Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS)

Middle East Respiratory Syndrome (Orta Doğu Solunum Sendromu) (MERS), ilk olarak 2012 yılında keşfedilen MERS koronavirüsünün (MERS-CoV) neden olduğu bulaşıcı bir solunum hastalığıdır.

Virüs hem insanları hem de tek hörgüçlü develeri hasta edebilir ve insanlar ile hayvanlar arasında bulaşabilir. Tek hörgüçlü develerde hastalığın semptomları çok hafiftir.

Şimdiye kadar, MERS virüsü ile enfeksiyonların çoğu Arap Yarımadası'nda meydana gelmiştir. Bu salgınların çoğu Suudi Arabistan'da gerçekleşmiştir. Arap Yarımadası dışındaki MERS hastalıklarının tamamı, daha önce bu bölgede kalınmış olması veya MERS-CoV enfeksiyonu olan kişilerle yakın temasla ilişkilendirilmiştir.

SARS ve COVID-19'un nedensel ajanları olan ilgili koronavirüsler SARS-CoV ve SARS-CoV-2'nin aksine, Dünya Sağlık Örgütü (WHO), MERS-CoV'yi küresel sağlık için tehlikeli olarak sınıflandırmamıştır. Bunun nedeni ise MERS virüsünün insandan insana bulaşabilme ihtimalinin daha düşük olmasıdır.

Her MERS koronavirüsleri enfeksiyonunda semptomlar ortaya çıkmayabilir. Bu durumda asemptomatik bir enfeksiyondan söz edilir.

Hastalık belirtileri ortaya çıktığında, genellikle enfeksiyondan bir ila iki hafta sonra başlarlar.

MERS'ten etkilenen insanların çoğunda başlangıçta grip benzeri semptomlar görülür. Örneğin:

• Ateş
• Titreme nöbeti
• Eklem ağrısı
• Öksürük
• Nefes darlığı

Bazen ishal, mide bulantısı ve karın ağrısı gibi gastrointestinal şikayetler de ortaya çıkar.

Hastalığın seyrinde sıklıkla pnömoni, akut solunum sıkıntısı sendromu ve/veya böbrek yetmezliği gelişir.

MERS hastalığı, MERS-CoV virüsü ile enfeksiyonun sonucudur. Enfeksiyon, öncelikle enfekte tek hörgüçlü develerle yakın temas yoluyla gerçekleşir. Hayvanlar ve insanlar arasında bulaşabilen böyle bir hastalığa zoonoz denir.

Kişiden kişiye bulaşma da mümkündür, ancak ev ortamında nadiren görülür. Bu tür bulaşmaların büyük bir kısmı tıp alanında, özellikle hastanelerde gerçekleşmektedir.

Bazen, enfekte bir kişinin hastalığı aynı anda birçok kişiye bulaştırdığı süper bulaşma olayları gerçekleşir. Enfeksiyonun kesin formu bilinmemektedir. Smear ve damlacık enfeksiyonunun rol oynayabileceği varsayılmaktadır.

60 yaşın üzerindeki yaşlı insanlar, özellikle şiddetli MERS hastalığı geliştirme riski altındadır.

Diğer risk faktörleri ise diyabet başta olmak üzere kronik hastalıklar, yüksek tansiyon ve kalp-damar ve böbrek hastalıklarıdır.

Şimdiye kadar dünya çapında yaklaşık 2.600 MERS hastalığı belgelenmiş ve bunların çoğu Arap Yarımadası'nda, özellikle de Suudi Arabistan'da meydana gelmiştir. Şu ana kadar yaklaşık 900 kişi MERS'ten veya hastalığın sonuçlarından dolayı hayatını kaybetmiştir.

Bu bölgede bulunmayan ve tek hörgüçlü develerle teması olmayan kişilerin enfeksiyon kapma riski çok düşüktür.

Şimdiye kadar, Almanya'da belgelenmiş yalnızca üç MERS vakası olmuştur. Üç kişi de daha önce Arap Yarımadası'na gitmiş ve orada enfekte olmuşlardır. Bu üç kişi Almanya'da başka enfeksiyonlara neden olmamıştır.

MERS asemptomatik, hafif veya çok şiddetli olabilir. Kanıtlanmış MERS hastalığı olan kişilerin yüzde 50'ye kadarı orta veya şiddetli bir seyir gösterir. Hastalık genellikle yaşla birlikte daha şiddetli hale gelir. Bundan dolayı ölüm riski de artar.

MERS hastalığı sırasında aşağıdakiler gibi komplikasyonlar sıklıkla oluşabilir:

• Akciğer iltihabı
• Akut solunum güçlüğü sendromu (ARDS)
• Böbrek iflası

MERS teşhisi konan hemen hemen tüm kişilerin hastanede tedavi görmesi gerekir. Etkilenenlerin çoğu için mekanik solunum gerekli olmaktadır. Hastaların yaklaşık üçte biri sonuçlardan ve komplikasyonlardan ölmektedir.

MERS hastalığını önlemek için kullanılabilecek onaylanmış bir aşı henüz bulunmamaktadır. Kendinizi MERS-CoV enfeksiyonundan korumak için aşağıdaki davranışsal önlemler önemlidir.

Tek hörgüçlü develerle temastan kaçınmak

MERS bulaşması genellikle tek hörgüçlü develerden insanlara gerçekleşir. Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü (WHO), özellikle hastalık riski yüksek olan kişilerin tek hörgüçlü develerle temastan kaçınmasını ve bu hayvanlardan elde edilen süt veya et gibi ham ürünleri tüketmemesini tavsiye etmektedir.

Arap Yarımadası'nda seyahat ederken dikkatli olmak

Genel olarak DSÖ, Arap Yarımadası'ndaki veya komşu bölgelere seyahat eden kişilerin iyi el hijyeni uygulamalarını ve solunum yolu hastalığı olan kişilerle temastan kaçınmalarını tavsiye etmektedir.

Temasları sınırlamak ve hijyene dikkat etmek

MERS-CoV'nin insandan insana bulaşmasını önlemek için, enfeksiyonu doğrulanmış veya şüphelenilen kişiler kendilerini evde izole etmelidir.

Sağlık personeli, MERS'li hastalarla temasa geçtiğinde hijyene çok dikkat etmeli ve eldiven, koruyucu gözlük ve FFP2 maskesi gibi koruyucu giysiler giymelidir.

Örneğin, Arap Yarımadası'na yaptığınız bir geziden sonra zatürreye yakalanmanız nedeniyle MERS ile enfekte olduğunuza dair bir şüphe varsa, olası bir enfeksiyonu netleştirmeniz önerilir.

Bunu yapmak için doktorlar genellikle alt solunum yolu örneklerini analiz için bir laboratuvara gönderir. Orada bir PCR testi kullanılarak MERS koronavirüslerinin genomu için incelenirler.

MERS hastalığının hedefe yönelik tedavisi için herhangi bir ilaç yoktur. MERS'e karşı özel ilaçlar halen geliştirilmekte ve test edilmektedir. 

Terapi, semptomları hafifletmeyi ve hastaya örneğin oksijen vererek mümkün olan en iyi desteği sağlamayı amaçlar. Çok ağır vakalarda mekanik ventilasyon gereklidir.