Prostat kanseri

Doktorlar, erkeğin prostat bezinde gelişen kötü huylu tümörleri adenokarsinom olarak adlandırır. Prostat, erkeklerin iç cinsel organlarından biridir.

Doktorlar üç tümör aşaması arasında ayrım yapar:

• Lokalize: Kanser sadece prostatta büyür.
• Lokal olarak ilerlemiş: Kanser hücreleri prostatın ötesine, örneğin seminal veziküllere doğru büyür.
• İlerlemiş, metastatik: Kanser hücreleri lenf düğümlerine, kemiklere veya diğer organlara göç eder.

Almanya'da her yıl yaklaşık 60.000 erkek prostat kanserine yakalanmaktadır. Doktorlar genellikle hastalığı erken bir aşamada teşhis eder. Hastaların daha sonra genellikle hiçbir rahatsızlığı olmaz. Hastalık ilerlese bile, hastalarda genellikle tipik semptomlar görülmez. Bu, semptomların başka hastalıklardan da kaynaklanabileceği anlamına gelir.

Prostat kanseri semptomları arasında şunlar sayılabilir:

• İdrar retansiyonu: Mesane alışıldık şekilde boşaltılamaz
• İdrar yaparken rahatsızlık
• Kemiklerde ağrı
• İdrarda veya menide kan
• Cinsel ilişkide sorunlar

Erkekler yaşlandıkça idrara çıkma rahatsızlığı daha sık görülür. Bu şikayetler, prostatın yaşla birlikte büyümesi ve üretraya baskı yapmasından kaynaklanmaktadır. Doktorlar prostatın bu iyi huylu büyümesine benign prostat hiperplazisi (BPH) adını verir.

Semptomlar birkaç hafta devam ederse bir doktora görünmeniz önerilir. Aile hekimleri zaten rahatsızlıkların nedenlerini sınıflandırabilir ve gerekirse uzmanlarla daha ileri teşhis adımlarını başlatabilir. 

Prostat kanseri gelişme riski yaşla birlikte artar. Yaşlandıkça, prostatın glandüler hücrelerinin genomunda genetik değişiklikler (mutasyonlar) birikir. Ne kadar çok mutasyon varsa prostat kanseri riski o kadar yüksektir. Çoğu erkek hastalık teşhis edildiğinde 70 ile 80 yaşları arasındadır. Prostat kanseri, 50 yaşından önce nispeten nadir görülür.

Prostat kanseri için bir diğer önemli risk faktörü aile öyküsüdür. Baba veya erkek kardeş gibi birinci derece akrabaların prostat kanseri olduğu biliniyorsa kendi kanser riskleri de erkek popülasyonun geri kalanına göre artar. Prostat kanseri taraması hakkında 45 yaşından önce bilgi almak ilgili kişi için faydalı olabilir. Bu konuda hangi seçeneklerin olduğunu tarama bölümünden öğrenebilirsiniz.

Almanya'da genital organ kanserleri için yasal tarama erkeklerde 45 yaşından itibaren başlamaktadır. Erkekler program için yılda bir kez doktora gidebilir: Doktor semptomları sorar ve dış genital organları inceler. Ayrıca prostatı rektumdan hissetmek için parmağını kullanır (dijital rektal muayene) (DRE).

Kandaki prostat spesifik antijenin (PSA) belirlenmesi, yasal taramaya dahil değildir. Bu nedenle, yasal sağlık sigortaları genellikle PSA taraması için ödeme yapmaz. Erkekler bunu Bireysel Sağlık Hizmeti (IGeL) olarak yaptırabilir ve bunu daha sonra kendileri ödemek zorundadır. Nedeni: Çalışmalar, şimdiye kadar popülasyon genelinde PSA taramasının zararından çok yararı olduğunu hiçbir şüpheye yer bırakmayacak şekilde kanıtlamamıştır.

PSA testi yaptırmayı düşünen erkekler, avantajları ve dezavantajları hakkında bireysel tavsiye almalıdır. Ürologlar ve aile hekimleri bu konuda detaylı bilgi verebilir. Kişisel olarak alınan yararlar ve olası riskler biliniyorsa bunun lehine veya aleyhine daha iyi karar verilebilir.

Prostat kanseri taraması veya PSA testi hakkında ayrıntılı bilgi edinmek ister misiniz? Ayrıca PSA taramasının avantajlarını ve dezavantajlarını öğrenin. Bu konuyla ilgili diğer bilgileri Deutsches Krebsforschungszentrum, Krebsinformationsdienst (Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Hizmeti) web sitesinde bulabilirsiniz.

