İnternet bağımlılığı

E-posta, YouTube, TikTok, Wikipedia veya hava durumu uygulamaları gibi platformların sunulduğu İnternet, yemek yemek ve uyumak gibi günlük yaşamın bir parçasıdır. Sevdiğiniz müzikleri dinlemek, seyahat rezervasyonu yapmak veya alışveriş yapmak için kullanılır. Kullanıcılar dizi izler, Tinder'da hayatının aşkını bulmayı umut eder, diğer kullanıcılarla fikir alışverişinde bulunur veya onlarla sanal canavarlara karşı savaşır. Sonsuz sayıdaki olanaklarıyla İnternet, tüm yaşamı etkilemektedir. Ancak hastalıklara yol açma tehlikesi de söz konusudur. İnternet kullanımı ne zaman sağlıksız veya doktorların dediği gibi patolojik hale gelmektedir? 

Bu soruyu cevaplamak o kadar kolay değildir, çünkü bu konu tıbbi araştırma için nispeten hala yeni bir alandır. Bu, halihazırda kullanılan çeşitli kavramlarda görülebilir: Cep telefonu bağımlılığı, patolojik internet kullanımı, internet bağımlılığı veya internet kaynaklı bağımlılık davranışı. Tıbbi terminolojide "internet kullanımı bozukluğu" (INS) terimi gittikçe yaygınlaşmaktadır. Bu tam olarak ne anlama gelir?

INS zihinsel bir bozukluktur. İnternet'in zararlı veya uygunsuz kullanımı anlamına gelir. Başlangıçta, çevrimiçi kumar bağımlılığının olumsuz sonuçları veya riskleri anlamına geliyordu. Bunlar şu ana kadar en iyi şekilde araştırılan konulardır ve Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) Uluslararası Hastalık Sınıflandırması'nın (ICD) uluslararası teşhis sistemine ayrı bir klinik tablo olarak dahil edilmiştir.

Araştırmacıların büyük bir kısmı INS'deki mekanizmaların benzer olduğunu varsaymaktadır. Bu nedenle çevrimiçi kumar bağımlılığına ilişkin bilgiler diğer internet uygulamalarına da aktarılmaktadır. Ortak nokta, kontrol kaybıdır. Bilgisayar oyunları (çevrimiçi ve çevrimdışı), sosyal ağlar, çevrimiçi alışveriş ve pornografi tüketimi ön planda yer almaktadır.

Herkes aynı anda akıllı telefonlarına bakan insanların karikatürlerini veya fotoğraflarını bilir. Kişi gerçekte ne halde olduğunu görür, bunun komik olduğunu düşünür, ama aynı zamanda onaylanmış hisseder: Herkesin yaptığı bir şey o kadar da kötü olamaz. Ya da? Aslında sık internet kullanımından bağımlılığa geçiş kolaydır.

Kullanımın sorunlu hale gelmesinin ilk belirtileri hayatın çeşitli alanlarındaki olumsuz etkilerdir: İnternet aktiviteleri uğruna insanlar okulu ve işi, hobilerini, sağlıklı beslenmeyi veya gerçek dünyadaki sosyal hayatlarını ihmal eder. İnternet'te yapacakları aktivitelere duydukları yoğun arzu nedeniyle kontrolü giderek kaybederler. İnternet'ten vazgeçmek onlar için hayal bile edilemez. Başka bir tipik özellik: Kişi olumsuz etkiler hissetse bile İnternet'teki aktivitelerine devam eder.

İnternet kullanımı bozukluğunun (INS) aslında bir bağımlılık olup olmadığı, bilim adamları arasında hala kısmen tartışmalı bir konudur. Eleştirmenler, İnternet'in alkol gibi bir uyuşturucuyla kıyaslanamayacağını söyler. Aksine, sanal içeriğe erişim olanağı sunan veya sosyal bağlantılar kurulmasını sağlayan bir medya aracıdır.

Bu nedenle kullanım amacı eleştirmenler açısından önemli bir rol oynamaktadır: İnternet'in iş, oyun, yoksa sosyal bağlantı platformu için kullanılması arasında fark vardır. İnsanları bağımlı kılanın teknoloji değil, kullanıcının davranışı olduğunu iddia ederler.

Bununla birlikte, uzmanların çoğu bunun bir bağımlılık olduğunu varsaymaktadır. Bilhassa bu nedenle, oyun bozukluğu WHO tarafından bağımlılık yapan bir hastalık olarak tanınmış ve sınıflandırılmıştır. Bu, zihinsel bozuklukların tedavisinde etkili olduğu kanıtlanmış terapi biçimlerinin de tedavi için kullanılabileceği anlamına gelir.

Şimdiye kadar, internet bağımlılığı konusunda neredeyse hiçbir güvenilir sayısal veri yoktur. 2011'de yapılan bir araştırmadan elde edilen tahminlere göre, Almanya'daki nüfusun yüzde 1 ila 2'sinde, yani 800.000 ila 1,6 milyon kişide internet kullanımı bozukluğu vardır.

