Hepatit A

Bazen "seyahat kaynaklı hepatit" olarak adlandırılan hepatit akut bir karaciğer iltihabıdır. Hepatit A virüsünden kaynaklanır ve genellikle düşük sağlık standartlarına sahip ülkelerde kontamine su veya yiyecekler yoluyla bulaşır.  

"Hepar", Yunanca karaciğer anlamına gelmektedir. Hepatit adı da buradan gelmektedir. Farklı hepatit virüsleri ve hepatit biçimleri olduğundan doktorlar bu hastalıkları isimlendirirken aralarındaki farkları belirtmek için A'dan E'ye farklı harfler kullanır.

Hepatit A'nın semptomları, büyük ölçüde enfekte olanın yaşına bağlıdır. Çocuklarda enfeksiyon genellikle hafiftir veya hiçbir belirti göstermez. Enfeksiyon o zaman fark edilmez.

Öte yandan, rahatsızlıklar genellikle yetişkinlerde ortaya çıkar, ancak bunlar başlangıçta pek spesifik değildir: 

• Baş ağrısı, kas ve eklem ağrıları 
• Yorgunluk ve iştah kaybı 
• Bulantı ve nadiren kusma  
• Bazen yükselen ateş  
• Muhtemelen sağ kostal kemerde karaciğer bölgesinde ağrı 

Doktorlar ayrıca bu spesifik olmayan hastalık evresini prodromal dönem olarak adlandırır. İkterus olarak da adlandırılan sarılık, hastaların sadece bir kısmında ortaya çıkmaktadır. Hepatit A'nın ikterik fazında gözlerin beyaz kısmı ve cilt hafif sarıya döner. Bunun nedeni, iltihaplı karaciğerin kırmızı kan pigmentinin yıkılma ürünü olan bilirubini bağırsağa düzgün bir şekilde salgılamamasıdır. Bu, dışkı rengini daha açık, ancak idrarı daha koyu hale getirir. Çünkü bilirubin artık böbrekler yoluyla atılmaktadır. Ayrıca sarılığa sıklıkla kaşıntı ve bazen de hafif bir kızarıklık eşlik eder.

Hepatit A virüsleri dışkıyla atılır ve "dışkı-ağız yoluyla" bulaşır. Bu, atılan patojenlerin nihayetinde başka bir kişiye ağız yoluyla bulaştığı anlamına gelir. Örneğin enfekte olmuş kişiler dışkılamadan sonra ellerini iyice yıkamazlarsa virüsler el sıkışma yoluyla ya da kapı kolları veya diğer nesneler üzerinden yayılabilir. Örneğin anaokulunda veya birlikte yaşanılan evde yakın fiziksel yakınlıkta enfeksiyona yol açabilir. Cinsel temas, özellikle anal ilişki sırasında enfeksiyon riski de artar.

Kötü hijyen koşulları da hepatit A virüslerinin su döngüsüne girmesine neden olabilir. Enfeksiyon daha sonra örneğin kontamine içme suyuyla veya kontamine su ile yıkanan veya sulanan ya da patojen içeren dışkı ile gübrelenen meyve ve sebzeler yoluyla meydana gelir. Kirlenmiş deniz ürünleri, özellikle midye ve istiridye de yaygın bir enfeksiyon kaynağıdır. İthal kontamine meyveler de batılı sanayileşmiş ülkelerde hepatit A enfeksiyonlarının nedeni olabilir.

Dışkı-ağız yoluyla bulaşmaya ek olarak örneğin uyuşturucu için ortak kullanılan enjektörler nadiren kan yoluyla enfeksiyona yol açabilir. Ayrıca hamile kadınlar hepatit A virüsünü çocuklarına bulaştırabilir.

Hepatit A dünya çapında görülür. Gelişmekte olan ülkelerde hemen hemen herkes çocukluk ve ergenlik döneminde enfeksiyon geçirir. Bununla birlikte, yüksek hijyen standardına sahip sanayileşmiş ülkelerde hastalığın görülme sıklığı son yıllarda önemli ölçüde azalmıştır.

Bu durum, giderek artan sayıda ergen ve yetişkinin artık virüse karşı bağışık olmamasına ve daha sonra hastalığın yüksek oranda yayıldığı ülkelere seyahat ederken enfekte olmasına sebep olur. Almanya'da her yıl 1000 ila 1500 hepatit A vakası bildirilmektedir. Seyahat kaynaklı hepatit oranı %40 ila 50 civarındadır.

Hepatit A virüsüne yakalandıktan sonra ilk semptomların ortaya çıkması iki ila yedi hafta, ortalama 25 ila 30 gün sürer. Enfekte kişilerin, semptomların başlamasından bir ila iki hafta önce ve sonrasında yaklaşık bir hafta boyunca hastalığı başkalarına bulaştırıyor olmaları önemli bir bilgidir.  

Eğer sarılık (ikterik dönem), prodromal dönem denen spesifik olmayan hastalık semptomlarımı izliyorsa bu durum birkaç günden birkaç haftaya kadar sürebilir. Hastanın durumu daha sonra iki ila dört haftalık bir iyileşme evresinde normale döner. Enfeksiyon herhangi bir sonuca neden olmadan iyileşir.

Vakaların yüzde onu kadar olan kısmında hepatit A özellikle uzun bir zaman kalır ve hatta birkaç ay sürebilir. Ancak hepatit A asla kronik hale gelmez. Çok nadir durumlarda enfeksiyon olağanüstü derecede şiddetlidir ve hayati tehlike içeren karaciğer yetmezliği ile birlikte görülür. Bu gibi durumlarda, karaciğeri zaten hasar görmüş olan yaşlı insanlar özellikle etkilenir. 

Hepatit A'yı atlattıktan sonra vücut ömür boyu virüse karşı bağışık kalır.

Hijyen kurallarının iyi uygulanmasına ek olarak, her şeyden önce hepatit A'ya karşı geliştirilmiş bir aşı koruma sağlar. Aşı, öldürülmüş hepatit A virüsleri içerir ve kas içine enjekte edilir. Bağışıklık koruması iki hafta içinde gelişir. En az altı ay sonra, uzun süreli bağışıklık, yani patojene karşı duyarsızlığı sağlamak için ikinci bir aşı dozu verilmelidir. Hepatit A ve hepatit B’ye karşı karma aşılar da vardır.

Hepatit A aşısı özellikle aşağıdakiler için önerilir: 

• Çoğu tropikal bölgeye, Akdeniz ve Doğu Avrupa dahil olmak üzere hepatit A'nın yaygın olduğu bölgelere seyahat edenler. 
• Karaciğer hastalığı olanlar. 
• Özellikle cinsel davranışları nedeniyle enfeksiyon riski altında olan kişiler. 
• Düzenli olarak kan ürünlerine ihtiyaç duyan hemofili hastaları. 
• Akıl sağlığı kurumları ve diğer bakım kurumlarında yaşayanlar. 
• Sağlık hizmetlerinde, kreşlerde veya kanalizasyon sisteminde çalışanlar gibi mesleki riski yüksek kişiler. 

Örneğin, hepatit A ile enfekte olmuş kişilerle temas etmiş bireylere hepatit A aşısı veya immünoglobulinlerin uygulanması aile içindeki enfeksiyonu sınırlayabilir.

Hepatit A kan testi ile saptanır. Yüksek karaciğer değerleri karaciğer iltihabına işaret eder. Enfeksiyonun kanıtı virüse karşı oluşturulan spesifik antikorlardır. Ek olarak, patojenin bileşenleri akut hastalıkta dışkı ve kanda tespit edilebilir.

Hepatit A için doğrudan virüse yönelik bir tedavi yoktur. Bununla birlikte, ateş, baş ağrısı veya mide bulantısı gibi belirli semptomlar için ilaç verilebilir. Vücudu dinlendirmek, hafif ve az yağlı yiyecekler tüketmek ve alkolden uzak durmak önemlidir. Genellikle, hepatit A evde tedavi edilebilir. Karaciğer yetmezliği çok az vakada görülür.

Seyahate çıkmadan önce hepatit A aşısının faydalı veya gerekli olup olmadığını bilmek ister misiniz? Robert Koch Enstitüsü, seyahat aşıları hakkında temel bilgilerin yanı sıra başka bağlantılar da sunmaktadır.