Kızamıkçık

Kızamıkçık, karakteristik bir cilt döküntüsünün eşlik ettiği bulaşıcı bir viral hastalıktır.

Genellikle çocuklar bu hastalığa yakalansa da hastalık yetişkinleri de etkileyebilir.

Kızamıkçık çoğunlukla hafif seyreder. Enfekte kişilerin neredeyse yarısı herhangi bir semptom göstermez.

Hastalığı geçiren veya aşıları tam olan herkes kızamıkçık virüsüne karşı ömür boyu bağışıklık kazanır.

Kızamıkçık, hastalığı geçirmemiş veya ona karşı aşılanmamış gebelere bulaştırsa tehlikelidir. Bu durumda virüs doğmamış çocuğa bulaşabilir ve bu da ciddi sonuçların ortaya çıkma riskini artırır.

Kızamıkçıkta ilk belirtiler kızamıkçık virüsü enfeksiyonundan iki ila üç hafta sonra ortaya çıkar.

Genel semptomlar

İlk olarak hastalığın genel belirtileri görülür:

• Lenf düğümlerinin şişmesi, özellikle boyun ve kulak arkasındaki
• Baş ağrısı
• 38 ila 39 derece arasında ateş
• Konjonktivit
• Burun akıntısı

Tipik bir cilt döküntüsü oluşumu

Etkilenenlerin yüzde 50 ila 80'inde ince kırmızımsı lekelerin tipik olduğu bir cilt döküntüsü gelişir.

Döküntü yüzde başlar ve tüm vücuda yayılır. Bir ila üç gün sonra lekeler kendiliğinden kaybolur.

Kızamıkçık, kızamıkçık virüsü enfeksiyonundan kaynaklanır. Bu virüs yalnızca insanlarda görülür ve genellikle solunum damlacık enfeksiyonu yoluyla bulaşır.

Konuşurken, hapşırırken veya öksürürken ortaya çıkan virüsleri içeren damlacıklar havaya yayılır. Bunlar daha sonra başkaları tarafından solunabilir.

Ne zaman ve ne kadar süreyle bulaşıcılık devam eder?

Kızamıkçık geçiren herkes, döküntülerin ortaya çıkmasından bir hafta öncesinden yaklaşık bir hafta sonrasına kadar bulaşıcıdır. Doğumdan önce kızamıkçık enfeksiyonuna yakalanan bebekler, bir yıl boyunca virüsü solunum yolları ve idrar yoluyla yayabilir ve bu süre içinde başkalarına bulaştırabilir.

Kızamıkçık Almanya'da bildirilmesi zorunlu bir hastalıktır. 2020 yılında 18 kızamıkçık vakası kaydedilmiştir.

Doğmamış çocuklarda son vaka 2015 yılında görülmüştür.

Aşılamalar sayesinde kızamıkçık vakaları dünya çapında keskin bir şekilde düşmektedir.

Normalde kızamıkçık hastaları sadece hafif semptomlar gösterirler. Enfekte kişilerin yaklaşık yarısı tamamen asemptomatik kalır.

Kızamıkçık olan çocuklarda genellikle birkaç gün içinde döküntüler gelişir ve bu döküntüler kendiliğinden iyileşir.

Genel semptomların yanı sıra yetişkinlerde sıklıkla eklem ağrısı ve eklem iltihabı da görülür.

Doğumdan önce kızamıkçık enfeksiyonuna yakalanan çocuklar genellikle hayatlarının geri kalanında bunun sonuçlarıyla uğraşmak zorunda kalırlar.

Doğmamış çocuklarda kızamıkçık

Doğmamış çocuklara kızamıkçık bulaşır ve hastalık ciddileşirse, buna doğuştan veya konjenital kızamıkçık denir.

Olası sonuçlardan korkulup korkulmaması gerektiği, anne adayının ne zaman enfekte olduğuna bağlıdır:

• Gebeliğin 1. ila 12. haftaları arasında çocuğun ciddi hasara uğrama riski yüksektir
• 13.'den 16. haftaya kadar risk bir miktar azalır
• 20. haftadan itibaren enfeksiyonun neredeyse hiçbir sonucu yoktur

Doğmamış çocuklarda kızamıkçık enfeksiyonunun tipik sonuçları şunlardır:

• Düşük ya da erken doğum
• Kalp kusurları, göz merceğinin bulanıklaşması, iç kulakta işitme kaybı (Gregg üçlüsü olarak da adlandırılır)
• Küçük kafa (mikrosefali)
• Zihinsel engel
• Kan sayımındaki değişiklikler
• Beyin, kalp kası veya karaciğer iltihabı

Kendinizi kızamıkçıktan aşıyla koruyabilirsiniz. Daimi Aşılama Komisyonu (STIKO) yaş grubuna bağlı olarak farklı aşı planları önermektedir.

