İshal

İshal hastalıkları oldukça yaygındır. Ortalama olarak, Almanya'daki yetişkinler yılda bir kez, çocuklar ise daha da sık ishal olmaktadır.

İshale çoğunlukla viral bir enfeksiyon neden olmaktadır. Sebep genellikle norovirüsler ya da rotavirüslerdir. Ancak mide-bağırsak enfeksiyonu (gastroenterit), salmonella veya kampilobakter gibi bakteriler tarafından da tetiklenebilir.

Normal ishal durumunda genellikle sıvı seviyesini dengelemek ve enfeksiyon geçinceye kadar beklemek yeterlidir. Şiddetli ve uzun süreli ishal, tehlikeli ölçüde sıvı ve tuz kaybına yol açabileceğinden tedavi edilmelidir. Bu özellikle küçük çocuklar ve yaşlılar için tehdit edici olabilir.

Mide-bağırsak enfeksiyonu genellikle aniden gelen kusma veya şiddetli ishal ile başlar. İshal, 24 saatlik bir süre içinde en az üç kez meydana gelen çok yumuşak veya sıvı dışkıdır.

İshale sıklıkla karın ağrısı, kramplar ve gaz eşlik eder. Bazen ateş, baş ağrısı ve uzuv ağrıları da olur.

Ayrıca, aşağıdaki belirtilerin olması durumunda da doktora gidilmesi tavsiye edilir:

• 48 saat sonra iyileşme olmaması
• Yüksek ateş
• Dışkıda kan (kırmızı veya siyah kan)
• Dışkıda birikmiş mukus
• Şiddetli ağrılar

İshalin birçok farklı nedeni olabilir. En yaygın nedenlerden biri, çok bulaşıcı norovirüs veya rotavirüslerin neden olduğu bir mide-bağırsak enfeksiyonudur. Çoğunlukla küçük çocuklar ve yaşlılarda görülür. Almanya'da bakteriyel mide bağırsak enfeksiyonlarına genellikle kampilobakter veya salmonella neden olmaktadır. Seyahat sırasında da ishal meydana gelebilir. Gidilen yere ve hijyenik koşullara bağlı olarak, Shigella enfeksiyonları, belirli E. Coli bakteri veya parazitler buna neden olabilir.

Ancak ishal sadece enfeksiyonlardan kaynaklanmaz. Diğer olası nedenler:

• Alışık olunmayan yiyecekler, örneğin (uzun mesafeli) yolculuklarda
• Glüten veya laktoz intoleransı gibi gıda intoleransları
• Hassas bağırsak sendromu
• Morbus crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi kronik enflamatuar bağırsak hastalıkları
• Bazı ilaçların yan etkileri: Normal bağırsak florasının dengesini bozabilir ve bazen ishale neden olabilir. Bu özellikle antibiyotikler için geçerlidir.

Akut ishal genellikle birkaç gün ila bir hafta arasında sürer. İshal iki haftadan uzun sürerse, buna kalıcı ishal denir.

Günlük yaşamda eller genellikle virüs ve bakterilerle temas eder. Patojenler örneğin dışkı, kusmuk, su, yiyecek veya kontamine nesneler yoluyla bulaşır. Örneğin temas yoluyla tuvaletlere, kapı kollarına veya giysilere bulaşabilirler. Bunlara dokunur ve sonra elinizi ağzınıza götürürseniz, dolaylı bulaşma mümkündür. Kendinizi ve başkalarını korumak için sabunla düzenli ve kapsamlı el yıkama gereklidir. Akut ishal vakalarında el dezenfeksiyonu da faydalı olabilir. Evde ikinci bir tuvalet varsa, hasta olan aile bireyinin iyileşinceye kadar tek başına kullanması faydalı olur.

Giysiler ideal olarak en az 60 derecede yıkanmalıdır. Yiyecek hazırlarken, hijyene daha fazla dikkat etmek önemlidir. Ayrıca, şiddetli ishalden muzdarip kişiler, başkaları için yemek hazırlamamalıdır. Gıda sektöründe çalışan kişilerin bunu yapması yasaktır.

Seyahat ishalini önlemek için birkaç basit ipucumuz var. Subtropikal veya tropikal ülkelerde hijyen standartlarına bağlı olarak çiğ, kabuğu soyulmamış meyve ve sebzelerden uzak durulması ve musluk suyu içilmemesi tavsiye edilir. Balık veya etlerin iyi pişmiş veya kaynatılmış olduklarından emin olun.

Sistematik Aşı Kurulu, 6 aylıktan küçük bebeklerde rotavirüse karşı aşı yapılmasını önermektedir. Ağızdan verilen aşının, enfeksiyona karşı yaklaşık 2 ila 3 yıl koruma sağlaması öngörülmektedir.

İshal ve enfeksiyonun nasıl önleneceği hakkında daha ayrıntılı bilgi için gesundheitsinformation.de adresini ziyaret edin.

