Alzheimer demansı

Alzheimer hastalığı veya Morbus Alzheimer hastalığı olarak da bilinen Alzheimer demansı, demansın en yaygın formudur. Demans durumunda, önemli beyin fonksiyonları yavaş yavaş azalır. Hafıza ve konsantre olma yeteneği genellikle ilk etkilenenler olur. Demans hastaları için, hayatlarını idame ettirmek ve bağımsız bir yaşam sürmek giderek daha zorlaşır.

Çoğu insan yaşlandıkça hafıza ve öğrenme kabiliyeti gibi zihinsel yetenekleri azalır: yaşlılıkta yeni koşullara ve durumlara alışıldığı kadar çabuk uyum sağlayamamak normaldir. Ancak yine de ileri yaşlarda önceden edinilen bilgilere ulaşmak mümkündür. Odaklanma, bağımsız olma ve muhakeme yeteneğine sahip kalmak mümkündür.

Alzheimer demansı olan kişilerde durum farklıdır: Zihinsel yetenekler zamanla giderek azalır. Genellikle bu durum ilk olarak kısa süreli bellekte fark edilir: Etkilenenler az önce yaşadıklarını unuturken, geçmişteki olayları daha iyi hatırlarlar. Zamanla uzun süreli hafıza da bozulur. Ek olarak, hasta insanlar doğru kelimeleri bulma ve terimlerin anlamlarını hatırlama konusunda da artan sorunlar yaşarlar.

Bir noktada, birçoğu davranışlarında ve kişiliklerinde değişiklikler gösterir: Daha endişeli, utangaç veya pasif, şüpheci ve hatta saldırgan hale gelirler.

Alzheimer demansına nelerin neden olduğu hala büyük ölçüde belirsizdir. Hastalığın gelişiminde birkaç nedenin bir araya gelmesi çok olasıdır. Hastalık ilerledikçe giderek daha fazla beyin hücresi ölür. Bugüne kadar, bunun neden olduğuna dair sadece tahminler vardır. Araştırmalar, Alzheimer hastalığı olan kişilerin beyninde asetilkolin oranının az olduğunu bulmuştur. Bu önemli bir iletici maddedir.

Ek olarak, Alzheimer demansında küçük protein parçacıklarının beyinde beta-amiloid plakları veya tau fibrilleri şeklinde biriktiği de artık bilinmektedir. Bunlar, giderek daha fazla beyin hücresinin ölmesinden sorumlu olabilir.

Alzheimer demansı olasılığı yaşla birlikte artar: Hastalık yaklaşık 65. yaştan itibaren daha sık görülmektedir. Halihazırda çok sayıda araştırmada, belirli hastalıkların veya belirli davranışların ve yaşam koşullarının demans riskini etkileyip etkilemediği incelenmiştir. Bu çalışmalar henüz net cevaplar sağlayamamıştır. Bununla birlikte bu araştırmalar, aşağıdaki faktörlerin Alzheimer demansının gelişimini etkilediğini göstermektedir:

• Diabetes mellitus ("Şeker hastalığı")
• Yüksek kolesterol seviyesi
• Sigara içmek
• Depresyonlar
• Yüksek tansiyon
• Aşırı kilo
• Az sosyal temas
• Ağır işitme
• Düşük eğitim seviyesi

Kalıtım da bir rol oynamaktadır. Şimdiye kadar, Alzheimer hastalığı olasılığını etkileyen birkaç gen bilinmektedir. Örneğin hastalık bazı ailelerde birkaç kişide birden orta yaşta ortaya çıkar. Bu tür presenil Alzheimer demansının mevcut olup olmadığını belirlemek için özel gen testleri kullanılabilir. Eğer durum buysa, etkilenenlerin kardeşlerinin ve çocuklarının da hastalığa yakalanma riski yüksektir.

Almanya'da yaklaşık 1,6 milyon insanda demans tespit edilmiştir ve bunların üçte ikisinden fazlasında Alzheimer tipi demans vardır.

Kadınlar demanstan erkeklere göre daha fazla etkilenmektedir. Bu, esas olarak yaşam beklentilerinin daha uzun olmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü demans hastalığı çoğunlukla yaşlılıkta ortaya çıkmaktadır. Hastalık 65-69 yaş arası her 100 kişiden 1'inden biraz fazlasını ve 80-84 yaş arası her 100 kişiden 10'unu etkilemektedir.

Alzheimer demansı, birkaç yıl içinde ilerleyen kronik bir hastalıktır. İlk belirtiler ortaya çıktığında çoğu insan 65 yaşın üzerindedir.

