Sepsis

Sepsis her zaman lokal bir enfeksiyondan kaynaklanır. Enfeksiyona genellikle bakteriler neden olur, ancak virüsler, mantarlar ve parazitler de sepsise yol açabilir. Sepsis kan zehirlenmesi olarak da bilinir, ancak geleneksel anlamda zehirlenme ile ilgisi yoktur. Aslında vücudun patojenlere karşı kontrolden çıkmış bir savunma tepkisidir. Patojenler ve enflamatuar haberciler vücuda yayılır ve hayati organlara zarar verir. 

Ölümü önlemek için bir an önce hastanede tedaviye başlanmalıdır. Almanya'da sepsis üçüncü en yaygın ölüm nedenidir. Hastalık, her yıl sepsis veya septik şok gelişen kişilerin yaklaşık üçte birinde ölümcül seyreder. 

Sepsisin önlenmesi ve tarama olanakları hakkında bilgi edinmek mi istiyorsunuz? Robert Koch-Institut’un web sitesinde buna ilişkin bir bilgi grafiği bulabilirsiniz.

Sepsisin nasıl tespit edileceğine ve ciddi sonuçların nasıl önlenebileceğine ilişkin bilgiler, Almanya sepsisi tespit ediyor girişimi ile Aktionsbündnis Patientensicherheit (Hasta Güvenliği Eylem İttifakı) tarafından sağlanmaktadır.

Bir enfeksiyon vücuda yayıldığında, başlangıçta genellikle soğuk algınlığı veya gribe benzeyen spesifik olmayan semptomlar gelişir. 

Bu semptomlar şunları içerebilir:

• 38 derece ve üzeri ateş veya 36 derece altında vücut sıcaklığı
• Titreme nöbeti
• Yükselen nabız
• Güçlü bir genel hastalık hissi
• Ağrılar

Aşağıdaki uyarı belirtileri sepsise işaret edebilir:

• Aniden ortaya çıkan zihin bulanıklığı
• Düşük kan basıncı: 100 mmHg'nin altında sistolik
• Solunumda hızlanma: Dakikada 22’den fazla nefes alma

Bu üç işaretten en az biri varsa tıbbi yardım almanız zorunludur. Sepsis her zaman acil bir durumdur.

Ayrıca kolda yavaşça yayılan kırmızı bir çizginin de sepsisi gösterdiği söylenir. Ancak çoğu hasta bu semptomu göstermez. Kırmızı çizgi, örneğin enfekte bir cilt yarasının bir sonucu olarak bir lenfatik sistem iltihaplandığında ortaya çıkar. Bu sepsise yol açabilir, ancak zorunlu değildir. 

Sepsisin nedeni her zaman bir enfeksiyondur. Çoğunlukla bakteriyel bir enfeksiyondur, ancak virüsler, mantarlar ve parazitler de sepsise neden olabilir. Vücut enfeksiyonu lokal olarak sınırlayabildiği sürece sepsis olmayacaktır. Ancak sınır bozulduğunda patojenler ve enflamatuar haberciler tüm vücudu doldurur. Bu organlara zarar verebilir ve dolaşım yetmezliğine neden olabilir.

Her türlü enfeksiyon sepsise yol açabilir: Pürülan iltihaplı cilt yaraları veya sivrisinek ısırıkları, iltihaplı dişler, enfekte protezler, zatürre, menenjit, idrar yolu enfeksiyonları, ishal hastalıkları ve diğer birçok bulaşıcı hastalık. Sepsis, vücudun savunması enfeksiyonu sınırlayamadığında gerçekleşir.

Sepsis hızla yaşamı tehdit edici bir hale gelebilir, ancak her zaman şiddetli seyretmeyebilir. Doktorlar sepsisi iki evreye ayırır:

Sepsis

Enfeksiyöz patojenlere verilen enflamatuar tepki vücuda zarar verdiğinde sepsisten söz edilir. Bağışıklık hücreleri ve enflamatuar haberciler daha sonra önemli organlara saldırır ve işlevlerini sınırlar. Akciğerler, kalp, karaciğer ve böbrekler sıklıkla etkilenir. 

Septik şok

Septik şok durumunda kardiyovasküler fonksiyon çöker ve organlara artık yeterince kan verilmez. Bazen bunun ardından çoklu organ yetmezliği gelir. Birçok hasta bu tür bir septik şoktan ölür.

Kendinizi doğrudan sepsise karşı koruyamazsınız, ancak sepsisi tetikleyebilecek enfeksiyonlara karşı kendinizi koruyabilirsiniz. Aşağıdaki genel önlemler enfeksiyonlardan kaçınmaya yardımcı olur ve böylece sepsis riskini azaltır:

• Hijyen: Ellerinizi düzenli olarak ve iyice yıkayın.
• Yaralarınız ve cildinizde iltihap varsa çok dikkatli olun. Bunlar kaşınmamalı, yaralar temiz tutulmalı ve dezenfekte edilmelidir.
• Herhangi bir enfeksiyonunuz varsa tıbbi yardım alın.
• Doktorunuz antibiyotik yazdıysa, doğru şekilde ve belirtilen süre boyunca alın.
• Romatizma veya diyabet gibi kronik hastalıklar vücudun savunmasını zayıflatabilir ve sürekli olarak tedavi edilmelidir.
• Sağlıklı bir yaşam tarzı ile bağışıklık sisteminizi güçlendirin.
• Aşılar bazı bulaşıcı hastalıkların önlenmesine yardımcı olur.

Doktor, semptomlara ve tıbbi geçmişe göre sepsis olasılığını düşünebilir. Bu durumda organ fonksiyonlarını kontrol etmek ve kandaki olası enfeksiyöz patojenleri tespit etmek için birkaç kan örneği alır. 

Sepsis hastanede tedavi edilmelidir, her zaman acil bir durumdur. Doktorlar tedavi önlemlerini ne kadar hızlı başlatırsa, iyileşme şansı o kadar artar ve sonuçta oluşacak hasar olasılığı o kadar düşük olur. 

Hastanede tedaviye başlamadan önce doktorlar birkaç kan örneği alır. Bunlarla bulaşıcı patojenler saptanabilir ve uygun bir ilaç belirlenebilir. Ayrıca, hangi organların hasar gördüğünü gösteren kan değerleri ölçülür. 

Kan testinin sonuçları bilinmeden önce de, etkilenenlere en yaygın sepsis patojenlerine karşı etkili bir antibiyotik verilir. Ek olarak, dolaşımı stabilize etmek için damar yoluyla infüzyon olarak sıvı verilir. Kan testinin sonuçları çıktığında, en etkili ilaca geçilebilir. 

Kan basıncı değerleri önemli ölçüde düşerse ve kanda yeterli oksijen yoksa, hastaların yoğun bakım ünitesinde tedavi edilmesi gerekir. Enfeksiyöz patojenlerin nereden geldiği belli değilse, doktorlar enfeksiyonun kaynağını bulmak ve tedavi etmek için başka tetkikler yapmalıdır. 

Şiddetli sepsisli hastalarda fiziksel ve duygusal ardıl etkiler çok yaygındır. Bununla birlikte, örneğin yeterli rehabilitasyon yerlerinin olmaması nedeniyle, ideal tedavi sonrası bakım her zaman mümkün değildir. Deutsche Sepsis-Hilfe e.V. (Alman Sepsis Yardım Derneği) gibi dernekler, etkilenenlere ve akrabalarına bilgi almak, yardım tekliflerine başvurmak ve etkilenen diğer insanlarla fikir alışverişinde bulunmak için bir platform sunar.

Deutsche Sepsis-Hilfe e.V. (Alman Sepsis Yardım Derneği) web sitesine buradan ulaşabilirsiniz.

Her yıl 13 Eylül Dünya Sepsis Günü’dür. Bu gün ile, hastalık ve ölüm sayılarının çokluğuna dikkat çekmek ve erken teşhis ve iyileştirilmiş tedavi yöntemleri ile bu durumun değişmesine yardımcı olmak amaçlanmaktadır.