Yatak ıslatma
ICD kodları: F98 ICD kodu nedir?
Çocuklar ve ergenlerin arada yatağa yapması nadir görülen bir sorun değildir. Beş yaşından itibaren çoğu çocuk gece boyunca uyur veya tuvalete gitmek zorunda olduğunda uyanır. Bazen bir çocuğun tamamen kuru kalması daha uzun sürer.
Bir bakışta
- Yatak ıslatma birçok çocukta, ancak bazen gençlerde de görülür.
- Çocukların çoğu yaklaşık beş yaşından sonra kuru kalır.
- Çocuklar ve ergenler yatağa yaptıklarında çoğunlukla bunun sebebi mesaneleri dolduğunda uyanamamalarıdır.
- Çocuklara yardım etmenin ve durumu düzeltmenin farklı imkanları mevcuttur.
- Mesane kontrolünün ne zaman olgunlaştığını genetik yapısının belirlediği varsayılmaktadır.
Not: Bu yazıdaki bilgiler bir doktor muayenesinin yerini tutamaz ve kişinin kendi kendine teşhis yapabilmesi veya tedavi etmesi için kullanılmamalıdır.
Yatak ıslatma deyince ne anlaşılmaktadır?
Ara sıra yatağa yapmak birçok çocukta ve bazı durumlarda gençlerde de görülür. Ancak bunun hakkında pek konuşulmaz.
Çocuklar normalde yaklaşık beş yaşından itibaren gece boyunca uyur veya tuvalete gitmek zorunda olduklarında uyanır. Bazıları için bir rutine girmek biraz daha uzun sürer.
Beş yaşından büyük çocuklar bedensel nedenler olmadan sürekli yatağa yapıyorsa burada yatak ıslatma ("enürezis nokturna") söz konusudur.
Özellikle bir çocuğun gece kuru kalamaması sık sık meydana geldiğinde bu durum aile için stresli olabilir.
Çocuklarda ve gençlerde yatak ıslatmanın nedenleri nelerdir?
Çocuklarda ve gençlerde yatak ıslatma çoğunlukla mesaneleri dolduğunda ancak doğru zamanda uyanamadıklarında meydana gelir. Bu durumda mesane sfinkteri gevşer ve daha uykudayken boşalır.
Bu bilerek yapılmaz: Belirli olgunlaşma süreçleri henüz tamamlanmadığı için çocuk mesanesini kontrol edemez.
Bir çocuğun gece kuru kalması için aşağıdaki gelişmelerin olması gerekir:
- Beyin mesaneden gelen sinir sinyallerini tanır ve işler, böylece çocuk mesane dolduğunda uyanır. Mesane sfinkteri kontrolünün de geliştirilmesi gerekir.
- Vücut geceleri yeterli antidiüretik hormon (ADH veya vazopresin) üretir. Bu böbreklerin geceleri daha az idrar üretmesini sağlar.
- Mesane geceleri üretilen idrarı depolayacak kadar büyüktür.
Görünüşe göre bir çocuğun ne zamandan itibaren kuru kalacağını genetik yapısı belirler. Bu sonucu farklı ailelerin araştırılması ve kıyaslanması ortaya koymuştur. Bunlar, ailede bu sorunu yaşayanların sadece yataklarını ıslatan çocuklar olmadığını göstermektedir.
Çocuklar ne sıklıkta yatak ıslatır?
Beş yaşındaki tüm çocukların yüzde 15'inden biraz fazlası yatağını ıslatmaktadır. Sıklık yaşla birlikte azalır.
Birçok çocuk sadece ayda bir veya iki kez yatağına yaparken bazılarında bu haftada birden fazla olabilir.
Erkekler kızlara göre daha sık etkilenir. Çoğunlukla sorun bir süre sonra kendiliğinden kaybolur.
Yatak ıslatma nasıl gelişir?
Bir çocuk altı aydan uzun süredir kuruyken yatağını tekrar ıslatmaya başladıysa, ikincil yatak ıslatma söz konusudur. Bu ruhsal strese de işaret edebilir.
