Hastalıklar Bağırsak kanseri

Bağırsak kanseri veya teknik terimi ile kolorektal karsinom, doktorlar tarafından kalın bağırsakta veya rektumda gelişen kötü huylu tümörleri tanımlamak için kullanılan terimdir. Nadir görülen hastalıklar olan ince bağırsak kanseri ve anüs kanseri, bağırsak tümörlerine dahil değildir.

Çoğu hastada, bağırsak kanserinin oluşmasının sebebi, bağırsaktaki mukozal hücrelerin kanser hücrelerine dönüşmesidir. Başlangıçta, iyi huylu kanser öncesi lezyonlar oluşur ve daha sonra uzun yıllar içinde kansere dönüşür. Bu lezyonlar, genellikle bağırsak polipleri olarak bilinen mantar benzeri şişlikler olarak gelişir. Bağırsak poliplerinin çoğu zararsız olsa da, bazıları şekil değiştirebilir. 

Bağırsak kanseri bulunan çoğu kişide uzun süre semptom görülmez. Aşağıdaki durumlar, kalın bağırsakta veya rektumda bir tümör olduğuna işaret edebilir:

• Sık, güçlü bağırsak sesleri ve istemsiz dışkılamalı gaz çıkarma gibi sindirim şikayetleri veya çok az yemeye rağmen sık mide bulantısı veya şişkinlik hissi
• Sık dışkılama dürtüsü, artan kabızlık, kabızlıktan ishale tekrarlayan değişimler gibi dışkılama alışkanlıklarındaki değişiklikler
• Dışkılamadan bağımsız olarak bağırsak hareketleri sırasında ağrı veya kramp şeklinde karın ağrısı
• Dışkıyı kırmızıya veya siyaha çeviren kan, dışkıda mukus, özellikle kötü kokulu veya kalem inceliğinde dışkı gibi dikkat çekici dışkı  

Bu semptomların bazıları, diğer iyi huylu bağırsak hastalıklarının da belirtisi olabilir. Semptomlar birkaç hafta boyunca devam ederse ve özellikle bağırsak kanseri için tipik risk faktörleri mevcutsa, doktora gidilmesi önerilir. Aile hekimleri rahatsızlıkların nedenini kesin olarak belirleyebilir ve gerektiğinde daha ileri teşhis adımları için uzman hekim muayenehanelerine yönlendirebilir. 

Bağırsak kanseri de hemen hemen her kanser gibi genetik değişikliklere dayanmaktadır. Sonuç olarak normal vücut hücreleri kötü huylu kanser hücrelerine dönüşür ve kontrolsüz bir şekilde büyümeye başlar.

Bu genetik değişiklikler, yaşam boyunca rastgele meydana gelir ancak kalıtsal da olabilir. Bu tür gen değişikliklerinin taşıyıcılarında, bağırsak kanseri gelişme riski daha yüksektir.

Bilinen bir kalıtsal hastalığı olmayan ailede bağırsak kanseri geçmişi varsa bağırsak kanseri riski de artar. Bağırsak kanseri bulunan kişilerin yakın akrabalarında bağırsak kanseri riski önemli ölçüde yüksektir. 

Kalıtsal ve ailesel bağırsak kanseri hakkında daha ayrıntılı bilgi, Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Servisi web sitesinde bulunabilir. 

Kalıtsal ve ailesel riske ek olarak, bağırsak kanserini teşvik eden başka risk faktörleri de vardır: 

• Tütün kullanımı
• Ciddi aşırı kilo (adipozite)
• Hareketsiz yaşam tarzı
• Lif açısından düşük ve et açısından zengin diyet
• Düzenli alkol tüketimi

Kronik enflamatuar bağırsak hastalıkları da bağırsak kanseri oluşum riskini arttırır.  

Bağırsak kanseri, Almanya'da en yaygın kanserlerden biridir: Erkeklerde bağırsak kanseri üçüncü en yaygın ve kadınlarda ikinci en yaygın tümör hastalığıdır.  