Prostat kanseri kişiden kişiye çok farklı seyreder.

Çoğu erkekte prostat kanseri, diğer birçok kansere kıyasla oldukça yavaş büyür. Erkek hastanın hiçbir rahatsızlığı yoksa prostatın daha az agresif karsinomları ömür boyu tespit edilmez. Bunun anlamı şudur: "Prostat kanseri" teşhisi konsa bile birçok hasta normal bir yaşam beklentisine sahiptir.

Diğer erkeklerde prostat kanseri oldukça hızlı ilerleyebilir: Ardından doktor ek olarak teşhis sırasında yayılma kaynaklarını belirler. Bu tür metastatik prostat kanseri genellikle tedavi edilemez. Prostat kanseri, önceki kanser tedavisinden sonra da (nüks, rezidif) tekrarlayabilir. Bazı durumlarda iyileştirici tedavinin yeniden uygulanması mümkündür.

Prostat kanserinden şüpheleniliyorsa doktorların elinde farklı ve tamamlayıcı teşhis yöntemleri vardır.

Başlangıçta her zaman genellikle aşağıdaki unsurlardan oluşan temel teşhis vardır:

• Hastanın önceki hastalıkları, semptomları ve aile öyküsü hakkında sorular sorulması (anamnez)
• Prostatın fizik muayenesi ve palpasyonu: dijital rektal muayene (DRU)
• Prostat spesifik antijen (PSA) ölçümü
• Multiparametrik manyetik rezonans tomografisi (mpMRT) kullanarak görüntülemeli muayene
• Gerekirse transrektal ultrason (TRUS) gibi diğer görüntülemeli prosedürler
• Doku incelemesi ile doku örneği (biyopsi)

Temel teşhiste, ilk adımları aile hekimleri gerçekleştirebilir. İleri tetkiklerden ürologlar ve radyologlar gibi alanında deneyimli uzman doktorlar sorumludur. İhtisas poliklinikleri de eğitimli uzman kadroya ve gerekli teknik ekipmana sahiptir.

Teşhisi doğrulamak için prostattan doku örnekleri gereklidir. Genellikle ürologlar ilk olarak sabit bir modele göre (sistematik olarak) laboratuvarda mikroskop altında (histolojik olarak) incelenen 10 ila 12 biyopsi alırlar. Ayrıca, görüntülemede göze çarpan alanlardan özel olarak numuneler de alınabilir.

Bu bulgu ve PSA değeri, tümörün vücuda yayılma olasılığını belirler. Risk artarsa, aşağıdaki görüntüleme testleri eklenebilir:

• Bilgisayarlı tomografi (BT)
• Manyetik rezonans tomografisi (MRT)
• Kemik veya iskelet sintigrafisi
• Özellikle markör olarak belirli bir radyoaktif madde ile (PSMA-PET) genellikle bir CT (PSMA-PET / CT) ile kombinasyon halinde pozitron emisyon tomografisi (PET)

Doktorun prostat kanseri muayenelerini nasıl yaptığını bilmek ister misiniz? Yayılma teşhisi için daha ileri tetkikler ne zaman uygulanır? Teşhis yöntemleri hakkında ayrıntılı bilgiyi Deutsches Krebsforschungszentrum, Krebsinformationsdienst (Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Hizmeti) web sitesinde bulabilirsiniz.

Prostat kanseri için çeşitli tedavi seçenekleri vardır. Terapi, prostat bölgesindeki veya tüm vücuttaki tümöre karşı etki gösterebilir. Hangi terapilerin birey için en uygun olduğu temel olarak beş faktöre bağlıdır:

• Hastalığın evresi
• Kandaki prostat spesifik antijen (PSA) seviyesi
• Tümörün agresifliği
• Hastanın genel sağlık durumu ve
• Hastanın kişisel amaç ve değerleri

Prostat kanseri lokalizedir

Tümörün büyümesi prostatla sınırlıysa genellikle uzun süreli bir tedavi mümkündür. Hastalar çeşitli standart tedaviler arasından seçim yapabilir. Bugün bildiğimiz kadarıyla, bu tedavi seçeneklerinde benzer iyileşme şansları vardır. Ancak yan etkileri ve uzun vadeli etkileri bakımından farklılık gösterir:

• Cerrahi olarak tamamen çıkarma (radikal prostatektomi): Robotlu ve robotsuz olmak üzere iki tür ameliyat vardır. Her ikisi de prostat kanserini eşit derecede iyi tedavi eder.
• Cilt yoluyla eksternal ışınlama (perkütan ablasyon)
• İç (internal) ışınlama (prostat üzerinde radyasyon kaynakları ile brakiterapi uygulama)

Aktif gözetim de eşdeğer bir derecede etki gösterebilir (İngilizce: active surveillance). Bu şekilde ilerlemek, prostat kanseri çok agresif değilse düşünülebilir. Bu, doktor ve hastanın ilk olarak tedaviden vazgeçtiği anlamına gelir. Bunun yerine düzenli kontroller gereklidir. Prostat kanseri daha agresif hale gelirse doktor iyileştirici tedaviyi başlatır.

