Ebola ateşi

Ebola ateşi veya kısa adıyla ebola, ebola virüsünün neden olduğu nadir fakat yaşamı tehdit eden bulaşıcı bir hastalıktır. Ebola ateşi bugüne kadar yalnızca Sahra altı Afrika'da görüldü. Virüs, adını, bilinen ilk salgının meydana geldiği Kongo’daki Ebola nehrinden almaktadır.

Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde ve Afrika'daki diğer ülkelerde de sık sık salgınlar ortaya çıkmaktadır. 2014'ten 2016'ya kadar, Batı Afrika'da 28.000'den fazla insanın hastalandığı büyük bir salgın meydana geldi ve 11.000'den fazla insan öldü.

Ebola virüsünün yakın bir akrabası, benzer bir yayılma gösteren Marburg virüsüdür, aynı şekilde bulaşır ve aynı semptomlara neden olur.

Erken belirtiler spesifik değildir ve ateş, halsizlik, yorgunluk ve uzuv ağrılarıyla grip benzeri bir enfeksiyona benzer. 3 ila 10 gün sonra buna karın üst kısmında ağrı, bulantı, kusma ve ishal eklenebilir.

Hastalık ilerledikçe başka semptomlar da ortaya çıkabilir. Aşağıdakiler bunlar arasında sayılabilir:

• Konjonktiva kızarıklığı
• Baş ve göğüs ağrısı
• Eklem ve kas ağrısı
• Yutma güçlüğü
• İç ve dış kanama
• Deliryum ve nefes darlığı

Bazen hastalığı atlattıktan sonra semptomlar tekrar ortaya çıkar ve bu durum post ebola sendromu olarak adlandırılır. Bu semptomlar kas ve kemik ağrıları, baş ağrıları ve işitme ve görme ile ilgili şikayetler halinde olabilmektedir. Nedeni henüz bilinmemektedir.

Robert Koch-Institut (Robert Koch Enstitüsü) web sitesinde ebola ateşi hakkında sık sorulan soruların cevaplarını bulacaksınız.

Ebola virüsü, bazı uçan köpekler gibi vahşi hayvanlarda doğal olarak bulunur. Bu vahşi hayvanların avlanması, virüsün insanlara temas etmesine neden olur. Ebola virüsü insandan insana vücut sıvıları yoluyla bulaşır.

İnsandan insana bulaşma

Bulaşma, ebola ateşi hastaları veya ebola ateşinden ölen insanlarla doğrudan fiziksel temas yoluyla gerçekleşir. Özellikle kan, tükürük, ter, idrar, dışkı veya kusmuk gibi vücut sıvılarıyla doğrudan temas risklidir.

Enfekte kişilerde ebola virüsü, yalnızca semptomatikse bulaşıcıdır. Enfeksiyon sonrası ilk semptomlar ortalama olarak 8-9 gün sonra ortaya çıkarken, bu süre 2 gün ila 3 hafta arasında değişiklik gösterebilir. Hastalığın seyri sırasında semptomlar ne kadar şiddetli olursa, başkalarına bulaştırma riski de o kadar yüksektir.

Semptomlar azaldıktan birkaç gün sonra hastalar artık bulaştırıcı olarak kabul edilmez. Bununla birlikte, virüsler cinsel ilişki yoluyla birkaç ay boyunca spermden bulaşabilir.

Nesnelerden bulaşma

Enfeksiyöz sıvılarla temas eden nesneler aracılığıyla da bir süre boyunca bulaşma da mümkündür. Bu nesneler, iğneler, cerrahi aletler, giysiler veya yatak nevresimleri olabilir.

Hayvanlardan bulaşma

Ebola virüsü, enfekte hayvanlar veya hayvansal ürünlerle temas yoluyla insanlara da bulaşabilir. Somut olarak, örneğin, avlanma sırasında veya etkilenen bölgelerden gelen enfekte vahşi hayvanların kesilmesi, hazırlanması ve tüketilmesi sırasında bulaşır. Ebola salgınını tetikleyen de büyük ihtimalle budur.

Ebola ateşi hastalarının ve bundan ölen kişilerin vücut sıvıları ve vücut sıvıları ile korunmasız doğrudan temas halinde, aşılanmamış kişiler için enfeksiyon riski çok yüksektir. Bu sıvılar kan, tükürük, ter, idrar, dışkı veya kusmuktur.

Damlacık enfeksiyonu (hapşırma gibi) ile bulaşma nadir olsa da mümkündür.

Çok yüksek ölüm oranı nedeniyle, enfekte kişiler ve ölen kişilerle ilgilenirken en yüksek güvenlik önlemleri uygulanır.

Ebola ateşi, şimdiye kadar yalnızca Sahra altı Afrika'da ortaya çıkmıştır. Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Gabon, Kongo Cumhuriyeti, şimdi Güney Sudan ve Uganda'da tekrarlanan salgınlar da dahil olmak üzere, Orta Afrika'da salgınlar 1976’dan bu yana görülmektedir.

Buna karşılık, 2014-2016 salgını özellikle Batı Afrika ülkeleri olan Gine, Sierra Leone ve Liberya'yı etkiledi. Hastalık buradan Mali ve Nijerya'ya da sıçramıştır. Ebola ateşi salgını sırasında, bireysel vakalar ABD ve Avrupa'ya da ulaşmıştır. Bununla birlikte, genel olarak, hastalığın Avrupa'da yayılma riskinin çok düşük olduğu düşünülmektedir.

Ebola ateşinin seyri üç aşamaya ayrılır.

Erken ateşli dönem

Ebola, enfeksiyondan yaklaşık 8 ila 9 gün sonra, ateş, baş ağrısı, kas ağrıları ve büyük yorgunluk gibi spesifik olmayan semptomlarla başlar.

Gastrointestinal dönem

Hastalığın başlangıcından birkaç gün sonra bulantı, kusma, ishal ve karın üst kısmında ağrılar görülür. Bazı hastalarda ayrıca konjonktivit, farenjit, hıçkırık, zihinsel karışıklık (deliryum) veya ciltte döküntüler görülür.

Daha sonraki süreçte, iç kanama meydana gelebilir. Bundan en çok sindirim sistemi, akciğerler ve diş etleri etkilenir.

İyileşme veya kötüleşme aşaması

Bazı hastalarda hastalığın durumu daha sonra yavaş yavaş düzelirken, bazılarında kötüleşir. Bunun nedeni, sıvı kaybına, kanamaya ve çeşitli organlarda yetmezliğe yol açan genel bir pıhtılaşma bozukluğudur. Bu gelişme ölüme neden olabilir. Hastaların yüzde 30 ila 90'ı ebola ateşi nedeniyle hayatını kaybetmektedir.

Kasım 2019'dan bu yana Avrupa Birliği'nde ruhsatlı bir aşı bulunmaktadır. Aşının, güvenli ve çok etkili olduğu kabul edilmektedir. Diğer aşılar şu anda deneme safhasındadır. İlk sonuçlara göre, bu aşıların da çok etkili olduğu görülmektedir.

Teşhis, kan örneği veya idrar gibi vücut sıvıları kullanılarak yapılır. Ebola virüsü, semptomların başlamasından sonraki üçüncü güne kadar tespit edilemeyebilir.

Bugüne kadar ebola ateşinin kesin ve sebebe yönelik bir tedavisi yoktur. Tedavi edilen, semptomlardır. Tedavi sırasında sıvı, elektrolit ve glikoz seviyelerinin sabit tutulması özellikle önemlidir.