En çok risk altında olan kişiler ergenlerdir. Kızların ve genç yaştaki kadınların, genç ve orta yaştaki erkeklere göre daha yatkın olmaları dikkat çekicidir. Bilgisayar oyunu ve internet bağımlılığı, 2011 ve 2019 yılları arasında 12 ila 25 yaşlarındaki ergen kızlarda iki katından fazla artmıştır.

Ancak veriler, klinisyenlerin değerlendirmesine değil, kısa bir ankete dayanmaktadır. Aynı zamanda, kızlar ve kadınlar çok daha nadiren danışmanlık veya tedavi arayışına girer. Bu durum sosyal ağları daha sık ve daha yoğun kullanmalarıyla açıklanabilir. Bu genellikle diğer işlerin yanı sıra "bir yandan" yapılır ve günlük yaşamı etkilemez. Bilgisayar oyunu bağımlılığı ise günlük yaşamda sorunlara yol açabilmektedir.

Açıkçası eğitim düzeyinin ve mesleki durumun da etkisi vardır. Neredeyse yüzde 10 gibi bir oranla, meslek okullarındaki ergenlerin ve yetişkinlerin çoğunda problemli internet davranışı görülmektedir. Ortaokul ve çok programlı okul öğrencilerinde, orta ve yüksek dereceli liselerdeki öğrencilere göre daha problemli internet kullanımı daha sık ortaya çıkmaktadır. İşsiz insanlar da risk altındadır.

DAK-Gesundheit tarafından 2018'de yapılan bir araştırma, incelenen çocuk ve ergenlerin yüzde 2,6'sının WhatsApp, Instagram ve Snapchat gibi sosyal medyalarda sorunlu kullanımdan muzdarip olduğunu göstermiştir. Bu araştırmada da kızlar erkeklerden daha fazla risk altındadır.

Tüm gençlerin dörtte üçü düzenli olarak bilgisayar oyunları oynamaktadır. Bu oran erkeklerde yüzde 90, kızlarda yüzde 50'dir. Oyun davranışı, yaklaşık her altı oyuncudan birinde kritik olarak sınıflandırılır.

Kişinin İnternet'te geçirdiği vakit bir sorun olup olmadığını belirlemek için tek başına yeterli değildir. Bu yüzden tespit etmenizde yardımcı olacak 9 kriter vardır. Bir şüphe durumunda, örneğin, kişinin İnternet kullanamadığında açıkça rahatsız olup olmadığı, İnternet aktivitelerini kısıtlama konusunda başarısız olup olmadığı veya bunları arkadaşlarından ya da ailesinden gizleyip gizlemediği gibi sorular sorulur.

9 kriterden 4 tanesi karşılanıyorsa sorunlu internet kullanımından bahsedilir. Bunun yol açtığı sonuç okulda veya işte performansta önemli bir düşüşse doktorlar bunu zararlı olarak sınıflandırır. Bu durumda İnternet üzerinden (kendi kendine) yardım edinme, danışmanlık hizmeti veya kısa süreli psikoterapi (kısa müdahale) faydalı olabilir.

9 kriterden 5'i karşılanıyorsa internet kullanımı bozukluğu (INS) olması muhtemeldir. 5'ten fazla kriter geçerliyse ve internet kullanımı zaten günlük yaşam üzerinde ciddi bir olumsuz etki gösterdiyse, bir bağımlılık söz konusudur. Kaç kriterin karşılandığına bağlı olarak, ek ayaktan veya yatarak tedavi düşünülebilir.

İnternet'e bağımlı olup olmadığınızı, Online-Test der Arbeitsgruppe DIA-NET (DIA-NET çalışma grubunun yaklaşık 20 dakika süren çevrimiçi testi) ile kontrol edebilirsiniz. Test, internet kullanımınızı kaydeder ve teşhis kriterlerine göre değerlendirir.

İnternet bağımlılığının tedavisi, bağımlılığın ne kadar şiddetli olduğuna bağlıdır: Diğer bir deyişle, tanımlanmış 9 teşhis kriterinin kaçının geçerli olduğu ve depresyon gibi eşlik eden hastalıkların olup olmadığı.

Tedavinin amaçları:

• İnternet'te geçirilen süreyi azaltmak
• Mümkünse diğer uğraşlara odaklanmak
• Kişiliği ve özgüveni geliştirmek
• Sosyal ilişki korkusunu azaltmak

Aşağıdaki tedavi yöntemleri sunulmaktadır:

• Kendi kendine yardım
• Kısa süreli psikoterapi (kısa müdahale)
• Ayakta tedavi
• Yatarak tedavi

Kendi kendine yardım

Buna danışmanlık hizmetleri, çevrimiçi eğitim, çevrimiçi kendi kendine yardım grupları, forumlar, kendi kendine testler ve daha fazla yardım almakla ilgili bilgiler dahildir. Bu seçenekler aynı zamanda akrabalara yöneliktir. Önemli bir avantaj, bu seçeneklerin kolayca erişilebilir olmasıdır.

