Bağırsak kanseri

Bağırsak kanseri veya teknik terimi ile kolorektal karsinom, doktorlar tarafından kalın bağırsakta veya rektumda gelişen malign tümörleri tanımlamak için kullanılan terimdir. Nadir görülen hastalıklar olan ince bağırsak kanseri ve anüs kanseri, bağırsak tümörlerine dahil değildir.

Çoğu hastada, bağırsak kanserinin oluşmasının sebebi, bağırsaktaki mukozal hücrelerin kanser hücrelerine dönüşmesidir. Başlangıçta, iyi huylu kanser öncesi lezyonlar oluşur ve daha sonra uzun yıllar içinde kansere dönüşür. Bu lezyonlar, genellikle bağırsak polipleri olarak bilinen mantar benzeri şişlikler olarak gelişir. Bağırsak poliplerinin çoğu zararsız olsa da, bazıları şekil değiştirebilir. 

Bağırsak kanseri, etkilenen çoğu insanda uzun süre semptom göstermez. Aşağıdaki durumlar, kalın bağırsakta veya rektumda bir tümör olduğuna işaret edebilir:

• Sık, güçlü bağırsak sesleri ve istemsiz dışkılamalı gaz çıkarma gibi sindirim şikayetleri veya çok az yemeye rağmen sık mide bulantısı veya şişkinlik hissi
• Sık dışkılama dürtüsü, artan kabızlık, kabızlıktan ishale tekrarlayan değişimler gibi dışkılama alışkanlıklarındaki değişiklikler
• Dışkılamadan bağımsız olarak bağırsak hareketleri sırasında ağrı veya kramp şeklinde karın ağrısı
• Dışkıyı kırmızıya veya siyaha çeviren kan, dışkıda mukus, özellikle kötü kokulu veya kalem inceliğinde dışkı gibi dikkat çekici dışkı  

Bu semptomların bazıları, diğer iyi huylu bağırsak hastalıklarının da belirtisi olabilir. Semptomlar birkaç hafta boyunca devam ederse ve özellikle bağırsak kanseri için tipik risk faktörleri mevcutsa, doktora gidilmesi önerilir. Aile hekimleri rahatsızlıkların nedenini kesin olarak belirleyebilir ve gerektiğinde daha ileri teşhis adımları için uzman hekimlere yönlendirebilir. 

Bağırsak kanseri de hemen hemen her kanser gibi genetik değişikliklere dayanmaktadır. Sonuç olarak normal vücut hücreleri kötü huylu kanser hücrelerine dönüşür ve kontrolsüz bir şekilde büyümeye başlar.

Bu genetik değişiklikler, yaşam boyunca rastgele meydana gelir, ancak kalıtsal da olabilir. Bu tür gen değişikliklerinin taşıyıcılarında, bağırsak kanseri gelişme riski daha yüksektir.

Bilinen bir kalıtsal hastalığı olmayan ailede bağırsak kanseri geçmişi varsa bağırsak kanseri riski de artar. Bağırsak kanseri hastalarının yakın akrabalarında bağırsak kanseri riski önemli ölçüde yüksektir. 

Kalıtsal ve ailesel bağırsak kanseri hakkında daha ayrıntılı bilgi, Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Servisi web sitesinde bulunabilir. 

Kalıtsal ve ailesel riske ek olarak, bağırsak kanserini teşvik eden başka risk faktörleri de vardır: 

• Tütün kullanımı
• Obezite
• Hareketsiz yaşam tarzı
• Lif açısından düşük ve et açısından zengin diyet
• Düzenli alkol tüketimi

Kronik enflamatuar bağırsak hastalıkları da bağırsak kanseri oluşum riskini artırır.  

Bağırsak kanseri, Almanya'da en yaygın kanserlerden biridir: Erkeklerde bağırsak kanseri üçüncü en yaygın ve kadınlarda ikinci en yaygın tümör hastalığıdır.  

