Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS)

SARS, "şiddetli akut solunum sendromu"nun kısaltmasıdır ve enfeksiyöz bir akciğer hastalığıdır. Zatürreye benzer ve SARS-CoV koronavirüsünden kaynaklanır.

SARS ilk olarak 2002'de ortaya çıktı ve 2003'te bir pandemi haline geldi. Enfeksiyonlar Asya, Avrupa ve Amerika'da 30'dan fazla ülkede kaydedilmiştir. Ancak sıkı hijyen önlemleriyle pandemi aynı yıl içinde sona ermiştir.

2004'ten beri SARS-CoV koronavirüsü ile yeni enfeksiyon olmamıştır. Toplamda 8.096 enfeksiyon kaydedilmiştir. Enfekte olanlardan yaklaşık onda biri ölmüştür.

SARS patojeni ile enfeksiyondan sonra semptomların ortaya çıkması genellikle 2 ila 7 gün sürer. Herhangi bir semptom göstermeden SARS-CoV ile enfekte olmak – yani asemptomatik kalmak – nadiren görülmektedir.

SARS hastalığının en sık görülen semptomu ateştir. Diğer genel belirtiler titreme, öksürük, baş ağrısı, vücut ağrıları ve bitkinliktir.

Hastalığın ileri aşamadaki seyrinde, hastaların yaklaşık dörtte üçü ayrıca nefes darlığı ve solunum güçlüğü yaşar. Enfekte olanların yaklaşık beşte birinde ishal, hastalığın bu ikinci evresindeki semptomlardan biridir.

SARS, SARS koronavirüsünün (SARS-CoV) neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Uzmanlar, bu virüsün vahşi hayvanlardan kaynaklandığını ve onlardan insanlara bulaştığını varsaymaktadır. Hayvanlardan insanlara bu tür bulaşıcı patojenlerin bulaşmasına zoonoz denir.

SARS-CoV ile enfekte olan kişiler virüsü diğer insanlara bulaştırabilir. Hasta kişilerin, semptomların başlamasından sonraki 6 ila 11 gün içinde özellikle bulaştırıcı olduğu kabul edilmektedir.

Bulaşma, öncelikle enfekte kişilerle yakın temas yoluyla gerçekleşir. SARS-CoV, çoğunlukla örneğin öksürme, hapşırma ve konuşma sırasında damlacık enfeksiyonu yoluyla bulaşır. Havada yüzen mini damlacıklar (aerosoller) yoluyla da iletimi mümkündür. Bu, sağlık personeli arasında meydana gelen çok sayıda bulaşma vakasının ana nedeni olarak kabul edilir. Temas enfeksiyonları - yani virüs içeren dışkı veya tükürük damlaları ile kontamine yüzeylerle temas yoluyla - prensipte mümkündür, ancak küçük bir rol oynarlar.

Enfekte olduktan sonra SARS-CoV vücutta özellikle alt solunum yollarında ve akciğerlerde çoğalır. Ayrıca bağışıklık sistemi virüsle savaşmak için harekete geçer. Bu genellikle, bağışıklık sisteminin, akciğerlerde hasara ve akciğerlere sıvı akışına yol açan büyük iltihaplanma ile aşırı reaksiyona girmesine neden olur. Bu, soluduğumuz havadaki oksijenin emilimini engeller.

2002/2003 SARS pandemisinde hastalananlar çoğunlukla yetişkinlerdi. 12 yaşın altındaki çocuklar nadiren SARS'a yakalanmıştır ve enfekte olmuş çocuklarda ciddi semptomlar görülmemiştir.

SARS ile ciddi şekilde hastalanma ve bundan ölme riski yaşla birlikte artar. Şiddetli bir seyir için diğer risk faktörleri diyabet, kalp ve akciğer hastalıklarıdır.

Soğuk algınlığının başlangıç semptomlarından sonra, enfekte kişilerin çoğu SARS salgını sırasında nefes darlığı ve solunum güçlüğü yaşamıştır. Her üç kişiden biri bir hafta içinde iyileşirken, diğerleri ikinci bir hafta boyunca da hastalanmıştır. Bazılarında hastalık ikinci haftanın sonunda kötüleşmeye devam etmiştir. SARS'tan etkilenenlerin beşte biri yoğun bakım ünitesinde tedavi edilmek zorunda kalmıştır.

Şiddetli vakalarda çeşitli komplikasyonlar meydana gelmiştir, örneğin:

• Bakteri veya mantarlarla ek enfeksiyonlar: Uzmanlar bunu süper enfeksiyon olarak adlandırır.
• Kan zehirlenmesi (sepsis)
• Damar tıkanıklıkları (tromboembolizm)
• Karaciğer ve böbrek hasarı
• Pulmoner hipertansiyon: Bu, pulmoner dolaşımda kalıcı olarak yükselen kan basıncını ifade eder.
• Akut akciğer yetmezliği

Bu komplikasyonlar genellikle SARS'tan ölümlerin nedeni olmuştur. Ortalama ölüm oranı yaklaşık yüzde 10'dur, ancak yaşlılarda ve risk faktörleri olanlarda önemli ölçüde daha yüksektir.

SARS bulaşması genel hijyen ve mesafe kuralları ile tıbbi ağız ve burun koruması takılarak önlenebilir.

Enfekte kişilerin hızlı tespiti ve izolasyonu da, 2003 pandemisi sırasında enfeksiyondan kaçınmak için önemli bir önlemdir. Bu önlem ve tedbirlerle virüsün daha fazla yayılmasını önlemek ve pandemiyi birkaç ay içinde sonlandırmak mümkün olmuştur.

SARS patojenine karşı bir aşının geliştirilmesi için yoğun araştırmalar yapılmasına rağmen, halen onaylanmış bir aşı bulunmamaktadır.

SARS'ı teşhis etmek için SARS-CoV patojeninin kanıtı gereklidir. Bunun için doktorlar burun ve boğazdan sürüntü, solunum yollarından gelen sıvı veya hastadan dışkı örneklerini analiz için bir laboratuvara gönderir. Orada, numuneler bir PCR testi kullanılarak virüsün genetik materyali için incelenebilir.

SARS patojenlerine karşı etkili olan hiçbir ilaç yoktur. Bu nedenle terapi, semptomları hafifletmeyi ve örneğin oksijen vererek akciğer fonksiyonunu mümkün olan en iyi şekilde desteklemeyi amaçlar. Bazı çok ağır hasta insanlar için mekanik ventilasyon gereklidir.