Hipotiroidizm

Tiroid bezi yetersiz çalışıyorsa (hipotiroidizm), tiroid bezi tarafından yeterli hormon üretilmez. Tiroid bezi hayati bir organdır. Metabolik süreçleri düzenleyen ve dengede tutan hormonlar üretir. Bu tiroid bezi hormonları insan vücudundaki birçok süreci kontrol eder.

Tiroid bezinin yetersiz çalışması metabolizmayı frenler. Bu durum yorgunluk, güçsüzlük veya kabızlık gibi genel semptomlara yol açabilir.

Genellikle hipotiroidizme tiroid bezinin kronik iltihabı neden olur. Tiroit hormonları içeren tabletlerin günlük olarak kullanılmasıyla yetersiz çalışma telafi edilebilir. Hormon tabletleri genellikle semptomları ortadan kaldırır.

Hipotiroidizm vücudun birçok bölümünü etkileyebilir ve münferit şikayetleri tetikleyebilir.

Genel semptomlar şunları içerir:

• Güçsüzlük
• Yorgunluk
• Düşük nabız

Aşağıdakiler gibi zihinsel sorunlar da ortaya çıkabilir:

• Konsantrasyon ve hafıza bozuklukları
• Apati (uyuşukluk)
• Depresyonlar veya diğer zihinsel sağlık sorunları

Ayrıca belirli fiziksel değişiklikler de meydana gelebilir, örneğin:

• Hafif ila orta derecede kilo alımı
• Kabızlık
• Saç kuruması, saç dökülmesi
• Derin, boğuk ses
• Dilde büyüme
• Ciltte kuruluk ve hamursu kalınlaşmalar, özellikle yüzde
• Tiroid bezinde büyüme, guatr olarak da adlandırılır
• Ağır işitme
• Ağır veya düzensiz adet dönemleri, doğurganlığın bozulması
• Sertleşme bozukluğu

Ayrıca, tüm vücudu etkileyen semptomlar da görülür, örneğin:

• Kas veya eklem ağrısı
• Yavaşlamış refleksler
• Üşüme ve soğuk hassasiyeti
• Karıncalanma ve uyuşma

Bu şikayetlerin birçoğunun başka nedenleri de olabilir. Özellikle yaşlı insanlarda hipotiroidizmin yaşa bağlı değişikliklerle karıştırıldığı görülür. Bu, örneğin bir demans başlangıcında olabilir. Bu nedenle, hipotiroidizmi doğrulamak için bir kan testi gereklidir.

Tiroid bezi çok az hormon üretirse, bu metabolizmayı yavaşlatır. Bu, vücudun birçok bölümünü etkileyebilir ve çok farklı, münferit şikayetleri tetikleyebilir. Olası semptomlar şunları içerir:

• Yorgunluk, halsizlik ve yorgunluk
• Düşük nabız
• Soğuğa karşı hassasiyet ve ter üretiminin azalması
• Efor harcandığında nefes darlığı
• Hafif ila orta derecede kilo alımı
• Konsantrasyon ve hafıza bozuklukları, zihinsel veya konuşma yavaşlaması
• Kabızlık
• Kuru cilt ve saç, saç dökülmesi
• Ciltte sarımsı renk değişikliği
• Derin, boğuk ses
• Dilde büyüme
• Ciltte hamursu kalınlaşma ve şişme
• Genişlemiş tiroid bezi (guatr olarak da adlandırılır)
• Ağır işitme
• Kas veya eklem ağrısı
• Yavaşlamış refleksler
• Ağır veya düzensiz adet dönemleri, doğurganlığın bozulması
• Sertleşme bozukluğu
• Apati (uyuşukluk)
• Depresyon veya diğer zihinsel sağlık sorunları

Bu şikayetlerin birçoğunun başka nedenleri de olabilir. Özellikle yaşlı insanlarda hipotiroidizmin yaşa bağlı değişikliklerle karıştırıldığı görülür. Bu, örneğin demansın başlangıcında da olabilir. Bu nedenle, hipotiroidizmi doğrulamak için bir kan testi gereklidir.

