Ciddi aşırı kilo (adipozite)

Vücudun yağ oranı normalden aşırı yüksek olduğunda ciddi aşırı kilo (adipozite veya obezite) söz konusudur. Vücut kitle endeksi (BMI) 30’dan yüksekse adipozite mevcut demektir. Adipoz insanların diyabet, kireçlenme veya kardiyovasküler hastalıklar gibi farklı kronik hastalıklara yakalanma riski yüksektir. Ayrıca belirgin adipozite durumunda kilo vermek gerekir. Ancak pek çok kişi için bu kolay değildir. Bu insanların motivasyona, kararlılığa ve iyi bir desteğe ihtiyacı vardır.

Aşırı kilo genelde dengesiz enerji alımının sonucudur: Yakılan kaloriden daha fazla kalori alınırsa vücut fazla enerjiyi yağa çevirir.

Farklı faktörlerin kilo alımı üzerinde etkisi olmaktadır, örneğin:

• Beslenme ve yaşam tarzı
• Genetik yatkınlık
• Belirli hastalıklar
• Psikolojik ve sosyal faktörler
• Bazı psikolojik ilaçlar ve diyabet ilaçları gibi belirli ilaçlar

Toplumsal gelişmeler de aşırı kilonun yaygınlaşmasına ortam hazırlamaktadır. Örneğin günümüzde çok daha az insan fiziksel iş gerektiren işlerde çalışmaktadır. Bu da gün içinde alınan kalorilerin yakımını zorlaştırmaktadır.

Aynı zamanda, büyük bir gıda arzı gelişmiş ülkelerde her yere yayılmıştır. Pek çok kişi ana öğünler arasında tatlı, cips veya kuru yemiş gibi atıştırmalıkları düzenli olarak tüketmektedir. Şekerli içecek çeşitleri fazladır. Şekerden daha fazla kalori içeren alkol de kilo alımına neden olabilmektedir.

İyi haber: Sadece birkaç kilo bile verilse, bunun sağlık üzerinde çokça pozitif etkisi olur.

Adipozitenin nedenleri hakkında daha ayrıntılı bilgileri gesundheitsinformation.de sitesinde bulabilirsiniz.

Robert Koch-Institut'a göre Almanya’daki tüm erkeklerin ve kadınların yaklaşık yüzde 24’ü aşırı kiloludur. Bunların arasında dağılım şöyledir:

• %17'sinde 1. derece adipozite ve 30-35 BMI.
• %5'inde 2. derece adipozite ve 35-40 BMI.
• %2'sinde 3. derece adipozite ve 40 üzeri BMI.

Çocukların ve ergenlerin yaklaşık yüzde 6’sı adipozdur. Son yıllarda aşırı kilolu insanların oranı tüm yaş gruplarında artmıştır.

Ciddi aşırı kilo birden bire ortaya çıkmaz, yıllar veya onyıllar boyunca yavaş yavaş gelişir. Adipozite genellikle yetişkinlikte, sıklıkla 30 ile 60 yaşları arasında gelişmektedir. Pek çok insan günlük yaşantılarında yeterince hareket etmemektedir; iş hayatına atıldıklarında veya aile kurduklarında spor için daha az zamanları kalmaktadır. Yaş ilerledikçe de belirli hastalıklar gibi başka faktörler de kilo alımına neden olmaktadır.

Kadınlarda hamilelik veya menopoz kalıcı kilo alımının nedenleri olabilir. Doğumdan sonraki birkaç ay içinde çoğu kadın hamilelik öncesi kilosuna dönebilmektedir. Ancak bazı kadınlar ise eskisinden daha kilolu kalmaktadır. Kadınların menopozda kilo almalarının nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Hormon dengesindeki ve metabolizmadaki değişimler muhtemel nedenler arasında sayılabilmektedir.

Aşırı kilo çocuklukta veya ergenlikte de oluşabilmektedir. Çocuk yaşta obez olanların ileride kilo vermeleri genellikle daha zordur.

Doktorlar vücut kitle endeksi (BMI) en az 30’un üzerindeyse adipozite teşhisi koyar. BMI, boyun kiloya oranından hesaplanır.

Ancak BMI vücut yağı dağılımı hakkında bilgi sağlamaz. Bu nedenle de özellikle kaburgalar ve kalça arasında kalan karın bölgesinin çevresi ölçülmektedir. Bunun nedeni karın bölgesindeki yağlanma vücudun diğer bölgelerindeki yağlanmaya göre sağlık açısından daha yüksek risk taşımaktadır. Erkeklerde bu ölçü 102 cm ve kadınlarda 88 cm üzerindeyse bu karın bölgesindeki yağlanmanın fazla olduğu anlamına gelmektedir. Ancak bunda da kişinin vücut yapısı ve yaşı göz önünde bulunmamaktadır.

