Yetişkinlerde beyin sarsıntısı
ICD kodları: S06 ICD kodu nedir?
Baş ağrısı veya baş dönmesi, beyin sarsıntısının tipik belirtileridir. Travmatik beyin hasarının en hafif formudur ve genellikle kalıcı hasara neden olmaz. Burada semptomlar ve tedavi seçenekleri hakkında en önemli bilgileri öğrenebilirsiniz.
Bir bakışta
- Çoğu zaman kafanın çarpıldığı kazalar beyin sarsıntısına neden olur.
- Tipik belirtiler baş ağrısı, baş dönmesi, uyuşukluk ve hafıza kaybıdır. Semptomlar belirginleşirse ambulans aranmalıdır.
- Belirtiler kazadan hemen sonra veya en geç 48 saat sonra ortaya çıkar.
- Baş ağrısı gibi şikayetler ilaçla giderilebilir.
- Beyin sarsıntısından sonra, hem fiziksel hem de zihinsel olarak 1 ila 2 gün dinlenme önemlidir.
- Beyin sarsıntısı genellikle kalıcı bir hasar olmadan geçer.
Not: Bu yazıdaki bilgiler bir doktor muayenesinin yerini tutamaz ve kişinin kendi kendine teşhis yapabilmesi veya tedavi etmesi için kullanılmamalıdır.
Beyin sarsıntısı nedir?
Beyin sarsıntısı genellikle örneğin spor yaparken, işte veya evde yaşanan bir kazanın sonucudur. Travmatik beyin hasarının (SHT) en basit formudur.
Beyin vücudun "kontrol merkezi"dir ve özellikle hassas bir organdır. Bu nedenle kafatasında iyi korunur ve bir sıvı (serebrospinal sıvı) ile çevrilidir.
Beyin, kafaya alınan sert bir darbe veya beynin kafatası duvarının iç kısmına çarptığı bir darbe ile sarsılır. Bazen cildin dış kısmında yaralanmalar görülebilir, ancak bu her zaman meydana gelmez. Tipik belirtileri kısa süreli bilinç kaybı, uyuşukluk, baş ağrısı ve hafıza kaybıdır.
Önemli bilgi: Bilinç kaybı, hafıza kaybı, sürekli kusma veya baş dönmesi gibi belirtiler acil tıbbi müdahale gerektirir.
Beyin sarsıntısında hangi semptomlar görülür?
Tipik belirtiler ya kazadan kısa bir süre sonra ya da 24 ila 48 saat sonra ortaya çıkar.
Beyin sarsıntısının semptomları şunlardır:
- Baş ağrısı
- Uyuşukluk
- Baş dönmesi
- Mide bulantısı ve/veya kusma
- Ağır işitme
- Görme bozuklukları
Beyin sarsıntısı geçiren insanlarda genellikle hafıza kaybı da (amnezi) görülür. Bu, kazayı veya kazadan hemen önce veya sonra olanları hatırlayamadıkları anlamına gelir. Ayrıca kısa bir bilinç kaybı veya insanların yönünü şaşırmış, uykulu ve şaşkın göründüğü bir bilinç bulanıklığı da bir belirti olabilir. Uyku bozuklukları veya konsantrasyon bozuklukları da mümkündür.
Beyin sarsıntısı nasıl ortaya çıkar?
Beyin genellikle küçük ve zararsız sarsıntılardan korunur. Bunun nedeni beynin kafa boşluğuna gömülü olması ve halk arasında beyin sıvısı olarak adlandırılan bir sıvı ile çevrili olmasıdır. Ancak güçlü bir darbe veya çarpma durumunda, nemlendiren beyin sıvısının koruması yetersiz kalır ve beyin kafatası duvarına çarpar.
Beyin sarsıntısı için risk faktörleri nelerdir?
Kafa yaralanmaları genellikle bir kazanın sonucunda ortaya çıkar. Bu tür kazalar genellikle spor sırasında, örneğin kayak yaparken veya kasksız bisiklet sürerken meydana gelir.
