menisküs yırtığı

Menisküs yırtıkları, diz ağır yük altında büküldüğünde meydana gelir. Sporda, özellikle futbol gibi top ile oynanan spor dallarında en sık görülen diz yaralanmaları arasındadır. Akut yaralanmaların bir sonucu olarak menisküs yırtıkları özellikle gençleri etkiler. Bu durumda travmatik menisküs yırtıklarından söz edilir. Bunlar genellikle ameliyat edilir. Ancak bazen, örneğin güçlendirme egzersizleri, ağrı kesiciler ve bandajlar ile konservatif olarak da tedavi edilebilir. Tedavi, yırtığın büyüklüğüne ve tipine ve rahatsızlıklara bağlıdır.

Akut, yaralanmaya bağlı bir menisküs yırtığında ise dönme ve bükülme hareketleri söz konusu olduğunda diz ağrıları görülür. Diz ayrıca şişebilir. Bazı insanlar menisküs yırtıldığında patlama veya çatlama sesi duyar. Rahatsızlık, yırtığın şekline ve ne kadar büyük olduğuna bağlıdır.

Daha küçük menisküs yırtıkları her zaman hemen fark edilmez. Diz genellikle sadece birkaç saat veya gün sonra ağrır. Ayrıca, bazı insanların dizlerinin yaralandığını fark etmesi haftalar alır. Daha büyük menisküs yırtıkları genellikle daha ağrılıdır ve dizin şişmesine neden olur. Aynı zamanda hareket etmeyi de zorlaştırır. Diz sıkışmış gibi hissettirir.

Yaşa bağlı menisküs yırtıkları ve menisküsteki değişiklikler nadiren rahatsızlıklara neden olur. Muayenede bu tür yırtıklar veya değişiklikler 40 yaş üstü kişilerin yaklaşık yüzde 20'sinde tespit edilebilmektedir. Ancak, hastalar hiçbir şey fark etmez. Diz artrozunda menisküs değişiklikleri veya menisküs yırtıkları daha da yaygındır: Diz artrozu röntgende görünen kişilerin yaklaşık yüzde 60'ında görülür.

Menisküs, alt ve üst uyluk kemikleri arasında hilal şeklinde iki kıkırdak diskten (menisküs) oluşur. İç menisküs dizin iç kısmında, dış menisküs ise dış kısımdadır. Her iki menisküs de diz ekleminin hareketlerini stabilize eder. Basıncı dağıtır ve şokları emer. Ayrıca eklem kıkırdağı için besin ve kayganlaştırıcı sağlar.

Her iki menisküs, alt bacak kemiğinin (incik kemiği) eklem yüzeyi ve eklem kapsülü ile, iç menisküs ayrıca iç bağ ile kaynaşır. Bu nedenle iç menisküs daha az hareketlidir ve dış menisküsten biraz daha kolay yırtılabilir.

Menisküsler de kıkırdaktan oluştukları için bazen eklem kıkırdağı ile karıştırılır. Ancak eklem kıkırdağı, üst ve alt bacağın eklem yüzeylerini ve diz kapağının içini kaplar. Menisküs ise eklem yüzeyleri arasında yer alır ve eklem kıkırdağını korur.

Akut menisküs yırtıkları, diz bükülmüş durumdayken özellikle ayak yere düz olarak basarken döndürüldüğünde meydana gelebilir. Menisküs üzerine etki eden kuvvetler o zaman o kadar büyük olabilir ki menisküs parçaları yırtılır.

Akut menisküs yırtıkları, özellikle hızlı koşarken durmayı ve yön değiştirmeyi içeren sporlarda sıklıkla görülür. Bu, diğerlerinin yanı sıra futbol, hentbol, tenis ve basketbol için de geçerlidir. Bir başka risk faktörü, bir yaralanma nedeniyle ön çapraz bağdan yoksun olan insanları etkiler: Dizleri daha zayıftır ve bu nedenle daha yüksek menisküs hasarı riski vardır.

Sıklıkla eğilmeyi veya diz çökmeyi gerektiren meslekler, aşınma ve yıpranmanın neden olduğu menisküs hasarını tetikler. Aşırı kilolu kişilerde ve sık merdiven çıkmak zorunda olan kişilerde de risk daha yüksektir. Aşınma ve yıpranmanın neden olduğu menisküs hasarı erkeklerde kadınlardan daha yaygındır.

Almanya'da yaralanmaya bağlı menisküs yırtığı vakalarının sayısı tam olarak bilinmemektedir. Her yıl her 1000 kişiden birinin menisküsten yaralandığı tahmin edilmektedir. Menisküste tedavi gerektirmeyen yaşa bağlı aşınma ve yıpranma durumları yaygındır.

Dizin tekrar normal şekilde hareket etmesinin ne kadar süreceği menisküs yırtığının tipine ve boyutuna bağlıdır. Ancak aynı zamanda dizdeki bağların da yaralanıp yaralanmadığı önemlidir. Ayrıca, tedavinin türü ve etkilenen kişinin fiziksel koşulları da önemli bir rol oynamaktadır.