Kısa müdahale

Bazen günlük yaşamdaki küçük değişiklikler bile durumu iyileştirmek için yeterlidir. Bu durumda kısa bir müdahale yardımcı olabilir. Bu bir psikoterapi şeklidir. Özellikle bir bağımlılık sorununun erken evrelerinde faydalıdır. Kısa müdahale, bir terapistle 1 ila 4 görüşmeden oluşur.

Özellikle internet kullanımı bozukluğu (INS) durumunda motivasyonel görüşme önerilir. Bu yöntem kişiye destek sağlamak için tasarlanmıştır. Terapistler ise herhangi bir baskı uygulamayan veya herhangi bir kural koymayan ve tedaviye bir ortak gözüyle yaklaşan uzmanlardır. Bunun yerine, hastayı kendi davranışıyla başa çıkmaya ve onu değiştirmeye motive etmeye çalışırlar.

Ayakta tedavi

Bağımlılık ilerlemişse belirli eşlik eden hastalıklar varsa veya ön tedavi uzun vadede başarılı olmadıysa ayakta psikoterapi önerilir. Bu yaklaşımın amacı, bağımlılık yapan davranış mekanizmalarını ilgili kişi için anlaşılır kılmak ve böylece davranış değişikliği konusunda başarı elde etmektir. Buna bilişsel davranışçı terapi de denir. Ayrıca problemlerle başa çıkma stratejileri öğretilir, sosyal ve kişisel beceriler geliştirilir.

Yatarak tedavi

Şiddetli bağımlılık durumunda, bir klinikte tedavi görmek mantıklı olabilir. Bunun en önemli avantajı, genellikle sorunlu internet kullanımıyla iç içe olan günlük çevreyle araya giren fiziksel mesafedir. Terapi, günlük yapıları yeniden öğrenmeye, alternatif eylem yolları geliştirmeye ve internet kullanımının kontrol edilebileceği stratejiler bulmaya yardımcı olabilir.

Arbeitsgruppe DIA-NET'in (DIA-NET Çalışma grubu) web sitesinde tüm terapi formları ile ilgili iletişim bilgileri, danışma noktaları ve bilgiler bulunabilir.

İnternet'in sağlıklı kullanımı için herkes basit şeyleri günlük yaşamına dahil edebilir.

Aşağıdaki tedbirler internet bağımlılığını önlemeye yardımcı olabilir:

• Kendi davranışları hakkında objektif bir genel bakış elde etmek için bir hafta boyunca İnternet'te çevrimiçi kalma süresini bir yere yazmak.
• Her zaman "dijital oruç" veya "dijital detoks" olarak da bilinen İnternet'ten bir süre uzak durulan programlar yapmak.
• Tetikleyicileri önlemek: Mesaj alındığını belirten optik ve akustik sinyalleri veya akıllı telefonu tamamen kapatmak. Bu tür tetikleyiciler ödül merkezine etki eder ve bu nedenle bağımlılık yapabilir.
• Yemek yerken veya yataktayken yanında akıllı telefon bulundurmamak.
• Dışarıdayken akıllı telefonunuzu kolayca erişilemeyecek şekilde örneğin sırt çantanıza koymak.
• Daha önce eğlenceli olan aktiviteleri veya hobileri hatırlayıp onlarla tekrar ilgilenmek.

Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung’da (Federal Sağlık Bilgi Merkezi (BZgA)) internet bağımlılığı konusunda kapsamlı bilgiler bulunmaktadır.

Burada örneğin ebeveynler ve ergenler de ücretsiz broşür sipariş edebilir.

BZgA ayrıca belirli hedef gruplara yönelik çeşitli web sitelerini de yönetmektedir:

www.ins-netz-gehen.de web sitesi, ergenler için bir davranış değişikliği programı sunmaktadır.

Ebeveynler, öğretmenler ve uzman personel için gençler arasında bağımlılığı önleme konusunda kapsamlı bilgiler www.ins-netz-gehen.info sitesinde bulunabilir.

Diğer hizmetlerin bazıları

Lübeck Üniversitesi'ndeki DIA-NET çalışma grubu, mevcut araştırma durumuna dayalı olarak internet bağımlılığı konusunda bilgi, kontrol listeleri, yardım seçenekleri ve materyaller sunmaktadır.

Tübingen Üniversite Hastanesi Bağımlılık Tıbbı ve Bağımlılık Araştırmaları Bölümü, yardım tekliflerini aramak için bir veri tabanı olan Erste Hilfe Internetsucht (İnternet Bağımlılığında İlk Yardım) portalını kurdu.

Bundesverband für stationäre Suchthilfe (Bağımlılıkta Yatılı Yardım Federal Derneği) bir klinikte terapi yeri ararken destek sağlar.