Yetişkinlerde işitme güçlüğü ve işitme kaybı

Kulak, ses dalgalarını toplar ve bunları beynin işlediği sinir uyaranlarına çevirir. İşitme kaybı olanlar konuşmaları ve sesleri ancak sınırlı düzeyde algılayabilir ve anlayabilir. İşitme yetisi çok azsa veya hiç yoksa, doktorlar bunu sağırlık olarak tanımlar.

Bazı insanlar işitme bozukluğuyla veya sağırlıkla doğar. Diğerlerinde bu durum çocuklukta ortaya çıkar. Ancak çoğu insanda işitme duyusu, yaşlanıncaya kadar zayıflamaz. Bu aynı zamanda yaşa bağlı işitme kaybı (presbiakuzi) olarak da bilinir.

İşitme bozukluğunun ne kadar şiddetli olduğuna ve kulakların ne tür bir hasar gördüğüne bağlı olarak işitme cihazları, kulak ameliyatı veya işitme protezleri (koklear implantlar) işitme ve yaşam kalitesini iyileştirebilir.

İşitme bozuklukları bir veya her iki kulakta da ortaya çıkabilir ve şiddetleri değişebilir:

• Örneğin hafif bir bozulmada fısıltılar artık anlaşılamaz.
• İşitme güçlüğü orta düzeydeyse, yalnızca yüksek sesler duyulabilir.
• Şiddetli işitme güçlüğü varsa, yalnızca çok yüksek sesler duyulabilir.
• Tonları ve sesleri yalnızca titreşim olarak algılıyorsanız, bu sağırlıktır.

Sebebe bağlı olarak, kulak çınlaması (tinnitus), kulakta basınç veya baş dönmesi gibi başka semptomların ortaya çıkması da mümkündür.

Birçok insanın işitme yeteneği yaşlandıkça azalır. Yaşa bağlı bu tür işitme güçlüğünün neden oluştuğu henüz bilinmemektedir. Normal yaşlanma süreçlerine ek olarak, yıllarca gürültüye maruz kalmanın ve kalıtsal bir yatkınlığın önemli olduğu varsayılmaktadır.

Yüksek ses kulak zarına, orta kulağa ve özellikle iç kulağa zarar verebilir. Bu hasarlar genellikle sadece belirli bir süre için var olur ve sonra tekrar kaybolur. Bununla birlikte, örneğin bir akustik travmadan sonra işitme yeteneğinin kalıcı olarak zarar görmesi de mümkündür. Ayrıca, kronik gürültüye bağlı işitme güçlüğü, işitmeyi düzenli olarak etkileyen düşük ses seviyelerinde de meydana gelebilir.

Gürültüye ek olarak, işitme bozukluğu riskini artıran başka faktörler de vardır. Örneğin:

• Kulak kanalının kulak kiri ile tıkanması
• Kronik orta kulak iltihabı
• Beyin zarı iltihabı gibi enfeksiyonlar
• Ani işitme kaybı
• Kulak kemikçiklerinin otoskleroz olarak da adlandırılan sertleşmesi

Nadiren kafatası yaralanmaları, ilaç yan etkileri ve tümörler de rol oynar.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), dünya çapında işitme sorunu olan yaklaşık 430 milyon yetişkin olduğunu tahmin etmektedir. 65 yaş üstü her 100 kişiden 30'undan biraz fazlasında işitme güçlüğü vardır. Almanya için henüz kesin veriler bulunmamaktadır.

Bu ülkede 100 yetişkinden 16 ila 25'inin işitme bozukluğu olduğu tahmin edilmektedir. Yaşlılarda bu oran daha yüksektir.

Bazı insanlar doğuştan veya çocukluktan itibaren işitme güçlüğü yaşar veya sağırdır. Bununla birlikte, çoğu durumda işitme bozuklukları yalnızca yaşlılıkta gelişir. Yaşa bağlı işitme güçlüğü biçimi, tipik olarak her iki kulakta da aynı ölçüde meydana gelir ve işitme sorunları zamanla kötüleşir.

Yaşa bağlı işitme güçlüğü olanlar başlangıçta yalnızca hafif sesleri ve daha yüksek frekanslı sesleri daha az algılar. Bazıları yalnızca konuşma sırasında çok fazla arka plan gürültüsü olduğunda (örneğin bir restoranda veya otobüste) dinleme ve anlama sorunu yaşar. Çoğu insanın işitme duyusu yıllar içinde yavaş yavaş zayıflar.

Sebep bir yaralanma veya ani işitme kaybıysa, işitme güçlüğü daha hızlı veya hatta hemen ortaya çıkabilir. Sebebe bağlı olarak, işitme güçlüğünün tekrar hafiflemesi olasıdır. Ancak yaşlı insanlarda genellikle kalıcıdır.