Doktor önce aşağıdaki soruları soracaktır:

• Semptomların aniden mi başladığı yoksa yavaş yavaş mı oluştuğu
• İshalin ne kadar sürdüğü ve görülme sıklığı
• Dışkının nasıl olduğu (görünüm ve kıvam)
• Karın ağrısı, kusma veya ateş gibi başka şikayetlerin oluşup oluşmadığı
• İshal başlamadan önce ne yendiği

Teşhis için ayrıca önemli hususlar:

• Yakın zamanda yurt dışına çıkıp çıkılmadığı
• Alınıyorsa, hangi ilaçların halen veya yakın zamanda kullanıldığı
• Bilinen alerji veya intoleransların olup olmadığı
• Diyabet gibi kronik bir hastalığın olup olmadığı

Kanlı veya kalıcı ishal veya mukus birikimi olan ishal durumunda, dışkı veya kan örneği gerekli olabilir. Bu şekilde hangi patojenlerin enfeksiyonu tetiklediği belirlenebilir.

İshal, sıvı ve elektrolit kaybına yol açar. Bu kaybı telafi etmek önemlidir.

Örneğin akut ishal durumunda, tuzlu atıştırmalıklarla şekerli çay yardımcı olabilir. Pilav, muz veya peksimet mideyi zorlamaz ve genellikle akut ishal için önerilir.

Kahve, meyve suları, alkolsüz içecekler, alkol ve yağlı yiyecekler bağırsakları daha da tahriş eder. Bu nedenle, bir süre bu yiyecek ve içeceklerden kaçınmak daha iyi olabilir.

Ergenlerde ve yetişkinlerde özellikle akut ishale karşı özel bir tedavi uygulamaya gerek yoktur. Küçük çocuklarda ve yaşlılarda ve şiddetli ishal vakalarında durum farklıdır. Bu durumlarda sıvı ve elektrolit kaybını rehidrasyon solüsyonu (elektrolit/glikoz solüsyonları olarak da adlandırılır) ile telafi etmek mantıklıdır.

Eczanelerden, evde kullanabileceğiniz suda çözünen bir toz olarak temin edilebilir. Bu çözelti çeşitli tuzlar, mineraller ve glikoz içerir.

Örneğin seyahat sırasında rehidrasyon solüsyonunun bulunamaması halinde, şu yöntem de yardımcı olacaktır. Bir litre ambalajlı veya kaynamış suya aşağıdaki maddeler eklenir ve karıştırılır:

• 4 çay kaşığı şeker
• ¾ çay kaşığı sofra tuzu
• bir bardak ambalajlı portakal suyu

Bazen probiyotik mikroorganizmalar (probiyotikler) içeren ek gıdalar veya gıda takviyeleri tüketilmesi önerilir. Bununla birlikte, çalışmalar bunların ishal süresini kısaltma ihtimalinin düşük olduğunu göstermektedir.

Semptomların süresine ve şiddetine bağlı olarak, başka tedaviler de uygulanabilir:

• Loperamid veya rasekadotril gibi ilaçlar bağırsakları sakinleştirir. Tuvalet ihtiyacı sayısını azaltabilir. Her iki ilaç da çocuklarda sadece doktora danışıldıktan sonra kullanılmalıdır. Rasekadotril çocuklar için reçeteyle temin edilebilir ve beş yaşın altındaki çocuklar için rutin olarak önerilmez.
• Bazı maya tabletleri (Perenterol) de bazen tavsiye edilmektedir. Bu tabletler, patojenlerin yok edilmesini hızlandırır ve doğal bağırsak florasının restorasyonunu destekler. Maya tabletleri, mayaların kendilerinin bir enfeksiyonu tetikleyebileceği göz ardı edilemeyeceğinden, ağır hasta veya bağışıklık sistemi çok zayıflamış kişiler için uygun değildir. Kömür tabletlerinin de rahatsızlığı giderdiği söylenmektedir. Almadan önce suda çözülür. Ancak, bu tedavi seçeneklerinin yararlarını ve zararlarını yeterince ortaya koyan hiçbir kesin çalışma mevcut değildir.
• Antibiyotikler, virüslere karşı değil, sadece bakterilere karşı etkilidir. Bu nedenle, yalnızca bakteriyel bağırsak enfeksiyonu durumunda faydalıdırlar.

Bazı mide bağırsak enfeksiyonları, bildirim mecburiyeti olan hastalıklardır. Bu, doktorun yerel sağlık birimini bilgilendirme yükümlülüğü olduğu anlamına gelmektedir. Örneğin, norovirüs veya rotavirüs, salmonella veya kampilobakter enfeksiyonu durumunda bildirim zorunludur.

Genel olarak, kreş veya anaokulu gibi bir kamu kuruluşuna giden 6 yaşın altındaki çocuklardaki mide-bağırsak enfeksiyonu vakaları bildirilmelidir. Bu nedenle, doktorun enfeksiyon tespit etmesi halinde, doktor bunu 24 saat içinde yetkili sağlık birimine bildirmelidir. Hastalanan çocukta 2 gün boyunca ishal görülmediğinde kreşe geri dönmesine izin verilir. Böylece, diğer çocukların da hastalanması önlenebilir.

Almanya'da enfeksiyondan korunma kanunu vardır. Amacı, bulaşıcı hastalıkların önlenmesini ve yayılmamasını sağlamaktır. Kanuna göre, gıda işlerinde çalışan ve bağırsak enfeksiyonu olduğundan şüphelenilen, hastalanan veya salmonella taşıyan kişiler, incelenen üç dışkı örneğinde de hiç patojen saptanmayıncaya kadar işe dönemez. Güvenlilik açısından, bundan 4 ila 6 hafta sonra bile iş yerinde el hijyenine özellikle dikkat edilmelidir.