Tetikleyiciler ailevi sorunlar veya başka bir çocuğun doğumu gibi ailedeki değişiklikler olabilir.
İkincil yatak ıslatma böbrek veya mesane enfeksiyonu veya şeker hastalığı gibi fiziksel nedenlerle de olabilir.
Yatak ıslatma nasıl teşhis edilir?
"Yatak ıslatma" teşhisini, hekimler beş yaşın üzerindeki bir çocuk en az üç ay boyunca haftada bir defadan fazla yatağa yaptığında koyar.
Başka bir hastalık nadiren yatak ıslatma sebebidir. İdrar yolu enfeksiyonları, böbrek hastalığı, diyabet başlangıcı veya aşırı aktif tiroid de olası nedenlerdir.
Mesane üzerindeki kontrol uyku sırasındaki solunum duraksamaları ("uyku apnesi") nedeniyle de kaybedilebilir.
Hekim, çocuk ve ebeveynleri ile ayrıntılı bir görüşme yaparak ve akabinde çocuğu muayene ederek bu nedenleri eler.
Bu esnada da diğer olası hastalıkların kanıtlarını arar, örneğin çocuğun:
- gündüzleri de altını ıslatıp ıslatmadığı
- idrar yapmaya başlama veya kesintisiz durma gibi, idrar yapmada sorun yaşayıp yaşamadığı
- idrar yaparken ağrısı olması
- çok nadiren (günde üç defadan az) veya çok sık (günde altı defadan fazla) idrarını yapması
- idrar akışının zayıf olması
- sonrasında mesanesinin boşalmadığı hissine sahip olmaması
Bir süre gözlemleyip yazmakta fayda vardır:
- Çocuk ne ve ne kadar yiyor ve içiyor
- Ne zaman ve ne sıklıkta idrara çıkıyor
Ek olarak, idrar miktarını ölçmek de genellikle yararlıdır. Doktor, bunun en iyi nasıl yapılacağı ve "mesane günlüğü" tutarken nelerin dikkate alınması gerektiği konusunda size tavsiyede bulunacaktır.
İdrar yolu enfeksiyonu veya diyabet hızlı bir idrar testi ile elenebilir. Ancak yatak ıslatma için bir hastalığın sorumlu olabileceğine dair kesin kanıtlar bulunduğunda ek araştırmalara devam edilir.
Yatak ıslatma tedavisi nasıl yapılır?
Yatak ıslatmaya karşı ne yapılabileceğine ilişkin birçok tavsiye mevcuttur. Bunlardan çoğunun çok az faydası olduğu görülmüştür. Her şeyden önce çocuğun endişelerini gidermek önemlidir. Yatağı ıslattığı için "suçlu" olmadığının ona açıklanması önemlidir.
Çocuğa uyumadan önceki iki saatten itibaren ve gece boyunca daha az içecek vermek denenebilir. Limonata ya da Cola gibi kafein veya şeker içeren içeceklerden kaçınılmalıdır.
Alarmlı külot veya alarmlı matlar gibi elektronik uyandırma sistemleri kuru kalmaya yardımcı olabilir. Bunlar ilk damlada çocuğu doğru zamanda uyandıran bir alarmı tetikler. Ancak bazı çocuklar çok derin uyudukları için uyandırma sistemleri çalışmaz.
Diğer bir seçenek de, çocuğu gece tuvalete kaldırmaktır.
Önemli bilgi: İlaçlar yedi yaşın altındaki çocuklar için genellikle önerilmez. Daha büyük çocuklarda genellikle vücuda özgü antidiüretik hormon vazopresine benzer desmopresin etken maddesi kullanılır. İlaçlar alındıkları süre boyunca çok hızlı etki eder. Bunlar, örneğin çocuk evde uyumuyorsa ancak geçici olarak yardımcı olur. Uyandırma sistemleri çalışmasa bile bu ilaçlar kullanılabilir.
