Acil kontrasepsiyon: "Ertesi gün hapı" hakkında bilinmesi gerekenler

"Ertesi gün hapı", kadınların istenmeyen gebeliği önlemek için korunma başarısızlığından veya korunmasız cinsel ilişkiden sonra kullanabildiği bir hormonal acil kontrasepsiyon yöntemidir (acil kontraseptif).

"Ertesi gün hapı"nı reçetesiz olarak tüm eczanelerden temin edebilirsiniz. Genellikle sadece bir kez ve bu durumdan etkilenen kadına bizzat satılır. Geceleri, hafta sonları veya resmi tatillerde nöbetçi eczanelere başvurabilirsiniz. 

Almanya’da levonorgestrel ve ülipristal asetat adlı etken maddeleri içeren preparatlara izin verilir. Her iki madde için de şu geçerlidir: Ertesi gün hapı, bir korunma başarısızlığından veya korunmasız cinsel ilişkiden sonra ne kadar erken kullanılırsa o kadar etkili olur. 

İçerdiği etken maddeye bağlı olarak "ertesi gün hapı"nın fiyatı 18 ile 35 avro arasındadır.

"Ertesi gün hapı" 22. yaş gününü doldurmamış kadınlara doktor tarafından reçete edilirse, ücret yasal sağlık sigortası tarafından ödenir. Ancak 18. yaş gününden itibaren bir ek ödeme söz konusudur.

14 yaşından küçük kızların "ertesi gün hapı"nı kullanabilmesi için genellikle ebeveynlerin izni gereklidir. Durumdan etkilenen kızların yaşları 14 ile 18 arasındaysa, preparatın verilip verilmeyeceğine eczacı karar verir.

Levonorgestrel etken maddesini içeren preparatlar, yumurtaların olgunlaşmasını tetikleyen hormonun oluşumunu önler. Böylece ovülasyon önlenir. Ülipristal asetat etken maddesini içeren preparatlar, ovülasyonu önler veya erteler.

Hamile kalma olasılığının en yüksek olduğu dönem, ovülasyondan önceki 1 - 2 gündür. "Ertesi gün hapı"nın kullanılmasıyla bu süre 5 güne kadar ertelenebilir, bu da spermlerin dölleyici özelliğini kaybetmesini sağlar. Ancak ovülasyon başlamışsa veya kadının adet döngüsü başlamak üzereyse, levonorgestrel etken maddesini içeren "ertesi gün hapı" etki etmez. Ülipristal asetat etken maddesini içeren preparatlar ise ovülasyondan kısa bir süre öncesine kadar etki eder.

Prensip olarak, ertesi gün hapı korunma başarısızlığından sonra veya korunmasız cinsel ilişkiden sonra ne kadar erken alınırsa o kadar iyidir.

Hazırlığa bağlı olarak, ertesi gün hapını etkili bir şekilde almak için zaman penceresi maksimum 3 ila 5 gündür.

Kullanımdan sonraki ilk 4 saat içinde kusma meydana gelirse, mümkün olan en kısa sürede yeni bir "ertesi gün hapı" alınmalıdır.

Normalde hormonal doğum kontrol yöntemi kullanan ve levonorgestrel etken madde içeren "ertesi gün hapı" alan kadınlar, 24 saat içinde hormonal doğum kontrolü ne devam etmelidir. Sonraki 7 gün boyunca ek olarak ikinci bir doğum kontrol yöntemi kullanmalıdırlar. Bunun için bu süre boyunca prezervatif kullanılabilir veya cinsel ilişkiden kaçınılabilir. Ülipristal asetat etken madde içeren "ertesi gün hapı" kullanıldıysa, 5 gün sonra hormonal doğum kontrolüne devam edilebilir. Bu durumda da hem öncesinde hem de 14 gün sonrasında ikinci bir doğum kontrol yöntemine başvurulmalıdır.

Emziren kadınlar için, "ertesi gün hapı"nın etken maddelerinin anne sütüne geçebileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenle, kullanılan preparata bağlı olarak 8 saat ila bir haftalık bir süre boyunca emzirmeye ara verilmelidir. Süt salgılamayı sürdürmek için, doktorlar sütün sağılmasını önermektedir. Ancak bu süt bebeğe içirilmemelidir.

"Ertesi gün hapı" almak adet kanamanızın gecikmesine neden olabilir. Kanlı akıntı veya daha yoğun ve düzensiz kanamalar da görülebilir.

