Dang humması

Dang humması, Aedes sivrisineği tarafından bulaşan viral bir hastalıktır. Çoğunlukla Asya, Latin Amerika ve Afrika'nın tropik ve subtropik bölgelerinde görülür. Bu nedenle, dang humması ekvator yakınındaki sıcak ülkeler ve yaklaşık 25 ile 40 derece kuzey ve güney enlemleri arasındaki sıcak ılıman bölgelerde etkilidir. Ancak kuzeye doğru yayılmaktadır: Avrupa'da, örneğin Portekiz, Fransa ve İtalya'da da vakalar görülmüştür.

100'den fazla ülkede 3 milyar insan dang humması riski olan bölgelerde yaşamaktadır. Her yıl dünya çapında yaklaşık 400 milyon kişinin enfekte olduğu tahmin edilmektedir.

Dang humması riski olan bir bölgeye seyahat etmeyi planlıyorsanız, uygun koruyucu önlemler konusunda önceden bilgi edinmeniz gerekir (Önleme konusu ile ilgili bölüme bakın).

Mevcut sağlık riskleri ve çeşitli ülkeler için uygun önleyici tedbirler hakkında ayrıntılı bilgi, Almanya Dışişleri Bakanlığı internet portalında mevcuttur.

Burada dang humması hakkında bir bilgilendirme formu da bulacaksınız.

Hastalığın seyri hafif veya ağır olabilir:

Basit seyir

Virüs enfeksiyonu genellikle grip benzeri semptomlara neden olur. Bunlara yüksek ateş, titreme ve bazı durumlarda şiddetli baş ağrısı, kemik ve uzuv ağrısı eklenir. Mide bulantısı ve kusma da mümkündür. Ateşsiz geçen kısa bir dönemden sonra ateş tekrar yükselir ve kızamığa benzeyen bir kızarıklık oluşabilir.

Çoğu hastada semptomlar 3 ila 7 gün sonra azalma gösterir. Ancak, kendilerini tekrar iyi hissetmeleri genellikle haftalar alır.

İyileştikten sonra, hastalar virüse karşı bağışıklık geliştirdiğinden, tekrar enfekte olamazlar. Bununla birlikte, virüsün toplam dört farklı varyantı olduğu ve çapraz bağışıklık kazanılmadığı göz önünde bulundurulmalıdır.

Enfeksiyondan semptomların ortaya çıkmasına (kuluçka dönemi) kadar 3 ila 14 gün geçebilir.

Ağır seyir

Enfekte olan kişilerin yaklaşık yüzde 2 ila 4'ünde hastalık ciddi bir seyir izler. Bundan özellikle risk bölgelerinde yaşayan çocuklar etkilenmektedir. Buna dang hemorajik ateşi (DHF) denir. "Hemorajik", kanama olduğu anlamına gelir. Yaklaşık 5 gün sonra huzursuzluk, korku, soğuk terleme ve kalp çarpıntısı ile kötüleşme başlar. Kan damarları daha geçirgen hale geldiğinden kan pıhtılaşması bozulur.

Bu nedenle, akciğerlere, karaciğere, böbreklere ve bağırsaklara, daha sonra da kalp ve beyine yetersiz kan akışı olur. Son olarak, dolaşım yetmezliği oluşur. Bu durumda, dang şok sendromundan söz edilir. Tedavi edilmezse hastalık bu tehlikeli biçimde gelişerek ölüme yol açabilir. Yoğun tıbbi tedavi ile hayatta kalma oranlarında artış sağlanmaktadır.

Dang virüsleri esas olarak gün içinde aktif olan Aedes sivrisineği tarafından bulaşır. Dört farklı virüs varyantı vardır. Bu dört varyanttan biri ile enfekte olup iyileşen hastalar, muhtemelen hayatları boyunca bu varyanta karşı bağışıklık kazanır. Ayrıca, diğer varyantlara karşı bağışıklık kazanırlar, ancak bu bağışıklığın süresi sadece bir ila 2 yıldır.

İlk hastalıktan sonra vücutta oluşan antikorların, başka bir dang varyantı ile yeni bir enfeksiyon durumunda semptomların şiddetini artırabileceği varsayılmaktadır.

Seyahat edenlerin dang hummasına yakalanma riski birkaç faktöre bağlıdır.

Aşağıdakiler bunlar arasında sayılabilir:

• Seyahat edilen ülke
• Seyahatin süresi
• Mevsim
• Alınan sivrisinek kovucu önlemler
• Dang hummasının ülkedeki etkinliği (ör. artan vaka sayısı)
• Geçmişte dang virüsü enfeksiyonu olup olmadığı

Her durumda, seyahat edenler gidecekleri ülkedeki durum hakkında bilgi edinmeli ve uygun koruyucu önlemleri almalıdır (Önleme ile ilgili bölüme bakın).