Belirli koşullar altında minimal invaziv fokal (lokalize) tedaviler de düşünülebilir. Bununla birlikte, standart tedaviler kadar etkili olup olmadıkları hala belirsizdir.

Hastalığa bağlı olarak doktorlar farklı tedavi biçimlerini de birbirleriyle kombine eder. Örneğin, ameliyata radyasyon tedavisi eklenmesi mümkündür. Veya ürolog radyasyon tedavisine paralel olarak hormon yoksunluk tedavisi uygular.

Lokalize prostat kanserinin tedavisi, yardım kuruluşları ve nasıl sağlıklı kararlar verilebileceğiyle ilgili ayrıntılı bilgileri Kanser Bilgi Servisi'nin Hasta Kılavuzu'nda bulabilirsiniz.

Prostatın ameliyatla çıkarılması (prostatektomi): açık, laparoskopik veya robotik cerrahi ile farklı şekillerde gerçekleştirilebilir. Aşağıdaki videolar bu yöntemlerin nasıl işlev gördüğünü göstermektedir:

Açık prostatektomi nedir?
Laparoskopik prostatektomi nedir?
Robot yardımlı prostatektomi nedir?

Prostat kanseri ilerlemiş veya metastatik ise

Bu aşamada hastalık genellikle tedavi edilemez. Bu durumda hormon tedavisi tedavinin önemli bir bileşenidir. Hormon tedavisinde prostat kanseri hücrelerinin büyümek için ihtiyaç duyduğu testosteron (erkek cinsiyet hormonu) yok edilir. Bu sayede doktor prostat kanserini baskılayabilir ve bir süre kontrol altında tutabilir.

İlerlemiş ve metastatik prostat kanserli hastalar için tedavi çok karmaşık olabilir. Bu nedenle doktorların ve ürologların kombine ettikleri başka sistemik tedavi seçenekleri vardır:

• Kemoterapi: Doktorlar, hücre büyümesini yavaşlatan veya hücre bölünmesini engelleyen ilaçlar (sitostatikler) uygular.
• Hedefe yönelik tedavi: Doktorlar, kanser hücrelerinde hasarlı genetik materyalin onarımını engelleyen ilaçları (PARP inhibitörleri) uygular.
• Radyonüklid tedavi: Doktorlar, prostat kanseri hücrelerinde spesifik olarak biriken ilaçları (radyofarmasötikler) uygular ve bunları radyoaktif radyasyonla yok eder.
• Destekleyici tedavi yöntemleri: Bunlar, kemiklerde etki gösteren ilaçları veya dış ışınlamayı içerir. Kemik metastazı durumunda ağrıyı hafifletmeye, kemik kırıklarını önlemeye ve genel yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olabilir.

Bazen semptomsuz hastaları kanser tedavisinden uzak tutmak da mantıklı olabilir. Doktor, örneğin yaşlılıkta veya diğer sağlık sorunlarının ön planda olduğu durumlarda böyle dikkatli bir aktif izlemi (İngilizce: watchful waiting) önerir.

Prostat kanseri için bireysel tedavi seçenekleri ve tedavinin olası sonuçları ve yan etkileri hakkında ayrıntılı bilgi edinmek ister misiniz? Hangileri sizin için uygundur ve prostat kanseri hastaları için "kastrasyona dirençli" veya "oligometastatik" tıbbi terimleri ne anlama gelir? Tedavi biçimlerinin ayrıntılı açıklamalarını Deutsches Krebsforschungszentrum, Krebsinformationsdienst (Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Hizmeti) web sitesinde bulabilirsiniz.

Kanser tedavisi, hem bedenen hem de ruhen çok zorlayıcı olabilir. Kanser tedavisinden sonra tıbbi rehabilitasyon, hastaların güçlerini yeniden kazanmalarına yardımcı olabilir. Ve hastalığın sonuçlarıyla ve tedaviyle en iyi şekilde başa çıkmaları konusunda onları desteklemesi beklenir.

Rehabilitasyon, prostat kanseri hastalarında alana özel uygulanır. Bu, programın alana özel ürolojik bir bakımı içerdiği anlamına gelir. Genel olarak, ürolojik rehabilitasyon kişisel tıbbi geçmişe, bireysel terapiye ve mevcut kısıtlanma durumlarına göre şekillenmektedir.

