İlaç onayı: Seçenekler ve şartlar

Bir ilaç şirketi bir ilacı piyasaya sürmek istiyorsa, genellikle onay için başvurmak zorundadır. Onay ile şirket, ilacı satmak için devlet izni alır. Onay sürecinin bir parçası olarak, ilaç girişimcisi ilacın kalitesini, etkililiğini ve güvenliğini kanıtlar. Bu bağlamda zararsızlık, bir ilaç amacına uygun kullanıldığında, tıp biliminin bulgularına göre haklı görülebilecek olanın ötesine geçen zararlı etkilerinin olmamasıdır.

İlacın tedavi etkinliği ve güvenliği çalışmalarda belirlenir: test tüpünde basit laboratuvar testleri ve - gerekirse - sağlıklı katılımcılar veya hastalarla yapılan klinik araştırmalara kadar hayvan deneyleri. Onay için en önemli gereklilik, ilacın yararlarının olası risklerinden fazla olmasıdır.

İlaç firmaları, ilacın söz konusu hastalıkta etkili olduğunu ve hastaya zarar vermediğini kesin olarak kanıtlamak zorundadır.

Onay başvurusu ile ilaç firmaları kalite, etkinlik ve güvenlik konusunda kapsamlı belgeler sunar. Bunlar daha sonra onay kuruluşu tarafından değerlendirilir. Belgelerin değerlendirilmesi için yetkili makamın azami 210 günü vardır.

Avrupa Birliği içinde farklı başvuru prosedürleri bulunur:

Ulusal prosedür

Bir ilaç yalnızca Almanya pazarına yönelikse, ulusal prosedürle onaylanabilir. Bundan ilacın türüne bağlı olarak Bundesinstitut für Arzneimittel und Medizinprodukte (BfArM) (Federal İlaç ve Tıbbi Ürünler Enstitüsü) veya Paul-Ehrlich-Institut (PEI) sorumludur.

Merkezi Olmayan Prosedür (DCP)

Merkezi olmayan prosedürde (DCP), bir ilaç aynı anda birkaç AB ülkesinde ruhsatlandırılır: Aynı anda birkaç Avrupa ülkesinde yeni bir ruhsat başvurusu yapılır ve bunlardan biri değerlendirmeden sorumludur.
Bu süreç çoğu muadil ürün için (Generika) geçerlidir.

Karşılıklı Tanıma Prosedürü (MRP)

Karşılıklı tanıma prosedüründe (MRP), bir ülkede halihazırda bir ulusal onay mevcuttur. Bu daha sonra MRP aracılığıyla diğer ülkelere genişletilebilir.

Merkezi prosedür

Merkezi prosedürde, ilaç şirketi tüm Avrupa Ekonomik Alanı için onay başvurusunda bulunur. Prosedür, Avrupa İlaç Ajansı (EMA) tarafından koordine edilmektedir. Sunulan belgelerin bilimsel değerlendirmesi, ulusal makamlardan uzmanlar ve EMA'nın Beşeri Tıbbi Ürünler Komitesi (CHMP) tarafından gerçekleştirilir. Onay, Avrupa Komisyonu tarafından verilir. Kansere, diyabete, otoimmün hastalıklara veya nadir hastalıklara karşı yeni etken maddeler gibi belirli ilaçlar ancak bu prosedür kullanılarak onaylanabilir.

İbraz edilecek ve değerlendirilecek belgelerin kapsamı öncelikle ilacın yeniliğine bağlıdır. Belirli koşullar altında, örneğin belirli bir ürüne özellikle acil ihtiyaç duyuluyorsa, ilaçlar için özel onay prosedürleri vardır. Bir etken maddenin etkinliği ve güvenliği zaten iyi biliniyorsa, ilaçlar daha az kapsamlı belgelerle onaylanabilir.