Yatak ıslatmanın nasıl tedavi edileceği hakkında ayrıntılı bilgiye gesundheitsinformation.de sitesinden erişebilirsiniz.
Yatak ıslatma ile nasıl başa çıkılır?
Ebeveynlerin ve çocukların yatak ıslatmanın nadir olmadığını ve büyük ihtimalle kendiliğinden geçeceğini bilmesi yardımcı olabilir.
Günlük yaşamda, gece meydana gelen "kazalara" mümkün olduğu kadar iyi hazırlanmaya yardımcı olabilir:
- Çocuğun yatağı lastik matlar veya alezlerle korunabilir.
- Gece gerektiğinde kolayca değiştirmek için temiz yatak takımları hazır tutulabilir.
- Çocuk bezi veya külot bezler kullanmak da mümkündür.
Çocuk sabahları duş alırsa ve temiz kıyafet giyerse idrar kokmayacaktır. Böylece okulda alay konusu olmasından kaçınılır.
Yatak takımında ve kıyafetlerde idrar kokusuna karşı yıkama sodası (soda) veya okaliptüs yağı kullanılması yardımcı olur.
Yatak ıslatmada günlük yaşamı nelerin kolaylaştırabileceği hakkında ayrıntılı bilgiyi gesundheitsinformation.de adresinde bulabilirsiniz.
- Bogaert G, Stein R, Undre S et al. Practical recommendations of the EAU-ESPU guidelines committee for monosymptomatic enuresis-Bedwetting. Neurourol Urodyn 2020; 39(2): 489-497. doi: 10.1002/nau.24239. Epub 2019 Dec 2.
- Caldwell PH, Codarini M, Stewart F et al. Alarm interventions for nocturnal enuresis in children. Cochrane Database Syst Rev 2020; (5): CD002911. doi: 10.1002/14651858.CD002911.pub3.
- Caldwell PH, Deshpande AV, Von Gontard A. Management of nocturnal enuresis. BMJ 2013; 347: f6259. doi: 10.1136/bmj.f6259.
- Caldwell PH, Nankivell G, Sureshkumar P. Simple behavioural interventions for nocturnal enuresis in children. Cochrane Database Syst Rev 2013; (7): CD003637. doi: 10.1002/14651858.CD003637.pub3.
- Deshpande AV, Caldwell PH, Sureshkumar P. Drugs for nocturnal enuresis in children (other than desmopressin and tricyclics). Cochrane Database Syst Rev 2012; (12): CD002238. doi: 10.1002/14651858.CD002238.pub2.
- Deutsche Gesellschaft für Kinder- und Jugendpsychiatrie, Psychosomatik und Psychotherapie (DGKJP), Deutsche Gesellschaft für Kinder- und Jugendmedizin (DGKJ). Enuresis und nicht-organische (funktionelle) Harninkontinenz bei Kindern und Jugendlichen. S2k-Leitlinie. AWMF-Registernummer 028-026. 05.2021.
- Glazener CM, Evans JH. Desmopressin for nocturnal enuresis in children. Cochrane Database Syst Rev 2002; (3): CD002112. doi: 10.1002/14651858.CD002112.
- Robson WL. Clinical practice. Evaluation and Management of Enuresis. N Engl J Med 2009; 360(14): 1429-1436. doi: 10.1056/NEJMcp0808009.
- Sanders C. Choosing continence products for children. Nurs Stand 2002; 16(32): 39-43. doi: 10.7748/ns2002.04.16.32.39.c3186.
- Von Gontard A, Schaumburg H, Hollmann E et al. The genetics of enuresis: a review. J Urol 2001; 166(6): 2438-2443. doi: 10.1016/S0022-5347(05)65611-X.
Institut für Qualität und Wirtschaftlichkeit im Gesundheitswesen (Sağlık Hizmetlerinde Kalite ve Verimlilik Enstitüsü) (IQWiG) ile birlikte hazırlanmıştır.
Tarih:
