Hiperkolesterolemi

Kolesterol vücut için önemli bir yapı taşıdır: Örneğin hücre zarlarının bir bileşenidir ve belirli hormonları, D vitamini ve safra asitlerini üretmek için kullanılır. Nedeni: Kanda çok fazla kolesterol bulunması, yani hiperkolesterolemi, kardiyovasküler hastalıklara neden olabilir. Bu yüzden birçok insan kolesterol seviyeleri hakkında endişelenmektedir. 

Kolesterol suda veya kanda çözünmez. Vücut, kandaki kolesterolü iletebilmesi için çeşitli proteinler ve diğer maddelerle birlikte küçük paketler halinde paketler. Bunlar, bu paketlerin diğer bileşenlerinin yardımıyla laboratuvarda ayırt edilebilmektedir.

Kolesterol değerlerini belirlerken genellikle sağlığı farklı şekilde etkileyen iki tür kolesterol ayırt edilir. Halk dilinde bu türler genellikle "iyi" ve "kötü" kolesterol olarak adlandırılır:

• LDL ("kötü") kolesterol, kolesterolü karaciğerden vücuda taşır ve burada birçok işlev için kullanılır. Bununla birlikte, fazla LDL’nin depolanması da mümkündür. Yüksek bir LDL değeri, kardiyovasküler hastalık riskinin artmış olduğu anlamına gelir. 
• HDL kolesterol ("iyi" kolesterol) vücuttan fazla kolesterolü emer ve parçalanıp safrayla atıldığı karaciğere taşır. Yüksek bir HDL değerinin kardiyovasküler hastalık riski üzerinde faydalı bir etkiye sahip olduğuna inanılmaktadır. 

Belirli değerler aşıldığında hiperkolesterolemi mevcuttur. 

Kolesterol değerinin hangi sınırdan itibaren çok yüksek olarak kabul edileceği ile ilgili farklı görüşler vardır. Yüksek değerler tek başına çok az şey ifade eder ve bir hastalık değildir. Kandaki yüksek kolesterol değerinin kardiyovasküler hastalıklar için birçok risk faktöründen sadece biri olması çok önemlidir. 

Kanda çok fazla kolesterol rahatsızlığa neden olmaz. Çok yüksek, kalıtsal kolesterol seviyeleri bazen cilt altında, tendonlarda veya gözlerde birikimlere neden olur.

Kolesterol değerleri esas olarak kişisel genetik yatkınlığa ve yaşam tarzına bağlıdır.

Çoğu insanın kolesterol değerleri öncelikle yaşam tarzlarına, yani beslenme ve egzersiz alışkanlıklarına bağlıdır. Artan değerlerin nedeni bu ise doktorlar edinilmiş hiperkolesterolemiden söz eder.

Bazen hastalıklar (örneğin tiroidin yetersiz çalışması) kolesterol seviyelerinin artmasına neden olur. Bazı ilaçlar da kandaki kolesterol seviyesinin biraz yükselmesine neden olabilir.

Bazı kişilerde, yatkınlıkları nedeniyle kolesterol değerleri çocuklukta da çok yüksektir. Bu ailesel hiperkolesterolemi olarak adlandırılan hastalığın farklı biçimleri vardır. Ciddi bir sağlık riski oluşturabilirler. Ailesel hiperkolesterolemi, ebeveynlerinizden LDL kolesterol metabolizmasını bozan anormal bir geni aldığınızda ortaya çıkar. Çoğu, bu geni ebeveynlerin birinden alır. Her iki ebeveynden de böyle bir genetik kusur alınırsa, etki güçlenir. Ancak bu oldukça nadir görülen bir durumdur.

Robert Koch-Institut tarafından 2010 yılında yapılan bir araştırmaya göre, olağan normal aralıklara dayanarak, tüm Almanların yarısından fazlasının yüksek kolesterol düzeyi vardır. Bu nedenle bazı uzmanlar, bahsedilen sınır değerlerin belirtilmesini eleştirir: Onlara göre bu, çok fazla insanın "hasta" olarak sınıflandırıldığı anlamına gelmektedir.

Temel olarak şu kural geçerlidir: Kolesterol değeri ne kadar yüksekse kardiyovasküler hastalık riski de o kadar yüksek olur. Ancak kolesterol tek faktör değildir, hem olumlu hem de olumsuz olmak üzere başka faktörler de vardır. Kardiyovasküler hastalık riski ancak tüm faktörler dikkate alınarak değerlendirilebilir.

Kişisel risk en iyi doktorla birlikte tablolar veya bilgisayar programları kullanılarak belirlenebilir. Hesaplama için çeşitli etki faktörleri hakkında bilgi gereklidir. Örneğin:

• Yüksek tansiyon: Yüksek tansiyon, kalbe ve dolaşıma ilave bir yük bindirir.
• Diabetes mellitus: Tip 2 diyabeti olan kişiler, aynı yaştaki diyabeti olmayan kişilere göre daha yüksek risk altındadır.
• Sigara içmek: Sigara içmek, bu riski örneğin orta derecede yüksek kolesterol değerlerinden daha fazla artırır.
• Yaş: Kardiyovasküler hastalık riski yaşla birlikte artar.
• Cinsiyet: Erkekler kadınlardan daha yüksek risk altındadır.
• Ailesel yatkınlık: Yakın akrabaları daha genç yaşta kalp krizi veya inme geçiren kişilerde risk daha yüksektir.
• Kolesterol değerleri: Toplam yüksek kolesterol değerleri, yüksek LDL seviyeleri ("kötü kolesterol") ve düşük HDL seviyeleri ("iyi kolesterol") olumsuzdur.

Yasal sağlık sigortalılar, 35 yaşından itibaren her üç yılda bir sağlık kontrolü hakkına sahiptir. 18-35 yaş arası kişiler bu fırsattan bir kez faydalanabilir. Bu muayenenin amacı, kalp ve dolaşım sistemi hastalıklarının, diyabet ve böbrek hastalıklarının belirtilerini erken saptamaktır. Muayene kapsamında örneğin kan ve idrar testleri ve tansiyon ölçümü yapılır. Toplam kolesterol değeri de bulunur.

Kolesterol seviyelerini belirlemek için doktor, laboratuvarda incelemek üzere bir kan örneği alır. Bir öğünün kolesterol seviyeleri üzerinde çok az etkisi olduğundan, aç olmanıza gerek yoktur. Genellikle yemekten kısa bir süre sonra yükselebilen diğer kan değerleri de ölçüldüğünden, doktor genellikle kan testine aç karnına gelmenizi önerir. Bu yüzden kan vermeden önce 8 ila 12 saat hiçbir şey yememeli ve sadece şekersiz çay, kahve veya su içmelisiniz.

Kolesterol değerleri iki farklı birimde ifade edilebilir: miligram/desilitre (mg/dl) veya milimol/litre (mmol/L). Sağlıklı insanlar için uygun değerler:

• Toplam kolesterol: 200 mg/dl (5,2 mmol/L) altındaki değerler
• Toplam kolesterol: 130 mg/dl (3,4 mmol/L) altındaki değerler
• HDL değeri: erkeklerde 40 mg/dl (1 mmol/L) üzerinde, kadınlarda 50 mg/dl (1.3 mmol/L) üzerinde değerler

Bu değer, kan dolaşımında toplam kolesterolün ne kadar olduğunu gösterir. Yüksek toplam kolesterol ve LDL değerleri dezavantajlı olma eğilimindedir. HDL kolesterolün belirli bir sınır değerin altında kalması da olumsuz olarak kabul edilir. 

Olası tedavide amaç yüksek kolesterol değerlerinin kendisi değildir. Aksine tedavinin amacı, artan kardiyovasküler hastalık riskini mümkün olduğunca normal bir düzeye indirmektir. 

Kardiyovasküler hastalık riski yüksek olan kişilere genellikle tedavinin bir parçası olarak genel önlemler almaları tavsiye edilir. Aşağıdakiler bunlar arasında sayılabilir:

• Sigara içmemek
• Az miktarda doymuş yağ tüketmek
• Akdeniz diyeti
• Çok hareket
• Kilo vermek
• Eşlik eden yüksek tansiyon olması durumunda: az tuzlu beslenme

Bu önlemlerden bazıları kolesterol değerlerini de bir miktar düşürebilir.

İlacın yararları, yalnızca kolesterol düzeyleri üzerindeki etkileriyle de değerlendirilemez: statinler, LDL kolesterol düzeylerini düşürür ve kan damarları üzerinde başka yararlı etkileri vardır. Bu nedenle uzmanlar, faydalarının yalnızca kolesterol düşürücü etkiye mi dayandığı veya başka faktörlerin de rol oynayıp oynamadığı konusunda hemfikir değillerdir.

Statinlerin faydaları, önceden kardiyovasküler hastalığı olmayan kişilerde sınırlıdır - özellikle yalnızca yüksek kolesterol var ve başka risk faktörleri yoksa. Bu nedenle, avantajları ve dezavantajlarını doktorla birlikte değerlendirmek mantıklı olacaktır. Önleyici ilaç almak isteyip istemediğiniz de kişisel bir tutum meselesidir.

İlaç kullanmadan kardiyovasküler hastalık riskinin nasıl azaltılabileceğine dair daha detaylı bilgiyi gesundheitsinformation.de adresinde okuyabilirsiniz.

Genel kardiyovasküler hastalık riski, örneğin koroner kalp hastalığı nedeniyle önemli ölçüde artarsa, doktorlar genellikle statinlerle tedavi önerir. 

Ailesinde hiperkolesterolemi öyküsü olan ve kalp krizi, inme veya başka bir kardiyovasküler hastalık geçirmiş kişiler için de statin tedavisi önerilir. 

Omega-3 veya omega-6 yağ asidi takviyelerinin kardiyovasküler hastalıklara karşı koruduğu kanıtlanmamıştır. Bunların dezavantajları bile olabilir: Omega-3 yağ asitleri içeren balık yağı kapsüllerinin atriyal fibrilasyon gibi kardiyak aritmi riskini artırdığına dair kanıtlar vardır.

gesundheitsinformation.de adresinde yüksek kolesterolü olan kişilerin deneyimlerini bulabilirsiniz.