Hipotiroidizmin çeşitli nedenleri olabilir. Tiroid hormonlarının eksikliğine yol açan hastalıklar ve faktörler arasında şunlar bulunur:

• Tiroid bezi iltihabı
• Tiroid bezinin çıkarılması veya radyasyon tedavisi
• Belirgin iyot eksikliği
• İlaç kullanımı
• Doğuştan gelen hipotiroidizm

Tiroid bezi iltihabı

Hashimoto tiroiditi olan insanlarda tiroid bezi kronik olarak iltihaplıdır. Bu otoimmün hastalık hipotiroidizmin en sık görülen nedenidir. Vücudun bağışıklık sistemi yanlışlıkla tiroid bezi hücrelerini yabancı sanır. Bunun sonucunda, kişinin kendi tiroid bezine saldıran ve iltihaba neden olan antikorlar üretilir. Bu iltihap tiroid beziyle sınırlı kalır. Bir enfeksiyon da tiroid bezinin iltihaplanmasına neden olabilir.

Tiroid bezinin çıkarılması veya radyasyon tedavisi

Örneğin hipertiroidizm ve tiroid bezi kanseri gibi bazı hastalıklarda, tedavinin bir parçası olarak tiroid bezi ışınlanır veya cerrahi olarak kısmen veya tamamen çıkarılır. Tiroid bezi büyüdüğünde de (guatr) ameliyatla bir kısmı çıkarılır. Sonuç olarak, tiroid bezi tarafından çok az hormon üretilir veya hiç hormon üretilmez. Tiroid bezinin ışınlanması, hipotiroidizmin çok yavaş gelişmesine ve ancak birkaç yıl sonra ortaya çıkmasına yol açabilir.

Belirgin iyot eksikliği

İyot önemli bir eser elementtir. Vücudun tiroid bezi hormonları yapmak için buna ihtiyacı vardır. Vücut iyodu kendisi üretemediği için besinler yoluyla alınması gerekir. Vücuda sürekli şekilde yetersiz iyot sağlanması durumunda ise hipotiroidizm gelişebilir. Bununla birlikte, sanayileşmiş ülkelerde bu, bugün yalnızca çok nadiren geçerlidir.

İlaçlar

Örneğin etken maddesi lityum olan antidepresanlar gibi bazı ilaçlar tiroid hormonlarının üretimini engelleyebilir. Hipertiroidizm durumunda kullanılan ilaçlar da tiroid bezi hormonlarının üretimini engelleyebilir. Bu ilaçların çok yüksek dozda verilmesi durumunda hipotiroidizm ortaya çıkabilir.

Doğuştan gelen hipotiroidizm

Hipotiroidizmin nedeni nadiren kalıtsaldır. Anne adayı yeterli iyot almadığında veya bağışıklık sistemi tiroid bezine karşı antikorlar ürettiğinde, çocukta da hipotiroidizm gelişebilir.  

Daha önce belirtilen formlarda tiroid bezinin kendisi hasar görmüştür; buna primer hipotiroidizm adı verilir. Hipotiroidizmin nedeni hipofiz bezinin veya arabeyindeki hipotalamusun bir hastalığı da olabilir. Hipofiz bezi ve hipotalamus, tiroid bezi tarafından hormon üretimini kontrol eden hormonlar üretir. Sonuçta, aslında sağlıklı olan tiroid bezi yanlış yönlendirilir ve artık yeterli miktarda hormon üretmez. Tıp uzmanları bu durumu sekonder veya santral hipotiroidizm olarak adlandırır.

Almanya gibi ülkelerde 100 kişiden yaklaşık 5'inde hipotiroidizm görülür. Kadınlarda ve yaşlılarda bu hastalık özellikle sık görülmektedir. 3400 yenidoğandan yaklaşık 1'i hipotiroidizm ile dünyaya gelir.

Hipotiroidizmin seyri, nedene bağlıdır. Yetişkinlerde genellikle tiroid iltihabı vardır. Bu genellikle tiroid bezi dokusunun yavaş bozulmasına yol açar. Bu durumda, hipotiroidizm genellikle sinsi gelişir. Kalan tiroid bezi dokusu bir süre için kaybı telafi edebilir: Daha fazla hormon üretir ve vücut hala yeterince beslenir. Bununla birlikte, hastalığın ilerleyen seyrinde, o kadar çok doku parçalanır ki, artık yeterli hormon üretilemez. Sonra şikayetler ortaya çıkar.

Tiroid bezi hormonlarının eksikliği tabletlerle kolayca kapatılabilir. Bu denge metabolizmayı normalleştirir ve semptomlar ortadan kalkar. Bazen, örneğin iltihap azaldığında tiroid bezi kendiliğinden de düzelebilir.

Bugün Almanya'da iyot eksikliği nadiren hipotiroidizmin nedeni olarak görülür. İyot eksikliğine bağlı hipotiroidizm, yeterli iyot alımı ile önlenebilir. Günlük olarak süt ve süt ürünleri ve düzenli olarak deniz balığı tüketmek ve iyotlu tuz kullanmak bunun için yeterlidir. İyot içeren besin takviyeleri de vardır.

Normal işleyen bir tiroid bezi özellikle bebekler ve çocuklar için önemlidir. Hipotiroidizm fiziksel ve zihinsel gelişim üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir.

Sorunların varlığında tedaviye bir an önce başlayabilmek için, bir tarama kapsamında tüm yenidoğanlarda rutin olarak tiroid bezlerinin hormon değerleri ölçülür. Burada özellikle TSH değeri ölçülür. TSH, Tiroid Uyarıcı Hormon anlamına gelir; bu hormon tiroid bezinin hormon üretimini uyarmak için hipofiz bezinde üretilir ve salınır. TSH değerinin yüksekliği hipotiroidizmin bir göstergesidir. TSH değerinin yüksek olmasına karşın herhangi bir semptom görülmemesi gizli hipotiroidizm olarak da adlandırılır.

Erişkinlerde hormon düzeyi ölçümünün erken teşhis için yararlı olup olmadığı bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Bu nedenle, onlar için bir tarama önerilmemektedir.

Hipotiroidizmi belirlemek için doktor önce mevcut şikayetleri sorar. Daha sonra tiroid bezini palpe eder. Pek çok semptom başka nedenlere de dayanabildiğinden, bir hipotiroidizm emaresinde bir kan testi de gerçekleştirilir. Kan testinde tiroid hormonları ölçülür ve TSH değeri belirlenir.

TSH hipofiz bezinde üretilen ve tiroid hormonlarının üretimini uyaran bir hormondur. Hafifçe yükselmiş TSH seviyeleri, hipotiroidizm başlangıcının ilk işareti olabilir. Ardından hipofiz bezi zayıflayan bir tiroide yanıt verir: Tiroid bezini daha kuvvetli uyarmak için kendi TSH üretimini artırır. Ancak bir noktada bu yeterli olmaz ve tiroid bezi kana çok az hormon verir. Bu durum kan testiyle de belirlenebilir.

Ancak TSH değeri yüksek olsa da bu mutlaka şikayetlere neden olan bir hipotiroidizm teşhisi olmak zorunda değildir: Ortalama olarak, yüksek TSH düzeyine sahip 100 kişiden 2 ila 5'i, her yıl tedavi gerektiren semptomlar geliştirir. TSH seviyesi önemli ölçüde yükselirse veya kan belirli antikorlar içeriyorsa risk artar. Kadınlar erkeklerden daha fazla risk altındadır.

Hipotiroidizmin tedavisi hormon eksikliğini dengelemeyi amaçlar. Bunu yapmak için, eksik tiroid bezi hormonu tiroksin, vücudun kendi hormonuna özdeş bir ilaçla değiştirilir. Aktif bileşen ayrıca levotiroksin veya L-tiroksin olarak da bilinir. İlaç, hormon seviyelerini normale döndürür ve bu da genellikle semptomların tamamen kaybolmasına neden olur. Hipotiroidizm, nedene bağlı olarak geçici veya ömür boyu tedavi edilir.

Doğru dozajda pratikte hiçbir yan etkisi yoktur. İlacın dozu vücut ağırlığına bağlıdır. Gerekirse 2 ila 3 ayın ardından doz ayarlanır: Bu, vücuttaki hormon seviyesi dengeleninceye kadar sürer. 

Gizli hipotiroidizmde yalnızca TSH değeri yükselir ancak semptom görülmez. Uzman çevrelerde bir tedavinin anlamlı olup olmadığı ve ne zaman anlamlı olduğu tartışmalıdır.

Hipotiroidizmin tedavi edilip edilmemesi ve ne zaman tedavi edilmesi gerektiğine dair daha ayrıntılı bilgileri gesundheitsinformation.de sitesinde bulabilirsiniz.