Bazı sporlarda, oyuncuların travmatik beyin hasarı geçirme olasılığı özellikle yüksektir, buna buz hokeyi de dahildir.
Beyin sarsıntısının görülme sıklığı nedir?
Beyin sarsıntısı yaygın görülür. Almanya'da her yıl yaklaşık 320.000 kişi travmatik beyin hasarına maruz kalmaktadır. Bunların yaklaşık yüzde 91’i hafif bir formdadır yani beyin sarsıntısı olarak gerçekleşir.
Beyin sarsıntısı nasıl seyreder?
Tipik semptomlar kazadan hemen sonra görülebildiği gibi 1 veya 2 gün sonra da ortaya çıkabilir. Bunlar genellikle birkaç gün sonra kaybolur. Semptomlar şiddetliyse hastanede takip edilmesi önemlidir. Ayrıca bir sarsıntı durumunda tutarlı bir dinlenme önerilir. Genellikle uzun süreli sonuçlar beklenmez.
Ancak beyin sarsıntısı geçiren bazı kişilerde, kazadan haftalar sonra baş ağrısı, uyku hali, kaygı veya hafıza kaybı gibi belirtiler devam eder. Bu özellikle kafasına sık darbelere maruz kalan sporcularda görülür. Bu tür uzun vadeli sonuçları önlemek için küçük sarsıntıları bile dinlenerek tedavi etmek önemlidir.
Beyin sarsıntısı nasıl teşhis edilir?
Doktorlar ayrıntılı bir görüşme (anamnez) ve fizik muayene ile söz konusu şikayetin beyin sarsıntısı olup olmadığını belirler.
Ayrıca hafıza kaybı veya görme bozukluğu gibi nörolojik anormallikler olup olmadığını da kontrol ederler. Ayrıca motor becerileri ve bilinç durumunu da gözlemlerler.
Doktorlar, sadece çok şiddetli semptomlar veya komplikasyonlar için risk faktörleri olması durumunda, beynin ayrıntılı görüntülerini sağlayan bilgisayar tomografisi ister.
Beyin sarsıntısı nasıl tedavi edilir?
Genellikle majör fonksiyon bozukluğu olmayan, hafif beyin sarsıntısı tedavi edilmek zorunda değildir. Mide bulantısı veya şiddetli baş ağrısı durumunda ilaçlar yardımcı olabilir.
1 ila 2 gün dinlenmek, zihinsel olarak da önemlidir. Bazen kitap okumak veya uyarıcı konuşmalar yapmak semptomları kötüleştirebilir. Yatak istirahati de faydalı olabilir. Dinlenme süresinden sonra, başka bir semptomu tetiklemeyen, hafif aktivitelere yavaş yavaş tekrar başlanmalıdır.
Önemli bilgi: Bilinç kaybı, hafıza kaybı, sürekli kusma veya baş dönmesi gibi belirtiler görüldüğünde ambulans çağrılmalıdır. Genellikle hastanede 24 saat gözetim gerekir. Böylece doktorlar beyin kanaması veya beyin kompresyonu durumunda acil müdahalede bulunabilir.
- DynaMed (Internet), Ipswich (MA). Concussion and Mild Traumatic Brain Injury. EBSCO Information Services. 2018 (1995). Record No. T116529. Aufgerufen am 25.01.2021.
- Deutsche Gesellschaft für Neurochirurgie e.V. (DGNC). Schädelhirntrauma im Erwachsenenalter. S2e-Leitlinie. Update 2015. AWMF-Registernummer 008/001. 06.1996.
- UpToDate (Internet). Concussion in children and adolescents: Clinical manifestations and diagnosis. Wolters Kluwer 2020. Aufgerufen am 25.01.2021.
Institut für Qualität und Wirtschaftlichkeit im Gesundheitswesen (Sağlık Hizmetlerinde Kalite ve Verimlilik Enstitüsü) (IQWiG) ile birlikte hazırlanmıştır.
Tarih:
