Kızamık

Kızamık, sadece çocukları değil yetişkinleri de etkileyebilen oldukça bulaşıcı bir viral hastalıktır. Tipik semptomu, yüzden tüm vücuda yayılan kahverengimsi kırmızı bir döküntüdür.

Kızamığın tehlikeli komplikasyonları olabilir. Ensefalit, vakaların yüzde 10 ila 20'sinde ölümcül seyreder. Aşı ile korunmak mümkündür. Mart 2020'den beri kamu kuruluşları için aşılama zorunludur.

Kızamık iki aşamalı seyreder. Tipik cilt döküntüleri, hastalığın ikinci aşamasına kadar ortaya çıkmaz.

1. Aşama

İlk semptomlar bakterinin bulaşmasını izleyen 8 ile 10 gün arasında ortaya çıkar. Hastalık ateş, konjonktiva iltihabı, nezle ve öksürük ile başlar. Yanağın iç tarafında, ağzın mukoza zarında beyaz, kireç benzeri lekeler oluşur ve bunlar sadece kızamıkta bu şekilde görülür. 

2. Aşama

İlk semptomların ortaya çıkmasından yaklaşık 3 ila 7 gün sonra, kahverengimsi-kırmızı, birleşik benekli tipik cilt döküntüleri meydana gelir. Yüz ve kulak arkasından başlayarak tüm vücuda yayılır. 4 ila 7 gün sonra lekeler kaybolur. Daha sonra genellikle küçük pullanmalar görülür. Ateş toplamda yaklaşık bir hafta sürer.

Kızamık patojeni kızamık virüsüdür (morbillivirüs) ve sadece insanlarda görülür. Kızamık her zaman kişiden kişiye bulaşır.

Kızamık dünya çapında yaygındır. Afrika ve Asya'daki bazı ülkelerde çok az aşı yapılabilmektedir ve ölümcül vakaların oranı çok yüksektir.

Almanya'da çocukların çoğunun aşılanması sayesinde kızamık vakaları önemli ölçüde azalmıştır. Ancak özellikle yetersiz aşılanmış gruplarda tekrarlayan bölgesel salgınlar gerçekleşmektedir. Rakamlar yılda yaklaşık 300 ila 2500 vaka arasında değişmektedir. Amaç, tutarlı aşılama yoluyla kızamığı tamamen yok etmektir.

Kızamıkta özellikle iki ciddi komplikasyon ortaya çıkabilir: Akut ensefalit ve daha sonra ortaya çıkan ve her zaman ölümcül seyreden ensefalit. 

Ek bakteriyel enfeksiyonlar

Kızamık virüsü, bağışıklık sisteminin en az 6 hafta boyunca zayıf kalmasına yol açar. Bu nedenle hastalar bu süre içinde bakterilerle kolaylıkla enfekte olabilir.  

Kızamık enfeksiyonundan sonraki tipik ikincil hastalıklar şunlardır: 

• Akciğer iltihabı 
• Orta kulak enfeksiyonu 
• İshaller 

Akut ensefalit, her 1000 kızamık hastasından 1'inde görülür. Hastaların yüzde 10 ila 20'si bundan ölmektedir. Yüzde 20 ila 30’unda zihinsel engel veya felç gibi kalıcı ciddi sonuçlar ortaya çıkmaktadır.  

Nadir görülen geç komplikasyon

Yavaş ilerleyen ensefalit (SSPE, subakut sklerozan panensefalit) kızamıktan 6-8 yıl sonra çok nadiren ortaya çıkar. Her zaman ölümcüldür. SSPE, psikolojik ve zihinsel değişikliklerle başlar ve tüm beyin fonksiyonlarının kaybıyla sona erer.

Her 100.000 kızamık hastasının 4 ila 11'i bu geç komplikasyondan etkilenir. Her 100.000 kızamık hastası başına 20 ila 60 küçük çocukta önemli ölçüde daha yüksek bir risk vardır.

Kendinizi kızamığa karşı aşı ile koruyabilirsiniz. Mart 2020'den bu yana, bir kamu kuruluşunu ziyaret eden tüm çocukların ve orada çalışan tüm yetişkinlerin kızamık aşısı olmaları gerekmektedir. Robert Koch-Institut, Ständige Impfkommission (Sistematik Aşı Kurulu) (STIKO) aşağıdaki prosedürü önermektedir:

Çocuklar için aşı

Çocuklar ilk kez 11 ila 14 aylıkken kızamık aşısı olmalı, ardından 15 ila 23 aylıkken ikinci bir aşı yapılmalıdır. Birinci ve ikinci aşılama arasındaki minimum aralık 4 haftadır. İkinci aşıdan sonra yenilenmesi gerekmeyen ömür boyu koruma sağlanır.  

Bir yaşından önce bir kamu kuruluşuna giden çocuklara 9 ay gibi erken bir zamanda aşı yapılabilir.  

Yetişkinler için aşı

1970'den sonra doğan yetişkinlere, kızamık aşısı yapılmamışsa veya bir kez kızamık aşısı yapılmamışsa veya aşı korumaları belirsizse bir defaya mahsus kızamık aşısı yaptırılmalıdır. Bu, kamu kuruluşlarında çalışanlar için ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilere bakarken zorunludur.  

Genellikle aşılama, kabakulak ve kızamıkçıklara karşı da koruma sağlayan kombine canlı aşı (MMR) ile yapılır. Doktorlar ayrıca su çiçeğine (varisella) (MMRV) karşı bağışıklık oluşturan bir aşı da kullanabilir.

Aşıya gösterilen reaksiyonlar

Aşıdan sonra, aşı bölgesinde kızarıklık, şişme ve ağrı şeklinde kendini gösterebilen bir reaksiyon olabilir. Ateş, baş ağrısı ve vücut ağrıları gibi genel rahatsızlıklar da olabilir ancak birkaç gün sonra geçer. Aşılananların yaklaşık yüzde 5 ila 15'inde aşılı kızamık gelişir. Bunlar hafiftir ve bulaşıcı değildir.

Kızamık aşısı hakkında sık sorulan soruların cevaplarını Robert Koch-Institut'un web sitesinde bulabilirsiniz.

Kızamık semptomları her zaman kolayca anlaşılmaz ve cilt döküntülerine yol açan diğer viral hastalıklardan pek farklı değildir. Güvenilir bir teşhis için doktorlar, doğrudan ağızdan veya boğazdan alınan bir sürüntü ile veya bir kan örneğinde virüse karşı antikorları belirleyerek dolaylı olarak virüsü tespit edebilir.

Doktorlar bir kızamık enfeksiyonu tespit ederse, alınacak önlemler kimin yakalandığına bağlıdır.  

Akut hastaların tedavisi

Kızamık virüsü için spesifik bir tedavi yoktur. Akut aşamada, hasta insanlar yatak istirahatine devam etmelidir. Ateş ve soğuk algınlığı semptomları için ateş düşürücü ve iltihap önleyici ağrı kesiciler kullanılabilir. Ek bakteriyel enfeksiyonlar meydana gelirse doktorlar antibiyotik verir. 

Temaslı kişilerin tedavisi

Aşı koruması olmayan veya aşı durumu bilinmeyen tüm kişiler, mümkünse hasta bir kişiyle temastan sonraki 3 gün içinde bir defa kızamık aşısı olmalıdır. Bu, hastalığın bir salgına yol açmasını veya en azından şiddetli bir seyrini önleyebilir. Yeterince aşılanmış temaslı insanlar için özel bir önlem gerekli değildir.  

Bir kamu kuruluşunu ziyaret etmek veya kamu kuruluşunda çalışmak

Temaslı kişilerin kamu kuruluşlarına girmelerine, ancak olası enfeksiyondan önce yeterli aşı korumasına sahip olmaları halinde izin verilir. Alternatif olarak, temastan sonraki 3 gün içinde aşı olunabilir. Aksi takdirde kamu kuruluşundan 3 hafta uzak durulması zorunludur.  

Risk altındaki hastaların tedavisi

Zayıflamış bağışıklık sistemi olan hastalar, hamile kadınlar ve 6 aydan küçük çocuklar, komplikasyonlu kızamık hastalığı riski altındadır. Bu kişiler, maruz kaldıktan sonraki 2 ila 6 gün içinde kendilerini hastalıktan koruyan virüse karşı antikor alabilir. Bununla birlikte, antikorlarla tedavinin de yan etkileri olabilir.