EMA'da hızlandırılmış prosedür

Avrupa İlaç Ajansı'nda (EMA) hızlandırılmış onay prosedürleri de bulunur. Bunlar, ilaçlara acilen ihtiyaç duyulduğunda, örneğin ciddi hastalıklar durumunda tedavi boşluklarını kapatmak için veya bir salgın sırasında harekete geçme baskısı arttığında kullanılır. Hızlandırılmış sürece rağmen, verilerin kontrolü standart prosedürde olduğu kadar dikkatli bir şekilde gerçekleştirilir. Kalite, güvenlik ve etkinlik gereksinimleri yüksek kalmaya devam eder.

Nadir hastalıklar için 'yetim ilaçlar'

Sadece birkaç kişiyi etkileyen hastalıklar için ilaç geliştirmek genellikle ilaç şirketleri için çok karlı değildir. Bu tür ilaçlara "yetim ilaçlar" adı verilir. Hâlâ geliştirilip onaylanabilmeleri için EMA, nadir hastalıkları tedavi eden ilaçlar için ücretsiz bir onay prosedürü sunar. Koşul, AB'deki 10.000 kişiden 5'inden fazlasının hastalıktan etkilenmemesidir. Onaylanırsa, şirket on yıllık bir süre için münhasır ticarileştirme haklarına sahip olacaktır. Bu, araştırma ve geliştirme maliyetlerini dengelemek için tasarlanmıştır.

Çocuklar için ilaçlar

Çoğu ilaç yetişkinler için tasarlanmıştır ve çocuklara uygulanması için özel olarak test edilmiş ve onaylanmamıştır. Bu nedenle, bir etken maddenin dozajı genellikle ampirik değerler temelinde çocuğun vücuduna göre ayarlanır. AB Yönetmeliği 1901/2006'ya göre, yeni bir ilacın onaylanması için, çocuklar ve ergenler için uygunluğunu ilgili çalışmalarla kanıtlamak da gereklidir.

Muadiller ve biyobenzerler için onay

Muadiller ve biyobenzerler, daha önce onaylanmış ilaçların taklit ürünleridir. Bu nedenle, onay için başvururken, onaylanmış orijinal ilaca (referans ilaç) atıfta bulunulabilir.

Esasen referans ilaçla aynı olan muadiller artık etkinlik ve güvenlik konusunda kendi klinik çalışmalarına ihtiyaç duymayacaklardır. Ancak ilaç firması, etken maddenin vücutta referans ilaç ile karşılaştırılabilir oranda ve karşılaştırılabilir ölçüde bulunduğunu kanıtlamak zorundadır.

Biyobenzerler söz konusu olduğunda, bir referans ilaca da atıfta bulunulabilir. Bununla birlikte, biyobenzerler çoğunlukla referans ilaçla tamamen aynı olmayan karmaşık biyolojik ilaçlardır. Bu nedenle, etkinin karşılaştırılabilir olduğunu kanıtlamak için onay başvurusu için ek laboratuvar çalışmaları ve klinik çalışmalar gereklidir.

Neredeyse her yeni ilacın onaylanması gerekmektedir. Ancak, bir kayıt prosedürünün basitleştirilmiş bir form olarak sağlandığı istisnalar vardır. Bazı ilaçlar da izin gerekliliğinden (standart izin) muaftır.

Kayıt

Belirli bir kullanım alanı olmayan homeopatik ilaçlar ve geleneksel bitkisel ilaçlar için bir kayıt prosedürü kullanılmaktadır.

İlacın farmasötik kalitesi ve zararsızlığı da ruhsatlandırma sırasında kanıtlanmalıdır. Geleneksel bitkisel ilaçlar söz konusu olduğunda, etkinlik ve güvenlik geleneksel kanıtlarla gösterilir: geleneksel bitkisel ilaç, Avrupa Birliği'nde en az 15 yıl olmak üzere, başvuru sırasında en az 30 yıldır tıbbi ve güvenli bir şekilde kullanımda olmalıdır. Ruhsatlandırmanın aksine, etkinliği kanıtlamak için hiçbir klinik çalışma gerekli değildir.