İş yerinde düzenli olarak yüksek gürültüye (örneğin makine veya uçak gürültüsü) maruz kalan insanlar için yeterli işitme koruması önemlidir. İşitme güçlüğünü önlemek için iş yerinde belirli gürültü önleyici düzenlemeler geçerlidir.

Günlük yaşamda, örneğin kulaklık aracılığıyla yüksek sesli müzikle kulaklarınızı zorlamamak önemlidir. Çok gürültülü konserlerde veya kulüplerde kulak tıkaçları işitme duyunuzu korumaya yardımcı olur. Evde tamirat çalışmaları yaparken, kısa süreli gürültüye maruz kalsanız bile uygun işitme koruması takarak işitme duyunuzu koruyabilirsiniz.

İşitme güçlüğü şüphesi varsa kulak burun boğaz (KBB) uzmanı kulakları muayene edebilir.

KBB doktoru önce kulaklara bakar. Bir kulak aynası yardımıyla örneğin orta kulak iltihabı veya kulak kanalındaki kulak kiri topakları tespit edilebilir. Ayrıca işitme güçlüğünü ne zaman ve nasıl fark ettiğinizi ve başka şikayetleriniz olup olmadığını sorar.

Ne tür bir işitme bozukluğu olduğunu ve ne kadar şiddetli olduğunu bulmak için çeşitli işitme testleri yapılır.

Bazen kesin nedeni belirlemek için bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gereklidir.

İşitme güçlüğü bir orta kulak enfeksiyonunun sonucuysa, genellikle giderilebilir. Bununla birlikte yetişkinlerde, özellikle yaşlılarda, işitme bozukluğu genellikle uzun süre devam eder.

Bu durumda işitme cihazları sıklıkla kullanılır: Çok sessiz olan ses dalgalarını yükseltirler, çok yüksek olanları azaltır ve iç kulağa yönlendirirler. Bu, sohbet etmeyi ve sosyal hayata katılmayı kolaylaştırır. Kulaklardaki duyu hücreleri ciddi şekilde hasar gördüğü için çok az duyuyor veya hiç duymuyorsanız, koklear implantlar olarak adlandırılan iç kulak protezleri yardımcı olabilir.

İşitme bozukluğu iletişimi zorlaştırır. İşitme güçlüğü veya sağırlık, insanların diğer insanlarla iletişiminin azalmasına yol açabilir. Bazıları sosyal hayatın birçok alanında dışlanmış hisseder, bazıları kaygı geliştirir ve çoğu zaman depresif hisseder.

Bazen diğer insanlar bir işitme güçlüğünü fark etmeyebilir veya yanlış değerlendirebilir, bu da ilgili kişinin örneğin dikkatsiz, kibirli, kaprisli veya demanslı olarak algılanmasına neden olabilir.

Akrabalar da, örneğin bir ebeveyn veya partnerde, işitme güçlüğüyle nasıl başa çıkacaklarını öğrenmelidir. İşitme bozukluğu ile ilişkili iletişim sorunları, her iki tarafta da gerilim ve moral bozukluğu yaratabilir.

Daha iyi bir yaşam kalitesine yeniden kavuşmak için öncelikle kişinin artık çok iyi duymadığını fark etmesi ve kabul etmesi önemlidir. Bir sonraki adım, tıbbi tavsiye almak ve hangi tedavinin uygun olduğuna birlikte karar vermektir.

İşitme cihazları veya koklear implantlar gibi işitme cihazlarına alışmak sabır ve pratik gerektirir, ancak bunların kullanımı işitmeyi ve sosyal katılımı önemli ölçüde artırır.

İşitme probleminiz varsa, önce aile doktorunuzla görüşün. Gerekirse sizi kulak, burun ve boğaz hastalıkları konusunda uzman bir muayenehaneye sevk edebilir.

Ek olarak, kendi kendine yardım grupları, işitme güçlüğü ve sağırlıkla ilgili şikayetleri, duyguları ve pratik sorunları bilen diğer insanlarla iletişim kurma fırsatı sunar. Ayrıca, bilgilendirme ve danışmanlık hizmetleri aracılığıyla da destek sağlanmaktadır.

Nationale Kontakt- und Informationsstelle zur Anregung und Unterstützung von Selbsthilfegruppen (NAKOS) (Kendi kendine yardım grupları için teşvik ve destek ulusal iletişim ve bilgilendirme noktaları) web sitesinde bir bilgi bankası üzerinden uygun kendi kendine yardım seçeneklerini bulabilirsiniz.