Riski azaltmak için iki seçenek vardır:

Sağlıklı yaşam tarzı

Bilinen risk faktörlerinden kaçınmak bağırsak kanseri riskini azaltmaya yardımcı olur. Uzmanlar şunları tavsiye etmektedir:

• Sigara içmemek.
• Az alkol tüketmek.
• Düzenli egzersiz yapmak.
• Fazla kilodan kaçınmak.
• Yüksek lifli yiyecekler tüketmek.
• Az kırmızı et ve işlenmiş et ürünleri yemek. 

Kanserin ilk aşama lezyonlarının alınmasını sağlayın

Bağırsak kanseri erken teşhisi için kadın ve erkeklere kolonoskopi önerilmektedir. Bu, doktorların yalnızca olası kanser öncesi lezyonları erken bir aşamada tespit etmelerine değil, aynı zamanda önlem olarak bunları almalarına da olanak tanır.  

Almanya'da bağırsak kanseri için yasal erken teşhis 50 yaşında başlamaktadır. Bu yaşta, sağlık sigortası olan herkes bir bilgilendirme yazısı ile bağırsak kanseri taramasına davet edilir. Katılım isteğe bağlıdır. İlgilenenler, erken teşhisin avantajları ve dezavantajları konusunda doktorlarına danışabilir. 

Bağırsak kanserini ve ön aşamalarını tespit etmek için kanıtlanmış iki yöntem vardır:

• Kolonoskopi güncel olarak en güvenilir erken teşhis yöntemidir. Doktorlar, iyi huylu kanser öncesi lezyonları tespit ederek bunları alabilirler, bu nedenle kolonoskopi aynı zamanda önlem amaçlı olarak uygulanmaktadır.
• Bir dışkı testi ile, dışkı örneğinde görülmeyen kan olup olmadığı laboratuvarda incelenir.

Bağırsak kanserinin erken teşhisi, çeşitli muayenelerin avantajları ve dezavantajlarıyla ilgili daha fazla bilgiyi erkekler ve kadınlar için hazırlanan Gemeinsamer Bundesausschuss'un (G-BA) (Ortak Federal Komite) hasta broşüründe bulabilirsiniz.

Özellikler

Bağırsak kanseri olan kişilerin yarısından fazlası teşhis anında 70 yaşın üzerindedir. Bununla birlikte, kalıtsal veya ailesel bağırsak kanseri riski taşıyan kişilerde, hastalık genellikle çok daha önce, 50. yaşlarından önce gelişir. Bu nedenle uzmanlar anne, baba, kardeş ve çocuk gibi birinci derece akrabaların ailede hastalığın en erken başladığı yaştan 10 yıl önce kolonoskopi yaptırmalarını tavsiye etmektedir. Bu nedenle, bu durumdaki insanlar, aile hekimi muayenesi sırasında tavsiye almalıdır.

Ailesinde bağırsak kanseri olanlar da kalıtsal bağırsak kanseri muayenesi için bir merkeze başvurabilir. Ayrıntılı bilgi, Alman Ailesel Bağırsak Kanseri Konsorsiyumu'ndan edinilebilir.

Bağırsak kanserinin erken teşhisi hakkında ayrıntılı bilgi edinmek ve erken teşhisin avantajlarını ve dezavantajlarını öğrenmek ister misiniz? Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Servisi web sitesinde ayrıntılı bilgi mevcuttur.

Bağırsak kanseri şüphesini netleştirmek için en önemli tetkik kolonoskopidir. Doktorlar bir kamera ile bağırsağa bakar ve bağırsak mukozasının belirgin bir şekilde değişip değişmediğini kontrol eder. Aynı zamanda şüpheli bölgelerden doku örnekleri alınır (biyopsi).

Biyopsi örnekleri daha sonra laboratuvarda incelenir. Analiz kanserli doku olduğunu mu gösteriyor? Bu durumda ek tetkikler gerekir.