Çocuklar için aşı tavsiyeleri

Çocuklara kızamıkçık aşısı ilk kez 11 ila 14 ay arasında yapılmalıdır. Daha sonra 15 ila 23 ay arasında ikinci bir aşı yapılması gerekir. Birinci ve ikinci aşılama arasındaki minimum aralık 4 haftadır.

İkinci aşıdan sonra yenilenmesi gerekmeyen ömür boyu koruma sağlanır.

Kızamıkçık aşısı, kızamık ve kabakulak aşılarıyla (MMR aşısı) veya suçiçeğine karşı da koruma sağlayan dörtlü bir aşıyla (MMRV) birlikte yapılır.

Yetişkinler için aşı tavsiyeleri

Çocukken aşılanmamışlarsa, olası bir gebelik sırasında kızamıkçık enfeksiyonunu önlemek için 15 ila 45 yaş arasındaki tüm kadınların en az 4 hafta arayla iki kızamıkçık aşısı olması gerekir. Erkekler de, özellikle çocuklarla ve/veya gebe kadınlarla temas halinde olan kamu kuruluşlarında çalışıyorlarsa en az bir kez aşılanmalıdır.

Kızamıkçık aşısı ile ilgili sıkça sorulan soruların cevaplarını Robert-Koch-Institut (RKI) web sitesinde bulabilirsiniz.

Kızamıkçık sadece döküntüden doğru bir şekilde teşhis edilemez.

Güvenilir bir teşhis için virüs tespiti gereklidir. Bunu yapmak için doktor, teşhis amacıyla boğazdan bir sürüntü veya bir idrar örneği ya da kan alarak bunu laboratuvara gönderir.

Kızamıkçık virüsünün genetik materyali, PCR testi kullanılarak boğaz sürüntülerinde ve idrarda doğrudan tespit edilebilir. Kan örneğinde virüse karşı antikorlar belirlenebilir ve daha önce geçirilmiş kızamıkçık enfeksiyonu tespit edilebilir.

Doğmamış çocukta da virüs tespiti mümkündür. Ancak çocuğu tehlikeye atmadan örnek almak zordur. Bu yüzden hekimler bunu sadece kesinlikle gerekli olduğunda yaparlar.

Bazen çocuk doğurmayı planlayan kadınlar, kızamıkçık aşısı olup olmadıklarından veya hastalığa yakalanıp yakalanmadıklarından emin olamazlar. Bu durumda bir kan örneği verebilir ve bağışıklık için yeterli antikor olup olmadığını kontrol ettirebilirler.

Kızamıkçık virüsüyle mücadele eden spesifik bir tedavi yoktur.

Ateş, ağrı gibi şikayetler ortaya çıkarsa bunlar ilaçla hafifletilebilir.

Virüsün yayılmasını önlemek için koruyucu önlemlerin alınması önemlidir:

Akut hastalar için önlemler

Kızamıkçık söz konusu olduğunda en önemli şey gebelerin kızamıkçıkla enfekte olmasını önlemektir. Hasta insanlar bu nedenle döküntüden sonra bir hafta evde kalmalı ve aşısız insanlarla temastan kaçınmalıdır.

Gebe olmayan temaslı kişiler için önlemler

Akut hasta bir kişiyle yaşayan veya çalışan ya da anaokulunda, okulda veya boş zamanlarında birlikte olan herkesin enfeksiyon riski yüksektir.

Yeterli aşı korumasına sahip olmayan temaslı insanlar, eksik aşıları hemen tamamlamalıdır. Buna kilitleme aşısı denir, çünkü bu aşılama, temastan sonraki ilk 72 saat içinde enfeksiyonu önleyebilir veya azaltabilir. Yeterince aşılanmış temaslı insanlar için özel bir önlem gerekli değildir.  

Temaslı kişiler için önlemler

Kızamıkçık olan biriyle temas etmiş gebeler, aşı korumalarını kontrol ettirmek için doktorlarına başvurmalıdır.

Önleyici tedbir olarak, kızamıkçığa karşı antikor verilmesi mümkün olabilir. Bu tür maruz kalma sonrası profilaksi viral yükü azaltabilir ve olası bir enfeksiyon durumunda semptomları hafifletebilir. Ancak doğmamış çocuğun hastalanmasını güvenilir bir şekilde engelleyemez.

Yeterli bağışıklığı olmayan gebeler, enfeksiyon riski ortadan kalkana kadar sosyal tesislerden uzak durmalıdır. Gebelere antikorlarla profilaksi önerilmemektedir.