Standart onaylar

Standart izinler, kalite, etkinlik ve güvenlik gerekliliklerinin karşılandığı kanıtlanmış olan belirli ilaçları izin gerekliliğinden muaf tutar. Önkoşul, insanlar için hiçbir tehlike oluşturmamasıdır. Örneğin bitki çayları veya eczanede hastaya özel hazırlanan ilaçlar için birçok standart onay bulunmaktadır.

Yeni ilaçların kalitesi, etkinliği ve güvenliği klinik araştırmalarda kontrol edilir. Bunlar, yeni aktif maddelerin onaylanması için şarttır. Bir klinik araştırmaya başlamadan önce, veriler ilk olarak hücreler ve hayvanlar üzerinde yapılan laboratuvar testlerinde toplanır. Bu araştırmalara preklinik çalışmalar denir. Her şeyden önce, ilacın kanserojen, mutajenik veya teratojenik olduğu göz ardı edilmelidir.

Klinik öncesi çalışmaların sonuçları umut vericiyse, klinik araştırmaların yürütülmesi için yetkili yüksek federal makama (BfArM veya PEI) bir başvuru yapılabilir. Klinik çalışmalar ancak onay alındıktan sonra başlayabilir. Daha yeni klinik çalışmalarda sıklıkla örtüşmelerine ve artık net bir şekilde ayırt edilememelerine rağmen, genellikle birbiri üzerine inşa edilen dört geliştirme aşaması vardır.

Faz-1 çalışması

Faz-1 çalışması genellikle az sayıda sağlıklı gönüllüyü içerir. İncelenecek aktif maddenin belirli bir hastalığa karşı etkili olup olmadığı burada henüz geçerli değildir. Kanser gibi belirli kullanım alanları bir istisnadır: sağlıklı insanlar üzerinde test yapmak mümkün değildir, bu nedenle bu tür durumlarda etkilenen hastalar en baştan yer alır.

Faz 1'in amacı, etken maddenin insanlardaki zararsızlığını incelemektir. Sonuç olarak, bir faz-1 çalışmasına katılım tamamen risksiz değildir ve herkes için önerilmez.

Güvenliğe ek olarak, optimum doz aralığını belirlemek için 1. aşamada vücuttaki yeni bir etken maddenin metabolizması da araştırılır.

Faz-2 çalışması

Faz-1 çalışması başarılı olursa, faz-2 çalışması başlayabilir. Çalışmanın bu aşamasında ilk kez etken maddenin gerçekten hastalığa karşı yardımcı olup olmadığı araştırılır. Bu nedenle katılımcılar bu nedenle belirli bir hastalığı olan hastalardır. Araştırmada genellikle 50 ila 500 kişi arasında yer alır. Etkinliğe ek olarak, faz 2'de sık görülen yan etkiler de belirlenir.

Faz-3 çalışması

Faz-2 çalışmasında iyi etkinlik ve dayanılmaz yan etkilerin olmadığı gözlenmedikten sonra, faz-3 çalışması başlar. Bu aşama, daha fazla sayıda hastada (genellikle 1.000'den fazla) etkinlik ve yan etkilerin incelenmesine hizmet eder. Etkililik hakkındaki veriler böylece daha da genişletilebilir. Ek olarak, az sayıda denek nedeniyle henüz 2. aşamada gözlemlenemeyen nadir yan etkiler de belirlenebilir. Faz 3 başarılı olursa, üretici onay için başvurabilir.

Faz-4 çalışması

Faz-4 çalışmasında ilaç halihazırda onaylanmış ve piyasadadır. Bununla birlikte, onay alındıktan sonra bile yeni tıbbi sorular ortaya çıkabilir veya ileri klinik araştırmalarda incelenen belirli hasta gruplarını etkileyebilir.

Faz 4'te, 10.000 kişide birden az kişiyi etkileyen çok nadir yan etkiler de ortaya çıkabilir ve ilk kez kaydedilebilir.

