Zatürre

Zatürrede (pnömoni) alveoller ve çevresindeki dokular iltihaplanır. Enfeksiyon genellikle ani yüksek ateş, hastalık hissi, öksürük ve nefes darlığı ile fark edilir.

Zatürreye genellikle bakteriler neden olduğu için antibiyotik kullanımı genellikle mantıklıdır. Belirli patojen türlerine karşı özel aşılar da vardır.

Normal olarak zatürre, sağlıklı kişilerde genellikle sadece birkaç hafta sürer. Ancak hastalar, vücutlarının tekrar yeterli derecede dayanıklı hale gelmesinin birkaç ay sürebileceğini unutmamalıdır.

Özellikle hasta daha önceki bir hastalık nedeniyle zayıf düşmüşse, zatürre ölüme neden olabilir. Risk grupları ayrıca bebekleri ve yaşlıları içerir.

Zatürrenin tipik belirtileri şunlardır:

• Yüksek ateş ve titreme
• Zayıflık ve güçlü hastalık hissi
• Balgamlı öksürük
• Nefes darlığı ve hızlı nefes alma
• Hızlı nabız

Ancak bu şikayetlerin sadece bazıları olabilir veya ishal, karın ağrısı veya bilinç bozukluğu gibi atipik şikayetler ön plana çıkabilir. Bu özellikle çocuklar ve yaşlılar için geçerlidir.

Zatürreye genellikle bakteriler neden olur. Hangi bakteri türlerinin neden olduğu çoğunlukla enfeksiyonun yerine bağlıdır. Pnömokoklar evde ortaya çıkan hastalığın en yaygın nedenidir. Tedavisi daha zor olan diğer patojenler, esas olarak hastanelerdeki enfeksiyonlarda ortaya çıkar.

Solunum yolları grip virüsleri veya diğer patojenler tarafından zaten iltihaplanmışsa, bakteriler oraya daha kolay yerleşebilir ve bakteriyel zatürreye neden olabilir. Virüsler zatürreden nadiren tek başına sorumludur ve mantarlardan kaynaklanması daha da nadirdir.

Yutma bozukluğu da enfeksiyona yol açabilir: Aspirasyon pnömonisinde, ağız ve boğazdaki mikroplar, yemek artıkları veya mide içeriği solunum yollarına girer ve zatürreye neden olur.

Mikroplardan değil, örneğin radyasyondan veya solunan toksinlerden kaynaklanan zatürre, alerjik reaksiyon veya akciğerlerdeki dolaşım bozuklukları çok yaygın değildir. Bakteriyel enflamasyon da nadiren başka bir yerden kan dolaşımı yoluyla akciğerlere yayılır.

Bebekler ve özellikle 65 yaş üstü kişiler zatürre riski altındadır. Ayrıca, zayıflamış bir bağışıklık sistemi de yüksek risk oluşturur; buna da örneğin böbrek fonksiyon bozukluğu, diyabet, veya kanser neden olabilir.

Enfeksiyonu kolaylaştıran diğer faktörler astım veya KOAH gibi akciğer hastalıkları ve sigaradır. Grip (influenza) gibi bazı viral enfeksiyonlar da zatürreyi daha olası hale getirir.

Yutma bozukluğunun neden olduğu bir enfeksiyon olan aspirasyon pnömonisi genellikle yatalak, yutma güçlüğü çeken veya bilinç bozukluğu olan kişilerde görülür. Her ikisi de bunama veya inmenin olası sonuçlarıdır.

Mide asidini engelleyen ilaçlar gibi bazı ilaçların zatürre riskini artırıp artırmadığı hala tartışılmaktadır.

Almanya'da her yıl yaklaşık 250.000'i hastanede tedavi gören 500.000'den fazla insan zatürreye yakalanır. Çoğunlukla 65 yaşın üzerindeki yaşlıların ve başka nedenlerle zaten hasta olanların yaklaşık 20.000'i ölmektedir. Zatürre, Almanya'da en yaygın on ölüm nedeninden biridir.

Zatürre daha yoksul ülkelerde, özellikle bebeklerde ve çocuklarda daha da yaygındır.

Zatürrenin tipik belirtileri ani yüksek ateş ve titremedir. Ayrıca öksürük, nefes darlığı ve balgam gibi semptomlar ile güçlü bir hastalık hissi gelişir. Enflamasyon ayrıca yavaş ve sinsi olabilir ve daha az veya hafif şikayetlerle başlayabilir. Bu, özellikle yaşlı insanlar için geçerlidir.

Ateş tedavi edilmezse vücut sıcaklığının normale dönmesi yaklaşık bir hafta sürer. Bu, "defervesans" veya "kriz" olarak adlandırılır. Bu genellikle güçlü terlemelere ve derideki kan damarlarının genişlemesine yol açar: bu, vücudun ısıyı daha kolay atabileceği anlamına gelir. Zatürre olan kişiler genellikle çok zayıf olduklarından, bu süre kalp ve dolaşım için çok rahatsız edici olabilir ve komplikasyonlara neden olabilir.

Kriz aşaması sona erdiğinde, genel durum yavaş yavaş iyileşir. Yaklaşık 4 hafta içinde zatürre genellikle tamamen iyileşir.

İyileşme aşamasında, nüksü veya diğer komplikasyonları önlemek için korunmak gerekir.

Sonuçlar

Zatürre akciğer zarlarının iltihaplanmasına neden olarak öksürürken ve nefes alırken şiddetli ağrıya neden olabilir. Akciğerler ve göğüs duvarı arasında sıvı birikirse nefes almak daha da zorlaşabilir. Akciğer apsesi de (akciğerlerde irin boşluğunun oluşumu) ortaya çıkabilir.

Zatürre ile ortaya çıkabilecek komplikasyonlar kardiyak aritmi, dolaşım kollapsı, solunum veya kalp yetmezliği veya kan zehirlenmesidir (sepsis). Komplikasyonlar açısından daha yüksek risk altında olan kişiler:

• 2 yaşından küçük veya 65 yaşından büyük kişiler
• Zayıflamış bir bağışıklık sistemine sahip kişiler
• Suni solunum desteği ihtiyacı olan kişiler
• Kalp veya böbrek hastalığı gibi diğer hastalıkları olan,
  zatürreden önceki aylarda antibiyotiklerle tedavi edilmiş kişiler
• Hastanede enfeksiyon kapmış kişiler

Solunum yolu enfeksiyonlarını önlemek için, genellikle düzenli el yıkama ve mesafeyi koruma dahil olmak üzere basit hijyen önlemleri önerilir.

Yüksek zatürre riski veya komplikasyonları varsa aşılar da düşünülebilir. Çocuklar için örneğin Haemophilus influenzae bakterisine ve pnömokoklara karşı aşılar, 60 yaş ve üzeri yaşlılar için grip ve pnömokok aşıları idealdir.

Çoğu zaman, yukarıda açıklanan tipik rahatsızlıklar zatürreye işaret eder. Doktor, stetoskop ile akciğerleri dikkatlice dinleyerek ve nabzınızı ve tansiyonunuzu ölçerek hastalığı teşhis eder.

Akciğer dokusunun iltihaplanmasına daha yakından bakmak için genellikle akciğer röntgeni de çekilir. Bazı durumlarda, bilgisayarlı tomografi, genişletilmiş bir röntgen muayenesi olarak kullanılır. Ultrason ile akciğerlerin dış kenarındaki değişiklikler tespit edebilir.

Enflamasyon ve diğer değerleri belirlemek için kan alınır. İltihaplı bir akciğer artık iyi çalışmaz. Bu nedenle kandaki oksijen seviyesi de kontrol edilebilir. Bu aynı zamanda kan almadan, yani oksijen içeriğini optik olarak belirleyen nabız oksimetresi olarak bilinen yöntemi kullanarak da çalışır. Bunu yapmak için, parmağa ışık sensörlü bir klips konur.

Spesifik patojeni belirlemek için laboratuvarda kan, idrar ve öksürüklü mukus incelenir.

Genellikle bakteriler enfeksiyonu tetikler. Çoğu durumda, zatürre, bakteri türüne bağlı olarak antibiyotiklerle tedavi edilir.

Şiddetli pnömoni durumunda, bazen antienflamatuar kortizon da enjekte edilir. Oksijen eksikliği varsa, bunun için genellikle bir burun maskesi kullanılır. Solunum desteği nadiren gerekir.

Grip virüsleri veya SARS-CoV-2 koronavirüsü gibi virüsler zatürreye neden oluyorsa, bakteriyel enfeksiyonlardan farklı ilaçlar kullanılır. Grip durumunda, özellikle virüslere karşı etki göstermesi beklenen antiviraller kullanılır.

Zatürrenin türleri ve tedavileri gibi daha ayrıntılı bilgileri gesundheitsinformation.de sitesinde okuyabilirsiniz.