Riski azaltmak için iki seçenek vardır:

Sağlıklı yaşam tarzı

Bilinen risk faktörlerinden kaçınmak bağırsak kanseri riskini azaltmaya yardımcı olur. Uzmanlar şunları tavsiye etmektedir:

• Sigara içmemek
• Az alkol tüketmek
• Düzenli egzersiz yapmak
• Fazla kilodan kaçınmak
• Yüksek lifli yiyecekler tüketmek
• Kırmızı et ve işlenmiş et ürünlerini az miktarda yemek 

Kanserin ilk aşama lezyonlarının alınmasını sağlayın

Bağırsak kanseri erken teşhisi için kadın ve erkeklere kolonoskopi önerilmektedir. Bu, doktorların yalnızca olası kanser öncesi lezyonları erken bir aşamada tespit etmelerine değil, aynı zamanda önlem olarak bunları çıkarmalarına da olanak tanır.  

Almanya'da bağırsak kanseri için yasal tarama 50 yaşında başlamaktadır. Bu yaşta, sağlık sigortası olan herkes bir bilgilendirme yazısı ile bağırsak kanseri taramasına davet edilir. Katılım isteğe bağlıdır. İlgilenenler, taramanın avantajları ve dezavantajları konusunda doktorlarına danışabilir. 

Bağırsak kanserini ve ön aşamalarını tespit etmek için kanıtlanmış iki yöntem vardır:

• 50 yaşından itibaren kadınlar ve erkekler için kolonoskopi önerilir. Şu anda kanser için en güvenli tarama yöntemi budur. Doktorlar, iyi huylu kanser öncesi lezyonları tespit ederek bunları alabilirler, bu nedenle kolonoskopi aynı zamanda önlem amaçlı olarak uygulanmaktadır. Sonuçlar normalse 10 yıl sonra tetkik tekrarlanmalıdır.
• Gaita testi, bağırsak kanseri taraması için alternatif bir seçenek olsa da güvenilirliği daha düşüktür. Bu testte, gaita örneğinde görülmeyen kan olup olmadığı laboratuvarda incelenir. Gaita testi, kolonoskopi yaptırmak istemeyen 50 yaş ve üzeri kadınlar ve erkekler için önerilir. Sonuçlar normalse 2 yılda bir gaita testi tekrarlanabilir.

Özellikler

Bağırsak kanseri olan kişilerin yarısından fazlası teşhis anında 70 yaşın üzerindedir. Bununla birlikte, kalıtsal veya ailesel bağırsak kanseri riski taşıyan kişilerde, hastalık genellikle çok daha önce, 50. yaşlarından önce gelişir. Bu nedenle uzmanlar anne, baba, kardeş ve çocuk gibi birinci derece akrabaların ailede hastalığın en erken başladığı yaştan 10 yıl önce kolonoskopi yaptırmalarını tavsiye etmektedir. Bu nedenle, bu durumdaki insanlar, aile hekimi muayenesi sırasında tavsiye almalıdır.

Ailesinde bağırsak kanseri olanlar da kalıtsal bağırsak kanseri muayenesi için bir merkeze başvurabilir. Alman Ailesel Bağırsak Kanseri Konsorsiyumu ayrıntılı bilgi sunmaktadır.

Bağırsak kanserinin erken teşhisi hakkında ayrıntılı bilgi edinmek ve erken teşhisin avantajlarını ve dezavantajlarını öğrenmek ister misiniz? Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Servisi web sitesinde ayrıntılı bilgi mevcuttur.

Bağırsak kanseri şüphesini netleştirmek için en önemli tetkik kolonoskopidir. Doktor bir kamera ile bağırsağa bakar ve bağırsak mukozasının belirgin bir şekilde değişip değişmediğini kontrol eder. Aynı zamanda şüpheli bölgelerden doku örnekleri alır (biyopsi).