Klinik çalışmaların kalite kriterleri

İyi ve güvenilir klinik araştırmalar belirli kalite kriterlerini karşılamalıdır. Buna, diğer şeylerin yanı sıra, tedavi grubuna ek olarak bir kontrol grubunun da olması dahildir: Kontrol grubundaki test kişileri, tercihen bilmeden, sahte bir ilaç (plasebo) veya hali hazırda yerleşik bir ilaç alır. Ayrıca maddeyi uygulayanlar, güvenlik nedeniyle gerekli olmadıkça hangi ilacın verildiğini bilmemelidir. Bu, tüm katılımcılara eşit davranılmasını sağlar. Bu "körleştirme" - yeni ilacı mı, plasebo mu yoksa kontrol ilacını mı aldığınızı bilmemek - önemli bir kalite kriteridir.

Bir katılımcının atandığı grup rastgele olmalıdır. Ek olarak, çalışmaya katılımın gönüllü olması klinik çalışmaların temel bir ilkesidir: İstemeyen hiç kimse bir klinik araştırmaya katılmak zorunda değildir. Ayrıca katılımcılar herhangi bir kişisel dezavantaj olmaksızın herhangi bir zamanda araştırmadan çekilebilirler.

Yeni verilen bir onay genellikle beş yıl, şartlı onay olması durumunda bir yıl geçerlidir. Bu süreden sonra uzmanlar, ilacın tıbbi faydalarının risklerine ağır basmaya devam edip etmediğini yeniden değerlendirir. Kazanılan deneyim ışığında ilk beş yıldan sonra herhangi bir güvenlik endişesi yoksa, onay genellikle süresiz olarak uzatılır.

Onaylanmış ilaçların izlenmesi

Onaylanan ilaçların yan etkileri, yetkili yüksek federal makam tarafından yakından izlenir: yani Bundesinstitut für Arzneimittel und Medizinprodukte (BfArM), Avrupa İlaç Ajansı (EMA) ile işbirliği içinde Paul-Ehrlich-Institut (PEI) veya diğer AB onay makamları tarafından. Çok nadir görülen yan etkiler bazen sadece onay alındıktan sonra, ilaç daha fazla sayıda hastada kullanıldığında ortaya çıkar. Yan etkiler ciddiyse ve yararlar artık risklerden fazla değilse, ilaç artık kullanılmayabilir. Burada onay ya iptal edilebilir ya da askıya alma kararı verilebilir.

Onaydan sonra ilaçta değişiklik yapılması gerekiyorsa, ilaç firması bunları yetkili makama bildirmek zorundadır. Bunlar büyük değişiklikler ise, yalnızca sorumlu makam tarafından onaylandıktan sonra uygulanabilir.

"Siyah üçgen" etiketi

Yeni etken madde içeren ilaçlar, biyolojik ilaçlar ve şartlı izin verilen ilaçlar özellikle dikkatle izlenir. Bunlar siyah bir üçgenle işaretlenmiştir, çünkü bunlar hakkında genellikle diğer ilaçlara göre daha az bilgi mevcuttur. Bunun nedeni, örneğin uzun süreli kullanımları hakkında henüz yeterli veri olmaması olabilir. Ancak bu, böyle bir ilacın güvensiz olduğu anlamına gelmez.

BfArM web sitesinde "siyah üçgen" hakkında ayrıntılı bilgi bulabilirsiniz.

Sağlık sigortası kapsamı

Bir ilaç Almanya'da onay alır almaz, sağlık sigortası şirketleri bunun masraflarını karşılar. Onaydan sonraki ilk yılda üretici fiyatı kendisi belirleyebilir. Gemeinsamer Bundesausschuss (Federal Ortak Komite) (G-BA) daha sonra erken fayda değerlendirmesinin bir parçası olarak uygun bir fiyata karar verir.

Bundesinstitut für Arzneimittel und Medizinprodukte (Federal İlaç ve Tıbbi Ürünler Enstitüsü) (BfArM) ilaçlar ve onaylar hakkında sık sorulan soruların (SSS) yanıtlarını web sitesinde derlemiştir.