun bir tedavi seçmek için gesundheitsinformation.de'nin karar verme konusunda yardım hizmetini kullanabilirsiniz.