Bir ürolojik rehabilitasyonun olası içerikleri şunlardır:

• İdrar kontrolünü yeniden kazanmak için pelvik taban egzersizleri
• Erektil disfonksiyon için olası tedaviler hakkında eğitim
• Hormon tedavisinin metabolik değişiklikler ve osteoporoz gibi yol açabileceği sonuçları önlemek için egzersiz tedavisi
• Psikolojik bakım
• Beslenme tavsiyeleri

Tedaviden sonra ne yapılır?

Prostat kanseri tedavi sonrası bakımı, erken bir aşamada tedavinin uzun vadeli etkilerinin yanı sıra bir nüksetme durumunu (rezidif) belirlemeye hizmet eder. Hastalar tedavinin ardından önce kısa aralıklarla, sonra daha uzun aralıklarla düzenli olarak muayene edilir. Doktorlar semptomları sorar, vücudu muayene eder ve kandaki prostata özgü antijeni (PSA) ölçer.

Prostat kanserinde rehabilitasyon ve tedavi sonrası bakım hakkında ayrıntılı bilgi edinmek ister misiniz? Ameliyattan ve prostat ışın tedavisinden sonra PSA seviyeleri ne kadar hızlı düşer? Ve ilerlemiş hastalık durumunda hastalık seyri kontrolü nasıl uygulanır? Ayrıntılı bilgilere Deutsches Krebsforschungszentrum, Krebsinformationsdienst (Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Hizmeti) web sitesinden erişebilirsiniz.

Birçok prostat kanseri hastası, iyileşmeleri konusunda bir şey yapmak için kendileri harekete geçmek ister. Bunun için çeşitli seçenekler vardır. Hastalıkla ve tedavinin sonuçlarıyla daha iyi başa çıkmaya neyin yardımcı olabileceği, bireysel duruma bağlıdır:

• Rehabilitasyon ve fizyoterapi, enkontinansın zamanla iyileşmesine ve hatta kaybolmasına yardımcı olabilir.
• Hastalar, rehabilitasyonda veya doktorla yapılan görüşmelerde iktidarsızlık ve cinsellik ile nasıl başa çıkacaklarını öğrenir.
• Egzersiz, yorgunluk ve bitkinliğin üstesinden gelmeye yardımcı olabilir. Egzersiz, bireysel performansa uygun hale getirilmelidir.
• Beslenme tedavisi de dahil olmak üzere dengeli, sağlıklı beslenme, hastanın iyi hissetmesine katkıda bulunabilir ve yetersiz beslenmeyi önleyebilir.
• Psikoonkolojik danışmanlık, hastaların endişelerinin ve korkularının yaşamlarına hakim olduğu durumlarda yardımcı olabilir.

İyileşme artık mümkün değilse ve hastalık ilerliyorsa iyi bir tıbbi bakım çok önemlidir. Ağrı veya nefes darlığı gibi rahatsız edici rahatsızlıklar hafifletilebilir. Psikososyal destek de iyi bir yaşam kalitesinin mümkün olduğunca uzun süre korunmasına yardımcı olabilir.

Prostat kanseri tedavisinde çeşitli disiplinlerden doktorlardan oluşan bir ekip birlikte çalışır. Özellikle prostat kanserli hastaları tedavi etme konusunda deneyimli hastaneler bunu sertifika ile onaylatabilir. Deutsche Krebsgesellschaft (Alman Kanser Derneği), belirli mesleki gerekliliklere uygunluğu düzenli olarak kontrol etmektedir.

Sertifikalı merkezlerin adreslerini OncoMAP web sitesinde bulabilirsiniz.

Almanya'daki üroloji üniversite klinikleri, Deutsche Gesellschaft für Urologie e.V. (Alman Üroloji Derneği) ve üroloji meslek birliğinin ortak web sitesinde (ürolog portalı) bulunabilir.

Günlük yaşamda hastalıkla başa çıkma ve diğer destek olanakları hakkında başka sorularınız mı var? Bununla ilgili bilgileri Deutsches Krebsforschungszentrum, Krebsinformationsdienst (Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Hizmeti) web sitesinde bulabilirsiniz.

Prostat kanseri ile ilgili herhangi bir sorunuz varsa Krebsinformationsdienst (Kanser Bilgi Hizmeti) ile 0800 - 420 30 40 numaralı ücretsiz telefondan veya krebsinformationsdienst@dkfz.de e-posta adresinden kişisel olarak da iletişime geçebilirsiniz.