Menisküs yırtığı

Menisküs yırtıkları, diz ağır yük altında büküldüğünde meydana gelir. Sporda, özellikle futbol gibi top ile oynanan spor dallarında en sık görülen diz yaralanmaları arasındadır. 
Akut yaralanmalar sonucu oluşan menisküs yırtıkları ("travmatik" menisküs yırtıkları) çoğunlukla genç insanlarda görülür. Bunlar genellikle ameliyat edilir. Ancak bazen, örneğin güçlendirme egzersizleri, ağrı kesiciler ve bandajlar ile konservatif olarak da tedavi edilebilir. Tedavi, yırtığın büyüklüğüne ve tipine ve rahatsızlıklara bağlıdır.

Akut, yaralanmaya bağlı bir menisküs yırtığında ise dönme ve bükülme hareketleri söz konusu olduğunda diz ağrıları görülür. Diz ayrıca şişebilir. Bazı insanlar menisküs yırtıldığında patlama veya çatlama sesi duyar. Rahatsızlık, yırtığın şekline ve ne kadar büyük olduğuna bağlıdır.

Daha küçük menisküs yırtıkları her zaman hemen fark edilmez. Diz genellikle sadece birkaç saat veya gün sonra ağrır. Ayrıca, bazı insanların dizlerinin yaralandığını fark etmesi haftalar alır.

Daha büyük menisküs yırtıkları genellikle daha ağrılıdır ve dizin şişmesine neden olur. Aynı zamanda hareket etmeyi de zorlaştırır. Diz sıkışmış gibi hissettirir.

Yaşa bağlı menisküs yırtıkları ve menisküsteki değişiklikler nadiren rahatsızlıklara neden olur. Örneğin, 40 yaşın üzerindeki insanların yaklaşık yüzde 20'sinde herhangi bir belirti olmaksızın yapılan muayenede yırtılmalar veya değişiklikler tespit edilir. Diz artrozunda menisküs değişiklikleri veya menisküs yırtıkları daha da yaygındır: Diz artrozu röntgende görünen kişilerin yaklaşık yüzde 60'ında görülür.

Menisküs, alt ve üst uyluk kemikleri arasında hilal şeklinde iki kıkırdak diskten oluşur.

İç menisküs dizin iç kısmında, dış menisküs ise dış kısımdadır. Her iki menisküs de diz ekleminin hareketlerini stabilize eder. Basıncı dağıtır ve şokları emer. Ayrıca eklem kıkırdağı için besin ve kayganlaştırıcı sağlar.

Meniskler, kaval kemiğinin eklem yüzeyi ve eklem kapsülü ile, iç menisküs ayrıca iç bağ ile kaynaşmıştır. Bu nedenle iç menisküs daha az hareketlidir ve dış menisküsten biraz daha kolay yırtılabilir.

Akut menisküs yırtıkları, diz bükülmüş durumdayken özellikle ayak yere düz olarak basarken döndürüldüğünde meydana gelebilir. Menisküs üzerine etki eden kuvvetler o zaman o kadar büyük olabilir ki menisküs parçaları yırtılır.

Akut menisküs yırtıkları, özellikle hızlı koşarken durmayı ve yön değiştirmeyi içeren sporlarda sıklıkla görülür. Bu, diğerlerinin yanı sıra futbol, hentbol, tenis ve basketbol için de geçerlidir.

Bir başka risk faktörü, bir yaralanma nedeniyle ön çapraz bağdan yoksun olan insanları etkiler: Dizleri daha zayıftır ve bu nedenle daha yüksek menisküs hasarı riski vardır.

Sıklıkla eğilmeyi veya diz çökmeyi gerektiren meslekler, aşınma ve yıpranmanın neden olduğu menisküs hasarını tetikler. Aşırı kilolu ve çok merdiven çıkmak zorunda olan insanlarda da risk daha yüksektir. Aşınma ve yıpranmanın neden olduğu menisküs hasarı erkeklerde kadınlardan daha yaygındır.

Almanya'da yaralanmaya bağlı menisküs yırtığı vakalarının sayısı tam olarak bilinmemektedir. Tahminlere göre her yıl yaklaşık 1000 kişiden biri menisküs yaralanması geçirmektedir. 

Menisküste tedavi gerektirmeyen yaşa bağlı aşınma ve yıpranma durumları yaygındır.

Yaralanmaya bağlı bir menisküs yırtığından sonra dizin tekrar normal şekilde hareket ettirilebilmesinin ne kadar süreceği, yırtığın türüne ve boyutuna ve dizdeki bağların yaralanıp yaralanmadığına bağlıdır. Ayrıca, tedavinin türü ve etkilenen kişinin fiziksel koşulları da önemli bir rol oynamaktadır.

Menisküsün hasarlı kısımları çıkarılırsa, hastaların örneğin daha uzun mesafeler için tekrar yürüyebilmesi veya koşabilmesi yaklaşık 6 hafta sürer. Ancak birçok durumda, tüm faaliyetlerde kendinizi rahat ve güvende hissetmeniz birkaç ay sürebilir.