Erken aşama

• Erken evre demansı olan kişiler, tamamen bağımsız bir yaşam sürmeyi giderek daha zor bulmaktadır.
• Daha unutkan olur ve konsantre olmakta güçlük çekerler.
• Daha karmaşık günlük görevler büyük bir zorluk olabilir.
• Artan unutkanlık korkulara, stres duygularına, saldırganlığa ve utanç duygusuna neden olabilir.
• Bazıları depresif ruh halleri yaşarlar ve çoğu zaman asabidirler.

Orta aşama

• Orta aşamada demanslı kişiler artık bağımsız bir yaşam sürdüremezler.
• Bağımsız yemek yemek, kişisel hijyeni sağlamak ve muhtemelen evde basit aktiviteleri yapmak hala mümkündür, ancak bir hatırlatma gerektirir.
• Alışveriş yapmak, yemek pişirmek, temizlik yapmak ve hatta yürüyüşe çıkmak gibi daha karmaşık işler ancak başkalarının desteği ile mümkündür.
• Genel olarak, kaybolma ve eve dönüş yolunu bulamama, sobayı veya ütüyü açık bırakma ve böylece kendinizi ve başkalarını tehlikeye atma riski artık daha yüksektir.
• Gündüz-gece ritmi de sıklıkla bozulur.
• Konuşulanları anlama ve konuşma becerileri azalır.
• Geçmişle bugünü ayırt etmek giderek zorlaşır.

İleri aşama

• Bu aşamada demanslı kişiler sürekli olarak başkalarının yardımına muhtaçtır.
• Konuşmak ve anlamak çok zorlaşabilir ve konuşup anlaşabilmek neredeyse imkansızdır.
• Basit faaliyetler bile artık bağımsız olarak gerçekleştirilemez. Yeme ve içme konusunda da yardım gerekir.
• İlerlemiş demansı olan kişiler genellikle kendilerine yakın olan kişileri de tanımazlar. Bu kişiler genellikle huzursuzdurlar, halüsinasyonlar görürler veya güncel ve geçmişteki olayları karıştırırlar.
• Vücut fonksiyonları üzerindeki kontrollerini de kaybedilebilirler.

Alzheimer demansı, bilgisayarlı beyin tomografisi (BT) veya özel kan testleri gibi şu anda mevcut olan testler ve muayene prosedürleri ile güvenilir bir şekilde teşhis edilememektedir.

Bu nedenle, demans şüphesini doğrulamak veya reddetmek için kapsamlı bir teşhis gereklidir. Başlangıç noktası genellikle aile hekiminin muayenehanesidir. Teşhisin ileri seviyelerinde, özellikle nöroloji, psikiyatri ve radyoloji alanlarından farklı uzmanlar sıklıkla birlikte çalışır.

Güvenilir bir teşhis için, mevcut semptomların olası tetikleyicileri olarak diğer hastalıklara dikkat etmek önemlidir: çünkü artan unutkanlık, oryantasyon sorunları ve davranış değişiklikleri gibi şikayetlerin çok farklı nedenleri olabilir. "Alzheimer demansı" teşhisi, sadece semptomlar altı ay boyunca devam ettiğinde ve diğer olası nedenler olmadığı durumlarda konur.

Alzheimer demansı olan insanlar uzun süreli terapi ve desteğe ihtiyaç duyar. Kişisel ihtiyaçlara, kişisel yaşam koşullarına ve hastalığın evresine bağlı olarak tıp, psikoloji, hemşirelik ve sosyal hizmet alanlarından uzmanlardan oluşan bir bakım ekibi gerekli olabilir.

Alzheimer demansının seyri, çeşitli ilaçlı ve ilaçsız tedavi önlemleri ile olumlu yönde etkilenebilir. Ancak şu ana kadar hastalık durdurulamamakta veya kesin tedavi edilememektedir.

Aile desteği genellikle bakımın önemli bir temel direğidir. Gönüllüler de bakım çalışmalarına katılabilir.

Demans tedavisinin amacı:

• bağımsızlığı ve günlük becerileri mümkün olduğunca uzun süre sürdürmek
• psikolojik şikayetleri hafifletmek
• genel yaşam kalitesini artırmak
• akrabaların günlük yükünü azaltmak

İlaçsız tedavi seçenekleri şunları içerir:

• Hafıza ve oryantasyon egzersizleri
• Ortak günlük aktiviteler
• Sanat, aroma, hayvan ve müzik terapisi
• Fiziksel aktiviteler
• Masaj
• Akraba eğitimleri

Alzheimer demansının ilaçsız tedavisi hakkında daha ayrıntılı bilgiyi gesundheitsinformation.de adresinde bulabilirsiniz.

En yaygın ilaçlar şunlardır:

• Kolinesteraz inhibitörleri: Bu ilaçların, sinir hücreleri arasındaki bilgi alışverişini uyarması ve böylece demans semptomlarını hafifletmesi amaçlanır.
• Memantin: Aktif bileşen, aşırı glutamatın beyne zarar vermesini önlemeye yöneliktir. Çünkü Alzheimer demansında, beyinde çok fazla glutamat birikmesi muhtemeldir ve bu da sinir hücrelerinin ölümüne yol açar.
• Ginkgo ağacının yapraklarından elde edilen özler: Kan dolaşımını hızlandırdığı ve sinir hücrelerini koruduğu söylenmektedir.

Alzheimer demansının ilaçla tedavisi hakkında daha ayrıntılı bilgiyi gesundheitsinformation.de adresinde bulabilirsiniz.

Alzheimer demansı olan insanlar bu durumlarını çok farklı yaşarlar. Bazıları hastalığı kabul etmeyi ve mümkün olduğunca uzun süre aktif, mutlu bir yaşam sürmeyi başarır. Diğerleri keyifsiz, depresif olurlar ve kendilerini giderek daha fazla geri çekerler.

Bazıları hastalıklarını ve ilişkili semptomları bastırmaya çalışırlar. Ancak durumlarıyla ilgili açık olurlarsa birçoğunun iyi deneyimleri olmaktadır. Çünkü o zaman her şeyden önce aile ve partnerlerin, aynı zamanda arkadaş ve tanıdık çevresinin de desteklerini ve yardımlarını birçok farklı şekilde sunma olasılığı vardır.

Bu yardımlar giderek daha önemli hale gelir, çünkü demans sırasında hastalar ve yakınları için günlük yaşam sürekli değişir. Ortak faaliyet ve hobileri yapmak daha zor hale gelir. Roller ve sorumluluklar değişir. Aile ve birliktelik içindeki çatışmalar artabilir. Bazen bakım ve destek, yakınları, kendilerinin bile desteğe ihtiyaç duyacağı kadar büyük görevlerle karşı karşıya bırakabilir.

Başkalarıyla - örneğin yardım gruplarında - fikir alışverişi genellikle değerli ve destekleyici olarak deneyimlenir. Mümkün olduğu kadar aktif olmaya devam etmek ve bir şeyler yapmak da önemlidir: Yürüyüşe çıkmak, el işleri yapmak, yemek pişirmek, şarkı söylemek - Alzheimer demansı ile bile, uzun bir süre boyunca birçok şey yine de mümkündür.

gesundheitsinformation.de adresinde Alzheimer demansı olan insanların ve yakınlarının deneyimlerini bulabilirsiniz.

Alzheimer demansı olan insanlar, hastalık ilerledikçe giderek bağımsızlıklarını kaybeder. Bu yüzden zaman geçtikçe başkaları tarafından daha fazla yardım almaları gerekir. Bir noktada, artık önemli kararları da bağımsız olarak alamayacak duruma gelirler.

Bu nedenle demansın erken evrelerinde beklenen etkileri kabul ederek özel önlemler almak önemlidir.

Vekalet ve vesayet yetkisi

Bir vekalet veya vesayet yetkisi ile daha sonra bakım görevini kimin üstleneceği ve karar vericinin kim olacağını düzenlemek mümkündür. Ayrıca vekaletnamenin hangi konularda uygulanacağı da belirlenebilir. 

Federal Adalet ve Tüketici Koruma Bakanlığı'nın web sitesinden bir sağlık hizmeti vekaletnamesi indirebilirsiniz.

Tıbbi vasiyet

Tıbbi vasiyet, ciddi bir hastalık durumunda yaşam boyu tıbbi tedavi alıp almayacağınızı ve alacaksanız bunların hangileri olacağını belirlemenizi sağlar.

Bakımı üstlenen yakınlar için yardım olanakları

Demans ilerledikçe, psikososyal destek, hemşirelik bakımı ve bakımı üstlenen yakınları rahatlatmak giderek daha önemli hale gelmektedir. Yardımcı desteğe yönelik ilk adım, yerel teklifler olabilir: örneğin demans hastaları için gündüz bakım tesisleri, bakıma muhtaç kişi için saatlik bakım, bakım kursları veya hasta yakınları için sohbet grupları. Ayrıca, bakım veren kişinin hastalanması veya dinlenmeye ihtiyacı olması durumunda, geçici bakım ve kısa süreli bakım hakkı da mevcuttur.

Federal Aile, Yaşlılar, Kadınlar ve Gençlik Bakanlığı "Wegweiser Demenz" web sitesinde kapsamlı bilgi ve tavsiye ve yardım için adresler sunmaktadır.

Federal Sağlık Bakanlığı, internet sitesindeki "Online Bakım Rehberi"nde bakım ve aile bakıcılarının yükünün hafifletilmesi konularındaki sorulara cevaplar vermektedir.

Alman Alzheimer Derneği'nin web sitesinde, hastalıkla ilgili yararlı arka plan bilgilerinin yanı sıra, kendi kendine yardımla ilgili değerli bilgiler bulabilirsiniz.