Tahminlere göre virüs, dünya çapında her yıl yaklaşık 400 milyon kişiye bulaşmaktadır. Daha uzun süreli gözlemler hastalıkta keskin bir artış olduğunu göstermektedir: Dang humması enfeksiyonları bugün 20 yıl öncesine göre 15 kat daha yaygındır. Ölüm sayısı 2000'den 2015'e kadar dört kat artmıştır. Bu eğilim, hastalığın farkındalığının artması ve daha fazla vakanın bildirilmesi ile ilgili olabilir. Diğer olası nedenlerin, kentsel alanlarda artan nüfus yoğunluğu, iklim değişikliği ve taşıyıcı sivrisineklerinin yayılımındaki artış olduğu düşünülmektedir.

Enfekte olan kişilerin yüzde 90'ından fazlası çocuktur. Ayrıca, şiddetli ila ölümcül seyirler için en yüksek risk çocuklardadır.

Almanya'da her yıl, seyahatlerden kaynaklı 600 ila 800 dang humması vakası olduğu bildirilmektedir. Almanlar için başlıca enfeksiyon ülkeleri, Tayland gibi Güney ve Güneydoğu Asya'daki popüler seyahat destinasyonları ile Güney ve Orta Amerika'dır.

2019'un ilk yarısında 634 dang humması vakası Robert Koch Enstitüsü'ne bildirilmiştir. Bu rakam, bir önceki yıla göre önemli ölçüde artış olduğu anlamına gelmektedir. Enfeksiyon kapılan ülkelere bakıldığında, Tayland açık ara en sık bildirilen ülkedir (yüzde 43), onu Endonezya (yüzde 11), Sri Lanka ve Brezilya (her biri yüzde 4) ve Kamboçya, Vietnam, Küba, Meksika ve Filipinler (her biri yüzde 3) izlemektedir.

Özellikle derinin korunması gereklidir. Konaklama yerinde daha fazla önlem alınmalıdır.

Vücudun korunması

Seyahat edenler için en önemli önlem, tüm vücuda sürekli sivrisinekten koruyucu krem uygulanmasıdır. Dünya Sağlık Örgütü, cilt için DEET (dietiltoluamid) veya icaridin aktif bileşenlerini içeren sivrisinek kovucular önermektedir.

Aedes sivrisinekleri kumaşın üzerinden de ısırabildiğinden, mümkünse kıyafetlere de böcek önleyici sprey sıkılması ve açık renkli, sağlam, uzun kollu giysiler giyilmesi tavsiye edilir. Dang humması taşıyan sivrisinekler gündüz saatlerinde aktif olduklarından, bu koruma önlemlerinin özellikle gün içinde alınması önemlidir. Ancak sivrisinekler lamba ışığı ile akşam ve geceleri de aktif olabilir.

Konaklanan yerin korunması

Gece konaklanan yerlerde böcek ilacı uygulanmış cibinlik kullanılmalıdır. Odalardaki klima sistemleri de ısırılma riskini azaltabilir.

Mevcut sağlık riskleri ve çeşitli ülkeler için uygun önleyici tedbirler hakkında ayrıntılı bilgi, Almanya Dışişleri Bakanlığı internet portalında mevcuttur.

Aşı

Ekim 2018'den beri, dört dang virüsü varyantının hepsine karşı etkili bir aşı bulunmaktadır. Ancak bu aşı sadece Avrupa İlaç Ajansı (EMA) tarafından aşağıdaki kişiler için onaylanmıştır:

• Risk altındaki bir bölgede yaşayanlar,
• 9 ila 45 yaşları arasında olanlar ve
• Daha önce laboratuvar tarafından doğrulanmış bir dang humması enfeksiyonu geçirmiş olanlar.

EMA onayı ayrıca Fransız denizaşırı bölgeleri ile La Réunion, Guadeloupe, Mayotte veya Fransız Polinezyası gibi denizaşırı bölgeler için de geçerlidir. Avrupa Birliği dışındaki riskli bölgelerde yaşayan kişiler için ilgili ülkenin onay yönetmelikleri geçerlidir. 

Dang humması enfeksiyonunu teşhis etmek için mümkün olduğunca çabuk kan örneği alınmalıdır. Dang humması olduğundan şüpheleniyorsanız, doktorunuza ne zaman ve nereye seyahat ettiğinizi söylemelisiniz.

Virüse yönelik bir tedavi yoktur. Sadece semptomlar tedavi edilmektedir. Çoğu durumda, bu tedavi ayakta tedavi şeklinde yapılabilmektedir.

Başlıca önlemler:

• Bol sıvı tüketmek
• Ateşi düşürmek için bacak kompresi
• Ağrıya karşı tercihen Parasetamol

Aşağıdaki sorunlar bir hastanede tedavi edilmelidir:

• Yetersiz sıvı alımı veya idrar çıkışında azalma
• Genel durumun kötüleşmesi, huzursuzluk veya apati
• Kan trombositlerinin düşük sayıda olması (laboratuvar sonuçları: trombositler)
• Kanama