Menisküs dikilirse, daha uzun rehabilitasyon gereklidir. Bu durumda çoğu aktivitenin tekrar mümkün olması yaklaşık dört ila altı ay sürer.

Bazı şikayetler ameliyattan sonra da ortaya çıkmaya devam edebilir. Örneğin merdiven çıkarken, çömelirken veya diz çökerken hafif ağrı olabilir.

Menisküs yırtığı nelere yol açabilir?

Akut menisküs hasarı tedavi edilmezse şiddetli ağrıya, şişmeye neden olabilir ve diz hareketliliğini sınırlayabilir. 
Menisküs yırtığı, uzun vadede diz artrozu gelişme riskini artırır. Menisküsün hasarlı kısımları ameliyatla çıkarılmışsa, diz artrozu riski de artar.

Doktor menisküs yırtığı teşhisi için önce yaralanmanın nasıl meydana geldiğini ve hangi şikayetlerin olduğunu sorar.

Daha sonra nerede ağrı hassasiyeti olduğunu veya menisküsün nerede şiştiğini belirlemek için diz palpe edilir.

Sonraki muayenede için diz bükülür ve döndürülür. Doktor, menisküs yaralandığında ağrılı olabilecek çeşitli bölgelere baskı uygular. Bükülmüş bacak gerilirse, bazen menisküsün gevşemiş kısımlarını gösterebilen bir çıtırtı hissedilebilir.

Menisküsün bir görüntüsünü oluşturmak için manyetik rezonans tomografisi (MRT) kullanılabilir.

MRT şu durumlarda mantıklıdır:

• Başka diz yaralanmaları şüphesi
• Menisküsün ameliyat edilmesi gerekliliği

Ultrason muayenesi ile menisküsün sadece dış kısımları görülebilir. X ışınları menisküs hasarında mantıklı bir uygulama değildir. Doktor ek bir kemik yaralanmasından şüphelenirse faydalı olabilir.

Menisküs yırtığı varsa, önce akut ağrı ve şişlik azalıncaya kadar dizinizi hareketsiz hale getirmelisiniz. Şişmeye karşı, yaralanmadan sonraki ilk birkaç gün bacağı yukarı kaldırmaya ve dizi soğutmaya yardımcı olur.

Çömelme, diz çökme, dönme ve büyük eğilme hareketlerinin yanı sıra diğer dizleri zorlayan aktivitelerden rahatsızlıklar azalıncaya kadar mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.

Ayrıca çeşitli tedavi önlemleri de söz konusu olabilir.

Menisküs yırtıkları dizde sıkışma veya tıkanmaya neden olmazsa bazen konservatif olarak (ameliyatsız olarak) tedavi edilebilir. Aynısı, menisküsün yalnızca geçici olarak ağrılı hale geldiği bazı yeni yaralanmalar için de geçerlidir.

Konservatif tedavi seçenekleri şunları içerir:

• Diklofenak veya ibuprofen gibi iltihap önleyici ağrı kesiciler
• Dizlik
• Çok kilolu olma durumunda kilo kaybı
• Kasları güçlendiren ve stabilite, esneklik ve koordinasyonu geliştiren egzersizler

Menisküs yırtıkları genellikle şu durumlarda ameliyat edilir:

• Diz, örneğin kova sapı menisküs yırtığında artık tam olarak uzatılamadığında
• Rahatsızlıklar şiddetli ve sık olduğunda
• Menisküs hasarının, dizin diğer kısımları (örneğin çapraz bağlar) yaralandığında da diz artrozu gibi ikincil hasarlara yol açabileceği durumlarda

Menisküs ameliyat edilirse hasarlı kısımlar eklem endoskopisi (artroskopi) ile çıkarılır. Menisküsün yıpranmış kısımları, menisküsün yüzeyini düzeltmek için kesilir. Doktor bu sırada menisküsü mümkün olduğu kadar korumaya çalışır.

Menisküs yırtığının nasıl tedavi edileceği hakkında daha detaylı bilgileri gesundheitsinformation.de sitesinde bulabilirsiniz.

Bir dizin iyi çalışması için kasları çalıştıracak şekilde iyi derecede egzersiz yaptırmak gerekir. Bu nedenle menisküs ameliyatından sonra rehabilitasyon mantıklıdır.

Fizyoterapötik rehberlik altında, hastalar önce günlük yaşamda kaslarını çalıştıracak şekilde egzersiz yapmayı öğrenir. İdeal olarak, ilgili doktor önceden fizyoterapi uzmanlarıyla bireysel bir tedavi planı belirleyecektir.

Menisküs kısmen çıkarıldıysa, tekrar normal şekilde yürüyebilmek yaklaşık bir hafta sürer. Yaklaşık altı hafta sonra spora devam edilebilir.

Menisküs dikildiyse, ameliyat edilen bacak genellikle ancak altı hafta sonra tekrar kullanılabilir. Aksi takdirde menisküs dikişi kolayca yırtılabilir. Bu durumlarda koşu genellikle dört ay sonra, top ile oynanan spor dalları ise yaklaşık altı ay sonra tekrar mümkündür.