Sık görülen yan etkiler şunları da içerir:

• Baş dönmesi
• Baş ve karın ağrısı
• Göğüste gerginlik
• Mide bulantısı ve kusma 
• Kas ve sırt ağrıları
• Yorgunluk
• Ruh hali değişimleri

Doktorlar, kortizon gibi glukokortikoidleri tablet olarak kullanan şiddetli astımı olan kadınların "ertesi gün hapı" kullanmasını önermez. Bu durum, tromboza daha yatkın olan veya ciddi karaciğer fonksiyon bozuklukları olan kadınlar için de geçerlidir. Vücut ağırlığı çok yüksek olan kadınlarda, "ertesi gün hapı" etki etmeyeceği için bir "acil" bakır spiralin kullanılması faydalı olur.

Aynı anda bazı ilaçların kullanılması da "ertesi gün hapı"nın etki etmemesine neden olabilir. Bu nedenle, hangi ilaçları kullandığınızı eczacınıza bildirin.

Ayrıca, hamilelik şüphesi veya mevcut bir hamilelik varsa "ertesi gün hapı"nın kullanımı söz konusu değildir.

Prezervatiflerin patlamasının, kayarak çıkmasının ya da kadının vajinasında sıkışmasının nedeni genellikle boyutun yanlış olmasıyla ilgilidir: Prezervatif çok küçük veya çok büyük olabilir.

Size uygun olan boyut ile ilgili bilgilendirmeyi Federal Sağlık Eğitimi Merkezi’nde (BZgA) de bulabilirsiniz.

Doğru kullanım için, prezervatifi takarken parmak uçlarıyla bastırarak haznedeki havanın dışarı çıkarılmasını sağlamak da önemlidir. Ayrıca, prezervatif vajinaya penetrasyondan önce takılmış olmalı ve ancak penis vajinadan tamamen dışarı çekildikten sonra çıkarılmalıdır.

Hormonal doğum kontrol hapı kullanan kişiler, hapı her zaman aynı saatte kullanmaya dikkat etmelidir. İlacı alma saatinizi hatırlamakta zorlanıyorsanız, akıllı telefonunuza kaydedebilirsiniz. Bunun için tatil veya iş gezileri gibi durumlardaki zaman farkları da hesaba katılmalıdır. Ayrıca bazı ilaçların aynı anda alınmasının, mide bulantısı ve kusmanın ilacın etkisini azaltabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Şüphelenmeniz halinde, paket bitene kadar ek olarak prezervatif gibi başka bir doğum kontrol yöntemi kullanın.

Doğum kontrol halkası, diyafram veya spiral kullanımında bunların doğru şekilde yerine oturduğundan emin olunmalıdır. Örneğin diyaframın tam rahim ağzına oturması önemlidir. Burada her zaman ek olarak sperm öldürücü jel de dikkate alınmalıdır. Bu jel olmadan, diyafram uygun şekilde yerine otursa da etkili olmaz. Ayrıca diyaframın cinsel ilişkiden en geç 2 saat önce takılmasına ve ancak 8 ila 12 saat sonrasında çıkarılmasına dikkat edilmelidir.

Spiralin doğru konumu bir jinekolog tarafından kontrol edilebilir.

İstenmeyen yan etkilerden korkulması veya durumdan etkilenen kadının "aşırı" kilolu olması gibi durumlardan dolayı "ertesi gün hapı" ile acil kontrasepsiyon uygun bir yöntem değilse; "ertesi gün spirali" veya "ertesi gün bakır zinciri" uygun bir alternatiftir.

Spiralin ve zincirin içindeki bakır, rahimdeki ve fallop tüplerindeki ortamı değiştirerek spermlerin döllenme yetisini kısıtlar ve döllenmiş yumurtanın yerleşmesini engeller.

"Ertesi gün spirali" de "ertesi gün bakır zinciri" de bir jinekolog tarafından rahim ağzına yerleştirilmelidir. Bu işlem, mümkün olduğunca erken ve korunma başarısızlığından veya korunmasız cinsel ilişkiden en geç beş gün sonra gerçekleştirilmelidir.

Uzmanlara göre, bu hormonal olmayan ve vücut ağırlığına bağlı olmayan acil kontrasepsiyon en etkili yöntemdir. Bunlar adipozite yaşayan kadınlara önerilmelidir.

Spiral ücretleri 120 ile 300 avro arasındadır. Bakır zincir kullanımı ise 200 ila 350 avroya mal olmaktadır. Yasal sağlık sigortası bulunan kadınlar için bu ücret 22. yaş gününe kadar sağlık sigortası tarafından ödenir.

Acil kontrasepsiyon konusuyla ilgili sorularınız için jinekoloğunuza başvurabilirsiniz.

Federal Sağlık Eğitimi Merkezi (BZgA), pro familia gibi danışma merkezleri veya Frauenärzte im Netz (Çevrim içi jinekologlar) gibi uzmanlık portallarında da bu konuyla ilgili bilgiler bulabilirsiniz.