Bu ek muayeneler, hastalığın ne kadar ilerlediği hakkında bilgi sağlar. Bu sayede, doktorlar tedaviyi mümkün olan en iyi şekilde planlayabilir. Bu tetkikler şunları içerebilir:

• Kanda kansere işaret eden vücuda özgü maddelerin (tümör belirteçleri) belirlenmesi
• Karın ultrasonu
• Göğüs kafesi röntgeni
• Bilgisayarlı tomografi (BT)
• Pozitron emisyon tomografisi (PET)

Rektum kanseri olan hastalarda ayrıca aşağıdakileri de içeren ek muayeneler yapılabilir:  

• Oryantasyon palpasyon muayenesi
• Rektoskopi
• Pelvisin manyetik rezonans görüntülemesi (MRI)
• Sfinkter kasının basınç ölçümü
• Rektumun içten ultrason muayenesi

Bağırsak kanserli hastaların tedavi seçenekleri genel durumlarına, tümörlerine ve ön muayene sonuçlarına bağlıdır.

Metastazsız bağırsak kanseri tedavisi 

Tümör henüz uzak organlara yayılmamışsa, kalın bağırsak ve rektum kanseri için en önemli tedavi cerrahidir.

Ameliyat sırasında cerrahlar tümörü mümkün olduğunca komple çıkarır. Bağırsağın ilgili bölümü ve çevresindeki lenf düğümleri alınır. Tümör dokusu tamamen çıkarılabilirse iyileşme şansı vardır.

Kalın bağırsak kanseri olan hastalara, özellikle lenf düğümleri etkilenmişse, genellikle ameliyattan sonra kemoterapi uygulanır. Bu destekleyici tedavi, tekrarlama riskini azaltmayı ve varsa vücutta kalan tümör hücrelerini öldürmeyi amaçlar.

Rektum kanseri olan hastalara genellikle ameliyattan önce genellikle kemoterapi ile birlikte radyasyon verilir. Ardından bir kemoterapi daha uygulanır. Bu önlemler nüks riskini azaltmayı, ameliyattan önce tümörü küçültmeyi ve derin yerleşimli tümörlerde anal sfinkterin korunmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Ön tedavi tümörün tamamen kaybolmasını da sağlayabilir. Günümüzde, bu durumda ameliyatın gerekli olup olmadığı tartışılmaktadır. Ameliyat ilk tedavi önlemi miydi? Bu durumda, ameliyat sonrası ek kemoterapi veya kemo-radyoterapi uygulanır.

Metastatik bağırsak kanseri tedavisi

Metastazların oluşmuş olması halinde, ameliyat sadece tüm tümörlerin alınmasının ve böylece iyileşmenin mümkün olduğu veya bağırsaktaki tümörün ciddi semptomlar gösterdiği hastalarda uygulanır.

Ameliyat mümkün değilse, hastalara genellikle hedefe yönelik ilaçlarla birlikte kemoterapi uygulanır. Kemik metastazı olan hastalara genellikle metastazların neden olduğu semptomları hafifletmek için radyasyon tedavisi de uygulanır.

Bağırsak kanseri tedavi seçenekleri ve olası tedavi sonuçları ve yan etkileri hakkında ayrıntılı bilgi edinmek mi istiyorsunuz? Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Servisi web sitesinde bahsedilen tedavilerin ayrıntılı açıklamalarını, etkilerini ve yan etkilerini bulabilirsiniz. Ayrıca, rahatsız edici semptomlara karşı neler yapılabileceği hakkında bilgiler de mevcuttur.

Tıbbi rehabilitasyon

Kanser tedavisi beden ve psikoloji için çok yorucu olabilir. Kanser tedavisinden sonra tıbbi rehabilitasyon, hastaların güçlerini yeniden kazanmalarına yardımcı olmayı amaçlar. Ayrıca, hastalıkla ve tedavinin sonuçlarıyla mümkün olan en iyi şekilde başa çıkmaya yardımcı olmalıdır.

Tıbbi tedavi programı, kişisel tıbbi geçmişe ve mevcut kısıtlamalara dayanmaktadır. Bağırsak kanserinden etkilenenler için olası önlemler şunları içerir: 

• Özellikle bağırsak kanseri hastalarının ihtiyaçlarına göre uyarlanmış beslenme danışmanlığı.
• Etkilenenlerin deneyimli profesyonellerden yapay bağırsak çıkışı ile yardım aldığı stoma terapistlerinin sunduğu danışmanlık hizmetleri.
• Endişe ve korkular baş edilemeyecek hale geldiğinde yardımcı olabilecek psiko-onkolojik danışmanlık.  

Tedavi sonrası bakım  

Bağırsak kanseri için tedavi sonrası bakım, erken bir aşamada tedavinin uzun vadeli etkilerinin nüksetme durumunun belirlenmesine de yarar. Hastalar, tedavinin bitiminden sonra önce kısa sonra daha uzun aralıklarla düzenli olarak muayene edilir. Şikayetleri olan kişiler doktora gidebilir.

Tedavi sonrası bakımda genellikle yapılan işlemler: 

• Fizik muayene
• Kanda kansere işaret eden vücuda özgü maddelerin (tümör belirteçleri) belirlenmesi
• Karın ultrason muayenesi ve
• Kolonoskopi. 

Rektum kanseri olan hastalarda başka tetkikler de yapılabilir.

Kanser tedavi edilemez mi?

Bu durumda seyir kontrolleri ve düzenli bakım, zorlayıcı semptomları erken bir aşamada tanımlamaya ve onları hafifletmeye yardımcı olur. Amaç, hastaların yaşam kalitesini mümkün olduğunca uzun süre korumaktır.

Bağırsak kanseri ile veya sonrasında günlük hayata dönmek hastalar için her zaman kolay olmaz. Çünkü kanser ve tedavisinin uzun vadeli sonuçları olabilir.

Hastalıkla ve tedavinin olası sonuçlarıyla daha iyi başa çıkmaya neyin yardımcı olabileceği, bireysel duruma bağlıdır. Bağırsak kanserinde ilk zamanlarda aşağıdakiler özellikle soruna neden olur:

• Beslenme
• Dışkılamada enkontinans
• Suni bağırsak çıkışı (stoma)

Hastalar yavaş yavaş normal öğünlere dönmeyi, stoma ile başa çıkmayı veya dışkılamada enkontinans ile başa çıkmayı öğrenmelidir.

Çoğu insan için bu durum bir süre sonra normalleşir ve alışılmış günlük yaşama katılmalarına olanak verir. Aksi halde, tedavi eden doktorlarıyla destek seçenekleri hakkında konuşabilirler.  

Bağırsak kanserinin tedavisinde farklı disiplinlerden hekimler yakın işbirliği halinde çalışırlar. Özellikle bağırsak kanserli hastaların tedavisinde deneyim sahibi hastaneler bunu sertifika ile teyit ettirebilir. Deutsche Krebsgesellschaft (Alman Kanser Derneği), belirli mesleki gerekliliklere uygunluğu düzenli olarak kontrol etmektedir.

Sertifikalı merkezlerin adreslerini OncoMAP web sitesinde bulabilirsiniz. 

Günlük yaşamda hastalıkla başa çıkma ve diğer destek olanakları hakkında başka sorularınız mı var? Bu konu ile ilgili bilgileri Alman Kanser Araştırma Merkezi, Kanser Bilgi Servisi web sitesinde bulabilirsiniz.

Bağırsak kanseri ile ilgili tüm sorularınızda, kanser bilgi servisine 0800 - 420 30 40 numaralı ücretsiz telefondan krebsinformationsdienst@dkfz.de e-posta adresinden kişisel olarak da başvurabilirsiniz.