Biyopsi örnekleri daha sonra laboratuvarda incelenir. Analiz, dokunun kanserli olduğunu gösteriyorsa ek testler gereklidir.

Bu ek muayeneler, hastalığın ne kadar ilerlediği hakkında bilgi sağlar. Bu sayede tedavi mümkün olan en iyi şekilde planlanabilir. Bu tetkikler şunları içerebilir:

• Kanda kansere işaret eden vücuda özgü maddelerin (tümör belirteçleri) belirlenmesi
• Karın ultrasonu
• Göğüs kafesi röntgeni
• Bilgisayarlı tomografi (BT)
• Pozitron emisyon tomografisi (PET)

Rektum kanseri olan kişilerde ayrıca aşağıdakileri de içeren ek muayeneler yapılabilir:  

• Oryantasyon palpasyon muayenesi
• Rektoskopi
• Pelvisin manyetik rezonans görüntülemesi (MRI)
• Sfinkter kasının basınç ölçümü
• Rektumun içten ultrason muayenesi

Bağırsak kanserli hastaların tedavi seçenekleri genel durumlarına, tümörlerine ve ön muayene sonuçlarına bağlıdır.

Metastazsız bağırsak kanseri tedavisi 

Tümör henüz uzak organlara yayılmamışsa, kalın bağırsak ve rektum kanseri için en önemli tedavi cerrahidir.

Ameliyat sırasında cerrahlar tümörü mümkün olduğunca komple çıkarır. Bağırsağın ilgili bölümü ve çevresindeki lenf düğümleri alınır. Tümör dokusu tamamen çıkarılabilirse iyileşme şansı vardır.

Özellikle lenf düğümlerinin etkilendiği durumlarda, kalın bağırsak kanseri olan kişilere genellikle ameliyattan sonra kemoterapi uygulanır. Bu destekleyici tedavi, tekrarlama riskini azaltmayı ve varsa vücutta kalan tümör hücrelerini öldürmeyi amaçlar.

Rektum kanseri olan kişilere sıklıkla ameliyattan önce genellikle kemoterapi ile birlikte radyasyon verilir. Ardından bir kemoterapi daha uygulanır. Bu önlemler nüks riskini azaltmayı, ameliyattan önce tümörü küçültmeyi ve derin yerleşimli tümörlerde anal sfinkterin korunmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Ön tedavi tümörün tamamen kaybolmasını da sağlayabilir. Günümüzde, bu durumda ameliyatın gerekli olup olmadığı tartışılmaktadır. Alınan ilk tedavi önlemi ameliyatsa sonrasında ek kemoterapi veya kemo-radyoterapi uygulanır. 

Metastatik bağırsak kanseri tedavisi

Metastazlar oluşmuşsa ameliyat sadece tüm tümörlerin alınmasının ve böylece iyileşmenin mümkün olduğu veya bağırsaktaki tümörün ciddi semptomlar gösterdiği hastalarda uygulanır.

Ameliyat mümkün değilse genellikle hedefe yönelik ilaçlarla birlikte kemoterapi uygulanır. Kemik metastazı olan kişilere genellikle metastazların neden olduğu semptomları hafifletmek için radyasyon tedavisi de uygulanır.

Bağırsak kanseri tedavi seçenekleri ve olası tedavi sonuçları ve yan etkileri hakkında ayrıntılı bilgi edinmek mi istiyorsunuz? Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Servisi web sitesinde bahsedilen tedavilerin ayrıntılı açıklamalarını, etkilerini ve yan etkilerini bulabilirsiniz. Ayrıca, rahatsız edici semptomlara karşı neler yapılabileceği hakkında bilgiler de mevcuttur.

Bağırsak kanseri tedavisinden sonra tıbbi rehabilitasyon ve hastalık sonrası bakım uygulanır.

Tıbbi rehabilitasyon

Kanser tedavisi beden ve psikoloji için çok yorucu olabilir. Kanser tedavisinden sonra tıbbi rehabilitasyon, hastaların güçlerini yeniden kazanmalarına yardımcı olmayı amaçlar. Ayrıca, hastalıkla ve tedavinin sonuçlarıyla mümkün olan en iyi şekilde başa çıkmaya yardımcı olmalıdır.

Tıbbi tedavi programı, kişisel tıbbi geçmişe ve mevcut kısıtlamalara dayanmaktadır. Bağırsak kanseri için olası önlemler: 

• Özellikle bağırsak kanseri olan kişilerin ihtiyaçlarına göre uyarlanmış beslenme danışmanlığı.
• Deneyimli profesyonellerin yapay bağırsak çıkışı konusunda yardım sunduğu, stoma terapistleri tarafından yürütülen danışmanlık hizmetleri.
• Endişe ve korkular baş edilemeyecek hale geldiğinde yardımcı olabilecek psiko-onkolojik danışmanlık.  

Tedavi sonrası bakım  

Bağırsak kanseri için tedavi sonrası bakım, erken bir aşamada tedavinin uzun vadeli etkilerinin nüksetme durumunun belirlenmesine de yarar. Hastalar, tedavi bitince önce kısa, sonra daha uzun aralıklarla düzenli olarak muayene edilir. Şikayetleri olan kişiler doktora gidebilir.

Tedavi sonrası bakımda genellikle yapılan işlemler: 

• Fizik muayene
• Kanda kansere işaret eden vücuda özgü maddelerin (tümör belirteçleri) belirlenmesi
• Karın ultrason muayenesi ve
• Kolonoskopi. 

Rektum kanseri olan kişilerde başka tetkikler de yapılabilir.

Kanser tedavi edilemiyorsa

Bu durumda seyir kontrolleri ve düzenli bakım, zorlayıcı semptomları erken bir aşamada tanımlamaya ve onları hafifletmeye yardımcı olur. Amaç, hastaların yaşam kalitesini mümkün olduğunca uzun süre korumaktır.

Bağırsak kanseri varken veya sonrasında günlük hayata dönmek her zaman kolay olmaz. Çünkü kanser ve tedavisinin uzun vadeli sonuçları olabilir.

Hastalıkla ve tedavinin olası sonuçlarıyla daha iyi başa çıkmaya neyin yardımcı olabileceği, bireysel duruma bağlıdır. Bağırsak kanserinde ilk zamanlarda aşağıdakiler özellikle soruna neden olur:

• Beslenme
• Dışkılamada enkontinans
• Suni bağırsak çıkışı (stoma)

Bağırsak kanseri olan kişiler yavaş yavaş normal öğünlere dönmeyi, stoma ile başa çıkmayı veya dışkılamada enkontinans ile başa çıkmayı öğrenmelidir.

Çoğu kişi için bu durum bir süre sonra normalleşir ve alışılmış günlük yaşama katılmalarına olanak verir. Aksi halde, tedavi eden doktorlarıyla destek seçenekleri hakkında konuşabilirler.  

Bağırsak kanserinin tedavisinde farklı disiplinlerden hekimler yakın işbirliği halinde çalışırlar. Özellikle bağırsak kanseri hastalarının tedavisinde deneyim sahibi hastaneler bunu sertifika ile teyit ettirebilir. Deutsche Krebsgesellschaft (Alman Kanser Derneği), belirli mesleki gerekliliklere uygunluğu düzenli olarak kontrol etmektedir.

Sertifikalı merkezlerin adreslerini OncoMAP web sitesinde bulabilirsiniz.

Günlük yaşamda kanser hastalığıyla başa çıkma ve diğer destek olanakları hakkında başka sorularınız mı var? Bu konu ile ilgili bilgileri Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Servisi web sitesinde bulabilirsiniz.

Bağırsak kanseri ile ilgili tüm sorularınızda, kanser bilgi servisine 0800 - 420 30 40 numaralı ücretsiz telefondan krebsinformationsdienst@dkfz.de e-posta adresinden kişisel olarak da başvurabilirsiniz.