Menisküsün hasarlı kısımları çıkarılırsa, hastaların örneğin daha uzun mesafeler için tekrar yürüyebilmesi veya koşabilmesi yaklaşık 6 hafta sürer. Ancak birçok durumda, tüm faaliyetlerde kendinizi rahat ve güvende hissetmeniz birkaç ay sürebilir. Menisküs dikilirse çoğu aktivitenin tekrar yapılabilmesi için uygulanan rehabilitasyon daha uzun sürer: Yaklaşık 4 ila 6 ay.

Örneğin üst kata çıkarken, çömelirken veya diz çökerken hafif ağrı gibi bazı rahatsızlıklar ameliyattan sonra da ortaya çıkabilir.

Akut menisküs hasarı tedavi edilmezse şiddetli ağrıya, şişmeye neden olabilir ve diz hareketliliğini sınırlayabilir. Menisküs yırtığı, uzun vadede diz artrozu gelişme riskini artırır. Menisküsün hasarlı kısımları ameliyatla çıkarılmışsa, diz artrozu riski de artar.

Doktor önce yaralanmanın nasıl meydana geldiğini ve hangi semptomların olduğunu sorar. Daha sonra nerede ağrı hassasiyeti olduğunu veya menisküsün nerede şiştiğini belirlemek için diz palpe edilir.

Sonraki muayenede için diz bükülür ve döndürülür. Doktor, menisküs yaralandığında ağrılı olabilecek çeşitli bölgelere baskı uygular. Bükülmüş bacak gerilirse, bazen menisküsün gevşemiş kısımlarını gösterebilen bir çıtırtı hissedilebilir.

Menisküsün bir görüntüsünü oluşturmak için manyetik rezonans görüntüleme (MRI) kullanılabilir. MRI şu durumlarda mantıklıdır:

• Başka diz yaralanmaları şüphesi.
• Menisküsün ameliyat edilmesi gerekliliği.

Ultrason muayenesi ile menisküsün sadece dış kısımları görülebilir. X ışınları menisküs hasarında mantıklı bir uygulama değildir. Doktor ek bir kemik yaralanmasından şüphelenirse faydalı olabilir.

Menisküs yırtığı varsa, önce akut ağrı ve şişlik azalıncaya kadar dizinizi hareketsiz hale getirmelisiniz. Şişmeye karşı, yaralanmadan sonraki ilk birkaç gün bacağı yukarı kaldırmaya ve dizi soğutmaya yardımcı olur. Çömelme, diz çökme, dönme ve büyük eğilme hareketlerinin yanı sıra diğer dizleri zorlayan aktivitelerden rahatsızlıklar azalıncaya kadar mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.

Menisküs yırtıkları dizde sıkışma veya tıkanmaya neden olmazsa bazen konservatif olarak (ameliyatsız olarak) tedavi edilebilir. Aynısı, menisküsün yalnızca geçici olarak ağrılı hale geldiği bazı yeni yaralanmalar için de geçerlidir.

Konservatif tedavi seçenekleri şunları içerir:

• Diklofenak veya ibuprofen gibi iltihap önleyici ağrı kesiciler
• Dizlik
• Çok kilolu olma durumunda kilo kaybı
• Kasları güçlendiren ve stabilite, esneklik ve koordinasyonu geliştiren egzersizler.

Menisküs yırtıkları genellikle şu durumlarda ameliyat edilir:

• Diz, örneğin kova sapı menisküs yırtığında artık tam olarak uzatılamadığında.
• Rahatsızlıklar şiddetli ve sık olduğunda.
• Menisküs hasarının, dizin diğer kısımları (örneğin çapraz bağlar) yaralandığında da diz artrozu gibi ikincil hasarlara yol açabileceği durumlarda.

Menisküs ameliyat edilirse hasarlı kısımlar eklem endoskopisi (artroskopi) ile çıkarılır. Menisküsün yıpranmış kısımları, menisküsün yüzeyini düzeltmek için kesilir. Doktor mümkün olduğu kadar menisküsü korumaya çalışır.

Menisküs yırtığının nasıl tedavi edileceği hakkında daha detaylı bilgileri gesundheitsinformation.de sitesinde bulabilirsiniz.

Bir dizin iyi çalışması için kasları çalıştıracak şekilde iyi derecede egzersiz yaptırmak gerekir. Bu nedenle menisküs ameliyatından sonra rehabilitasyon mantıklıdır. Fizyoterapötik rehberlik altında, hastalar önce günlük yaşamda kaslarını çalıştıracak şekilde egzersiz yaptırmayı öğrenir. İdeal olarak, doktorlar ve fizyoterapistler önceden bireysel bir tedavi planı üzerinde anlaşırlar.

Menisküs kısmen çıkarılırsa, insanların tekrar normal şekilde yürüyebilmeleri yaklaşık bir hafta sürer. Yaklaşık 6 hafta sonra spora devam edilebilir.

Menisküs dikildiyse, ameliyat edilen bacak genellikle ancak 6 hafta sonra tekrar yüklenebilir. Aksi takdirde menisküs dikişi kolayca yırtılabilir. Bu durumlarda koşu genellikle 4 ay sonra, top ile oynanan spor dalları ise yaklaşık 6 ay sonra tekrar mümkündür.