Oluşabilecek hastalık riskini daha iyi değerlendirebilmek için doktorlar kiloyu diğer faktörler ile birlikte değerlendirmelidir. Örneğin bu yüzden de tansiyon, kan şekeri, kolesterol seviyesi veya böbrek değerleri de bilinmelidir. 

Adipozite hipotiroid gibi hastalıkların sonucunda oluşabildiği için belirli olası nedenler araştırılmalıdır. Bu nedenle tiroid değerlerini bilmek gerekmektedir. Bazen aşırı kilonun sadece yanlış beslenme veya yetersiz hareket nedeniyle ortaya çıktığı düşünülse de bu doğru olmayabilir.

Adipoz insanlar sağlıklı olmak için özellikle belirli bir BMI’ye ulaşmak zorunda değildir. Başlangıç kilosuna bağlı olarak sağlık uzmanları 6 ile 12 ay içinde yüzde 5 ila 10 oranında kilo vermeyi önermektedir.

Kilo vermek isteyen kişi kendi ihtiyaçlarını karşılayan gerçekçi bir plan yapmaya özen göstermelidir. Kimisi fitness ve fiziksel performansı ön planda tutarken kimisi de diğer sağlık nedenlerini veya kendi vücutlarını daha iyi hissedebilmeyi dilemektedir.

Kilo vermek için genellikle daha fazla hareket ve beslenmede değişiklik birlikte önerilmektedir. Bazıları test edilmiş ve sağlık camiası tarafından onaylanmış farklı kilo verme programları da yardımcı olabilmektedir. Ancak bunlar terapi değil de "yaşam tarzı önlemleri" olduğu için kişi bunları kendisi karşılamak zorundadır.

Beslenme ve hareket programı başarılı olmadıysa ilaç ile de desteklenebilir.

Genelde uzun vadede verilen kiloyu geri almamak kilo kaybetmekten daha zorludur. Bundan metabolizmadaki süreç, hormon dengesi ve merkezi sinir sistemi sorumludur. Bunlar özellikle vücudun aynı kiloda kalmasını sağlamayı hedeflemektedir. Kilo vermek kas kütlesinin ve ihtiyaç duyulan enerjinin de azalmasına neden olmaktadır. Bu da şu anlama gelir: Bir insan ne kadar çok kilo verirse, bu yeni kiloyu korumak veya daha fazla kilo vermek o kadar zorlaşmaktadır. Buna ek olarak pek çok insana uzun yıllar boyunca kazandıkları alışkanlıklarını ve davranışlarını kalıcı olarak değiştirmek zor gelmektedir.

Uzun süre dengeli beslenen ve yeterli hareket eden bir kişi genellikle tekrar kilo almaktan kaçınır veya çok az kilo alır. Buradaki en önemli prensip ise şudur: Bir insan sürekli olarak vücudunun harcadığı kaloriden daha fazla kalori almamalıdır.

Ciddi derecede adipoz insanlarda mide ameliyatı düşünülebilir. Bu süreç kişinin hayatını uçtan uca değiştirebileceği için avantaj ve dezavantajlarını iyice tartmak önemlidir.

Adipoz bir insan diğer insanlara göre daha zor hareket eder ve fiziksel olarak daha az dayanıklıdır. Ayrıca: Ciddi aşırı kilo örneğin televizyonda, diğer medyada veya reklamlarda görülebilecek yaygın güzellik algısına uymamaktadır. Bu da kişinin öz güvenini negatif olarak etkileyebilmekte ve halka açık yerlerden, spor salonundan veya yüzme havuzundan kaçınmasına neden olabilmektedir. Çoğu adipoz insan için özellikle diğer aşırı kilolu insanlar ile sporda veya yardım gruplarında karşılaşması ve tanışması yararlı olmaktadır.

Adipozite depresyon, yeme bozuklukları veya diğer psikolojik hastalıklar ile bağlantılı olabilir. Bu durumlarda sorunlar tek başlarına değil hep birlikte değerlendirilmelidir.

Ciddi aşırı kilolu kişilerin deneyimlerini gesundheitsinformation.de sitesinde okuyabilirsiniz.

Nationale Kontakt- und Informationsstelle zur Anregung und Unterstützung von Selbsthilfegruppen (NAKOS) (Kendi Kendine Yardım Gruplarının Teşvik Edilmesine ve Desteklenmesine Yönelik Ulusal İletişim ve Bilgi Merkezi) kendi kendine yardım konusunda bilgiler ve uygun kendi kendine yardım fırsatları sunmaktadır.