crohn hastalığı

Crohn hastalığı kronik enflamatuar bir sindirim sistemi hastalığıdır. Diğer bir kronik bağırsak iltihabının (ülseratif kolit) aksine, iltihap ağızdan anüse kadar tüm sindirim sistemini etkileyebilir. Aynı zamanda sindirim sisteminin bir ilgisi olmayan birden fazla bölümünde de ortaya çıkabilir.

Ancak iltihap çoğu zaman ince bağırsağın arka kısmında ve bitişiğindeki kalın bağırsakta meydana gelir. Crohn hastalığından sadece en üst mukoza katmanı değil, bağırsak duvarının daha derindeki katmanları da etkilenir.

Crohn hastalığı tek başına veya birlikte ortaya çıkan çeşitli şikayetlere yol açabilir. Örnekler:

• Kramplı karın ağrısı
• En az 4 hafta süren kronik ishal (kan, mukus veya her ikisi birlikte görülebilir)
• Kilo kaybı
• Yorgunluk
• Ateş
  

Hastalığın seyri sırasında nadiren bağırsak daralmaları (stenozlar) ve anüs bölgesinde kanal oluşumları (anal fistüller) meydana gelebilir.

Crohn hastalığında örneğin gözlerde, eklemlerde ve ciltte iltihaplanma gibi sindirim sisteminin dışında da şikayetler görülebilir.

Crohn hastalığındaki rahatsızlıklara bağırsak mukozasının iltihaplanması neden olur.

Bağışıklık sistemi vücudun kendi mukozasına saldırır. Bağışıklık sistemindeki bu hatalı reaksiyonun nedeni henüz bilinmemektedir.

Ancak araştırmalar belirli genetik değişikliklerin crohn hastalığı riskini arttırdığını göstermektedir. Ayrıca otoimmün hastalıklar, çevresel etkiler ve bağırsak florasında dengesizlik olası tetikleyiciler olarak görülmektedir.

Yakın aile bireylerinde enflamatuar bağırsak hastalığı olan insanlarda crohn hastalığı riski yüksektir.

Diğer iltihaplı hastalıklar veya otoimmün hastalıklar, sigara kullanımı ve antibiyotik kullanımı da risk faktörleri olarak kabul edilir.

Almanya’da 100.000 kişiden yaklaşık 100 ila 200'ünde crohn hastalığı olduğu tahmin edilmektedir. Her yıl 100.000 kişiden yaklaşık 7’si bu hastalığa yakalanmaktadır.

Hastalık çoğunlukla genç yetişkinlik çağında, yaklaşık 20 ila 30 yaşları arasında başlar.

Crohn hastalığı kronik bir hastalıktır, yani iyileştirilemez.

Ancak hastaların sadece çok azında kalıcı bağırsak iltihabı görülür. Rahatsızlık görülen ve görülmeyen evrelerle dönüşümlü olarak seyreden ve tekrarlayan hastalık atakları meydana gelir. Hastalığın hafiflediği evrelerde enflamasyon azalır.

Şikayetler uzun süre devam ederse yetersiz beslenmeye, kansızlığa (anemi) ve bazen de ölüme yol açabilecek komplikasyonlara neden olabilir.

Crohn hastalığından muzdarip insanlarda ayrıca bağırsak kanseri olma riski de yüksektir. Bu nedenle doktorlar erken teşhis amacıyla düzenli kolonoskopi yapılmasını önermektedir.

Bağırsak mukozasının iltihaplanmasının çeşitli nedenleri olabilir. Örneğin ülseratif kolit, akut enfeksiyon veya gıda intoleransı gibi diğer kronik iltihaplanmalar mümkündür.

Bu hastalıkları ihtimal dışı bırakmak ve crohn hastalığını teşhis etmek için doktorlar çeşitli muayeneler yapabilir.

Doktor kişisel bir görüşmede (anamnez) önce semptomların türü ve başlangıcıyla ilgili sorular sorar. Ayrıca şunlar belirlenir:

• Bilinen bir gıda intoleransının olup olmadığı
• İlaç kullanılıp kullanılmadığı, kullanılıyorsa hangi ilaçların kullanıldığı
• Sigara içme durumu
• Ailede crohn hastalığının görülüp görülmediği
• Son zamanlarda yurt dışına çıkılıp çıkılmadığı

Bu sorgulamadan sonra bir kan testi yapılır. Kansızlık, yüksek trombosit sayısı ve belirli iltihaplanma değerleri crohn hastalığının göstergesi olabilir. Ayrıca bir dışkı testiyle bağırsak bakterilerinin neden olduğu enfeksiyonlar da ihtimal dışı bırakılır.

Crohn hastalığından şüphelenildiğinde doktorlar çoğunlukla bağırsağın endoskopik muayenesini (kolonoskopi) ve bazen de midenin endoskopik muayenesini (gastroskopi) önerir. Bunun için mukozadan bir doku örneği alınabilir.

Bazı koşullarda hastalığın türünü ve şiddetini tespit etmek için ultrason veya manyetik rezonans tomografisi (MRT) gerekir.

Crohn hastalığının tedavisi hastalığın ciddiyetine, yani semptomların hafif mi yoksa şiddetli mi olduğuna ve vücudun hangi bölgelerinin etkilendiğine bağlıdır.

Crohn hastalığı çoğunlukla ilaçlarla tedavi edilebilir. Tedavi seçenekleri geçtiğimiz yıllarda önemli ölçüde ilerlemiştir.

Özellikle ağır seyirlerde veya komplikasyon durumunda ameliyat gerekli olabilir. Ameliyatta örneğin bağırsaktaki bir daralma açılabilir veya bağırsağın bazı bölümleri alınabilir.

Crohn hastalığında uygun bir beslenme ile yaşam kalitesi yükselebilir. Şiddetli ishal nedeniyle sıklıkla vitamin, mineral ve eser element kaybı yaşanır. Bu da potasyum, kalsiyum, demir veya çinko eksikliğine neden olabilir. Bunu önlemek için doktorla birlikte bir beslenme programı oluşturmak yararlı olur.

Sigara kullanımı hastalığın seyrini kötüleştirebilir. Bu nedenle sigara kullanmamanız veya sigarayı bırakmanız önerilir.

Stresle, korkularla veya depresif ruh halleriyle daha iyi başa çıkabilmek için psikolojik destek yardımcı olabilir.

Almanya'da crohn hastalığı olan insanlar için çok sayıda destek seçeneği sunulmaktadır. Buna kendi kendine yardım grupları ve danışma merkezleri dahildir.

Nationale Kontakt- und Informationsstelle zur Anregung und Unterstützung von Selbsthilfegruppen (NAKOS) (Kendi kendine yardım grupları için teşvik ve destek ulusal iletişim ve bilgilendirme noktaları) web sitesinde bir bilgi bankası üzerinden uygun kendi kendine yardım seçeneklerini bulabilirsiniz.