Psikoterapi: Genel bakış
Psikoterapi yöntemleri nelerdir? Psikoterapi hangi durumlarda yardımcı olabilir? Masrafları kim karşılar ve terapi yeri nasıl bulunur? Bu yazıda, ruh hastalıklarının tedavisi ile ilgili bu ve diğer sorular yanıtlanmaktadır.
Bir bakışta
- Psikoterapi, ruhsal (ve eşlik eden) hastalıkların psikolojik yöntemlerle hedefe yönelik tedavisidir.
- Psikoterapi hemen hemen tüm hastalıklar için tamamlayıcı veya tek başına tedavi yöntemi olarak kullanılabilir.
- Psikoterapinin yararlı olup olmayacağına aile hekimi gibi uzmanlar karar vermektedir.
- Yasal sağlık sigortası, etkinliği kanıtlanmış çeşitli terapötik yöntemlerin masraflarını karşılamaktadır.
- Psikoterapötik tedavinin de tıpkı ilaç tedavisi gibi yan etkileri olabilir.
Not: Bu yazıdaki bilgiler bir doktor muayenesinin yerini tutamaz ve kişinin kendi kendine teşhis yapabilmesi veya tedavi etmesi için kullanılmamalıdır.
Psikoterapi nedir?
Psikoterapi, ruhsal hastalıkların veya ruhsal bir payı olan fiziksel hastalıkların psikolojik yöntemlerle sistematik tedavisidir. Psikoterapi, hastaların düşünme, deneyimleme, hissetme ve davranışlarını hastayla birlikte daha sağlıklı bir yöne yönlendirmekle ilgilidir.
Prensip olarak, psikoterapiyi baştan dışlayan bir tanı yoktur. Psikoterapi, semptomları hafifletmeye, hastalığın seyrini olumlu yönde etkilemeye, hastalıkla baş etmeyi desteklemeye, sosyal uyumu iyileştirmeye veya hastalığın anlaşılmasını geliştirmeye yardımcı olabilir.
Psikoterapi ne zaman anlamlıdır?
Almanya'da yaygın olarak görülen ruhsal hastalıklar anksiyete bozukluğu, depresyon, bağımlılık, kişilik bozuklukları, psikoorganik bozukluklar ve psikozlardır. Psikoterapi, fiziksel bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkan hemen hemen tüm ruh hastalıkları ve psikolojik sorunlar için yardımcı olabilir. Ancak psikoterapi her hasta için faydalı olmayabilir. Psikoterapi ayrıca nispeten pahalı bir tedavi şekli olduğu ve yan etkileri olabileceği için uygulama kararı iyi bir şekilde gerekçelendirilmelidir.
Eğer mevcut hastalık, profesyonel olarak değerlendirildiğinde terapi yoluyla olumlu ve sürdürülebilir bir şekilde değişebilecek bir hastalıksa, psikoterapi anlamlı olacaktır. Psikoterapi tedavisi için tavsiye, örneğin aile hekimi gibi yetkili bir kişi tarafından yapılır.
Psikoterapi hangi sınırlarda uygulanabilir?
Psikoterapi, klinik tabloya bağlı olarak tek tedavi yöntemi olarak kullanılabilmektedir. Bununla birlikte, ilaç ve diğer tedavilere ek veya alternatif olarak da kullanılabilir.
Psikoterapi, örneğin, yatarak (bir tesiste), kısmi yatılı veya ayakta tedavi olarak gerçekleştirilebilir. Sağlık sigortasının ayakta rehber psikoterapi masraflarını karşılayabilmesi için bazı şartların yerine getirilmesi gerekmektedir: Terapist ve hasta iki ila dört seansta birbirini tanır ve bir tedavi planı hazırlanır. Bu süreçte hangi psikoterapötik yöntemlerin mevcut sorunlara yardımcı olabileceği saptanır. Ayrıca bu seanslarda hangi problemlerin veya hastalıkların mevcut ve ne kadar belirgin olduğu belirlenerek teşhis konulur. Bir ruh hastalığı varsa, hasta terapist yardımıyla sağlık sigortasına psikoterapi başvurusunda bulunur. Bir değerlendirme prosedürü sonrası bu başvuru kabul edilir veya nadiren, haklı bir gerekçe gösterilerek onaylanmaz.
Ayrıca, ayakta tedavi alanında, örneğin psikiyatri ve psikoterapi uzmanları gibi kalifiye uzmanlar tarafından da psikoterapi uygulanmaktadır. Psikoterapiyi gerekli gördükleri durumlarda tıbbi tedavilerine dahil edebilirler. Niteliklerine bağlı olarak davranış terapisi, psikanaliz, derin psikolojik terapi, sistemik terapi, destekleyici psikoterapi veya diğer etkili yöntemleri tedaviye dahil edebilirler. Psikoterapide her bir seansın da toplam terapi süresinin de sınırı yoktur.
Psikoterapiyi kim öder?
Yasal sağlık sigortalılar psikoterapi için herhangi bir ücret ödemez. Ayakta tedavi alanında, psikolojik ve tıbbi psikoterapistlerin ilgili bir sağlık sigortası ruhsatına ihtiyacı vardır. Özel sigortalı kişiler, sağlık sigortası şirketleriyle bireysel olarak hangi masrafların karşılanacağını netleştirmelidir. Yatan hasta ortamında, sağlık sigortasının türüne bakılmaksızın psikoterapi masrafları karşılanır.
Yasal sağlık sigortası tarafından ödenen ve bilimsel olarak tanınan psikoterapi uygulamaları şunlardır:
- bilişsel davranış terapisi
- derinlik psikolojisine dayalı psikoterapi
- (psiko) analitik psikoterapi (psikanaliz)
- sistemik psikoterapi
Danışan merkezli konuşma psikoterapisi de bilimsel olarak tanınmaktadır. Ancak, bu terapi şekli yasal sağlık sigortası tarafından ödenmez.
Çeşitli terapi yöntemleri arasındaki fark nedir?
Çeşitli psikoterapi yöntemleri etkinlik açısından büyük farklılıklar göstermese de, bazı hastalıklar için belirli tedavi yöntemleri tercih edilmektedir. Örneğin panik bozukluğu durumunda öncelikle davranış terapisi veya uygun ilaçlarla tedavi önerilir. Ayrıca, her hasta farklı yöntemlere çeşitli şekilde cevap verir.
Bilişsel davranış terapisi
Bilişsel davranış terapisinde davranış, düşünce ve duyguların doğuştan ya da öğrenilmiş olmasına bakılmaksızın öğrenme süreçleriyle değiştirilebileceği varsayılır. Tutumlar, duygular, yetenekler veya refleksler farklı yöntemler kullanılarak değiştirilir.
Davranış terapisinin bir kısmı, diğer şeylerin yanı sıra, davranışın tanımlaması, davranış tetikleyicilerinin ve sonuçlarının analizi, yardımcı becerilerin eğitimi, "davranış deneyleri", ruh hali, duygu ve davranış protokolleridir. Bilişsel davranış terapisi genellikle haftada bir yapılır ve gerektiğinde 80 seansa kadar sürebilir.
Psikodinamik psikoterapi
Derinlik psikolojisine dayalı psikanaliz ve psikoterapi artık “psikodinamik psikoterapi” başlığı altında özetlenmektedir. Bu terapötik yaklaşım, farklı içsel dürtüler, kurallar ve ihtiyaçlar arasında bilinçsiz çatışmaların var olduğu ve psikolojik sorunlara neden olabileceği ve bunları sürdürebileceği gerçeğine dayanmaktadır. İç ihtiyaçlar ve dış talepler arasında da çatışmalar olabilir. Terapist, hastanın bu bilinçdışı çatışmalarla ilişkili bozuklukları telafi etmesine yardımcı olur. Bunu yaparken, çatışmalar ve sonuçları burada ve şimdi görünür hale getirilmelidir.
Psikanaliz yönteminde hasta tipik olarak, örneğin bir kanepede uzanmış gibi, dış uyaranlardan korunan rahat bir pozisyondadır. Düşüncelere, duygulara ve içsel imgelere odaklanabilmelidir. Psikanaliz genellikle haftada iki ila üç seansla uzun süreli bir terapi olarak gerçekleşir. 300 seansa kadar sürebilmektedir.
Derinlik psikolojisine dayalı psikoterapide, daha çok şimdiki zamana ve günlük yaşamla başa çıkmaya odaklanılır. Hastalar, mevcut çatışmaları çözmek için mevcut, bilinçsiz yeteneklerini harekete geçirme konusunda desteklenir. Terapist ve hasta arasındaki ilişki, hastanın günlük ilişkilerdeki sorunlarını belirlemek ve çözmek için kullanılır. Derinlemesine psikolojiye dayalı psikoterapi genellikle haftada bir veya iki kez yapılır ve ihtiyaca göre 100 seansa kadar sürebilir.
Sistemik terapi
Sistemik terapi, etkilenenlerdeki psikolojik sorunların ancak sosyal çevre - örneğin aile koşulları - dahil edildiğinde anlaşılabileceğini ve değiştirilebileceğini varsayar. Çünkü insanlar ve davranışları sosyal bir bağlamda anlaşılmalıdır. Bu nedenle sistemik terapi, özellikle kişiler arası ilişkilerle ve bu ilişkilerde sorun yaratan ve sürdüren iletişimle ilgilenir. Bu nedenle ilişkiler, sorunları değiştirmek ve çözmek için de önemlidir.
Sistemik terapide ilişkiler, problemler veya duygular genellikle figürler veya nesnelerle sembolize edilir. Bu tür sistem modellemelerinde sorunlar somut hale getirilmeye ve çözülmeye çalışılır. Sistemik terapi genellikle oldukça kısadır ve 48 seansa kadar sürer.
Psikoterapi ne kadar etkilidir?
Sağlık sigortası şirketleri tarafından tanınan terapötik yöntemler için, bunların etkililiklerine dair on yıllardır toplanan kanıtlar vardır: Etkililik derecesi, bozukluğun türüne bağlıdır. Genel olarak, psikoterapinin her iki hastadan birinde önemli gelişmeler sağladığı varsayılmaktadır.
Bununla birlikte, psikoterapide yan etkiler de olabilir: Örneğin biri terapi sırasında daha bağımsız olmayı öğrenirse, bu eşler arasında çatışmalara neden olabilir. Bilimsel çalışmalara göre, hastaların yaklaşık üçte birinde ilgili yan etkiler beklenebilir. Bunlar, diğer şeylerin yanı sıra semptomların yoğunlaşmasını ve çaresiz hissetmeyi içerir.
Farklı meslek tanımları arasındaki fark nedir?
Birçok insan için psikologlar, psikiyatristler ve psikoterapide uzmanlaşmış doktorlar arasındaki farklar belirsizdir.
Psikologlar
Bir “psikolog”, psikoloji alanında yüksek öğrenim görmüştür. Ancak bu, psikoterapi uygulama iznini içermez. Sadece uygun özel eğitim almış "psikolojik psikoterapistler" bu yetkiye sahiptir. Gelecekte bu meslek tanımı “Beş yıllık uzman psikoterapist eğitimi almış psikoterapist” olacaktır.
Psikoterapide doktorlar
“Psikiyatri ve Psikoterapi” veya “Psikosomatik Tıp ve Psikoterapi” doktorları, tıp eğitimini tamamlayıp mezun olduktan sonra beş yıllık uzmanlık eğitimi almıştır. Bu aynı zamanda temel prosedürlerden birinde ileri eğitimi de içerir. Tıbbi psikoterapistlere "psikiyatrist" de denir. Hekim olarak psikoterapinin yanı sıra kendi uzmanlık alanları dahilinde fizik muayene ve ilaç tedavileri de yapabilir.
Diğer uzmanlık alanlarından doktorlar, uzmanlık alanlarına ek olarak, üç yıl süren ve diğer terapist gruplarının psikoterapik ileri eğitimine karşılık gelen ek “psikoterapi” eğitimini tamamlama fırsatına sahiptir.
Psikoterapist nasıl bulunur?
Bu tür şikayetleriniz varsa, önce bir uzmana, örneğin aile hekiminize, bir psikiyatriste başvurmalısınız. Bu uzmanlar psikoterapinin uygun olup olmadığını belirleyebilir ve sonraki adımlar konusunda tavsiyede bulunabilir.
Örneğin Kassenärztliche Vereinigung (Sağlık Sigortası Hekimleri Derneği) aracılığıyla bölgenizdeki psikoterapistleri bulabilirsiniz. Bunun için 116 117'yi arayabilir veya online doktor aramasını kullanabilirsiniz.
Psikoterapist bulma ve duygusal stresinizin sınıflandırılması hakkında ayrıntılı bilgiyi Bundespsychotherapeutenkammer (Federal Psikoterapistler Odası) kurumunun "Psikoterapiye Giden Yollar" sayfasında bulabilirsiniz.
Nereden ayrıntılı bilgi alabilirim?
"Nasıl psikoterapist bulabilirim?" konusunda ayrıntılı bilgiye gesundheitsinformation.de adresinden ulaşabilirsiniz.
- Berufsverband Deutscher Psychologinnen und Psychologen e.V. (BDP). Therapeutensuche. Aufgerufen am 19.02.2021.
- Bundespsychotherapeutenkammer (BPtK). Wege zur Psychotherapie. Aufgerufen am 19.02.2021.
- Deutsche Gesellschaft für Psychiatrie und Psychotherapie, Psychosomatik und Nervenheilkunde e. V. (DGPPN). Praxisleitlinien in Psychiatrie und Psychotherapie. Aufgerufen am 25.02.2021.
- Deutsche Gesellschaft für Psychiatrie und Psychotherapie, Psychosomatik und Nervenheilkunde e. V. (DGPPN). Basisdaten Psychische Erkrankungen. Berlin 2020. Aufgerufen am 19.02.2021.
- Deutsche Gesellschaft für Systemische Therapie, Beratung und Familientherapie (DGSF). Familientherapie - Systemische Therapie. Aufgerufen am 19.02.2021.
- Gemeinsamer Bundesausschuss (G-BA). Psychotherapie-Richtlinie. Fassung aus 02.2009, Aktualisierung aus 11.2020.
- Kassenärztliche Bundesvereinigung. Psychotherapie – Das ambulante Versorgungsangebot. Aufgerufen am 01.03.2021.
- Pfammatter M, Tschacher W. Wirkfaktoren der Psychotherapie – eine Übersicht und Standortbestimmung. Zeitschrift für Psychiatrie, Psychologie und Psychotherapie 2012. 60 (1): 67-76.
- Pro Psychotherapie e.V. und therapie.de. Was bezahlt die Krankenkasse? Krankheitswert und bezahlte Behandlungsmethoden. Aufgerufen am 22.02.2021.
- Stavemann, H H. KVT-Praxis: Strategien und Leitfäden für die Kognitive Verhaltenstherapie. 2. Auflage. Beltz: Basel 2008.
- Verband Psychologischer Psychotherapeutinnen und Psychotherapeuten im BDP e.V. (VPP). Was ist Psychotherapie? Aufgerufen am 19.02.2021.
Deutsche Gesellschaft für Psychiatrie und Psychotherapie, Psychosomatik und Nervenheilkunde e.V. (DGPPN) (Alman Psikiyatri ve Psikoterapi, Psikosomatik ve Nöroloji Derneği) tarafından kontrol edilmiştir.
Tarih: