Mononükleoz

Mononükleoz (tıbbi olarak bulaşıcı mononükleoz olarak adlandırılır) viral bir bulaşıcı hastalıktır. Tetikleyici, herpes virüslerinin bir alt grubu olan Epstein-Barr virüsüyle (EBV) enfeksiyondur.

Virüsler genellikle örneğin yakın öpüşme sırasında tükürük ile temas yoluyla bulaşır. Ergenler ve genç yetişkinler en sık etkilenenlerdir. Mononükleoz bu nedenle "öpüşme hastalığı" veya "öğrenci ateşi" olarak da bilinir.

Birçok insanda hastalık hafif seyreder. Enfeksiyon genellikle 2 ila 4 hafta içinde herhangi bir sonuç olmaksızın kendi kendine iyileşir.

Bununla birlikte, mononükleoz, örneğin bir HIV enfeksiyonu nedeniyle veya bir nakilden sonra, bağışıklık sistemi ciddi şekilde zayıflamış kişiler için tehlikeli olabilir. Bu nedenle hasta kişilerle temastan kaçınılmalıdır.

EBV ile bir kez enfekte olduktan sonra, ömür boyu bağışıklık kazanılır. Ancak virüsler ilk enfeksiyondan sonra vücutta kalır ve bağışıklık sistemi zayıflarsa tekrar aktif hale gelebilirler.

Sağlıklı insanlarda yeniden aktivasyon meydana gelirse, vücut zaten virüse karşı antikorlar oluşturduğu ve bağışıklık koruması geliştirdiği için enfeksiyon genellikle semptomsuz ilerler. Bu insanlar daha sonra virüsü fark edilmeden diğer insanlara bulaştırabilir.

Mononükleozun etken maddesi olan Epstein-Barr virüsü (EBV) ile her enfeksiyon şikayetlere neden olmaz.

Hastalanan kişilerde sıklıkla boğaz ağrısı ve bademcik iltihabı görülür. Ek olarak genellikle ateş, baş ağrısı, halsizlik ve bitkinlik gibi genel semptomlar da vardır.

Tipik olarak boyundaki lenf düğümleri her iki tarafta da şişkindir ve dalak büyümüştür.

10 yaşın altındaki çocuklar EBV'ye yakalanırsa, enfeksiyon ergenlere göre çok daha hafif seyreder. Genel olarak, herhangi bir tipik hastalık belirtisi göstermezler, bu nedenle da enfeksiyon genellikle fark edilmez.

Ebeveynlerinin öpücükleriyle enfekte olan küçük çocuklar genellikle herhangi bir semptom göstermezler.

Ateş, boğaz ağrısı ve şişmiş lenf düğümleri gibi semptomların 6 aydan fazla sürmesi mümkündür. Bununla birlikte, böyle bir kronik form çok nadiren ortaya çıkar.

Mononükleozun tetikleyicisi, Epstein-Barr virüsüyle (EBV) enfeksiyondur. Bu virüs herpes virüs ailesindendir.

İlk olarak, virüs burun ve boğazdaki mukoza zarı hücrelerine saldırır ve orada hızla çoğalır. Daha sonra bağışıklık sisteminin önemli hücreleri olan beyaz kan hücrelerine yayılır. Bunlar, lenf ve kan yoluyla lenf düğümlerine ve daha sonra dalak ve karaciğer gibi diğer organlara giderek şişmelerine neden olur.

Virüs esas olarak tükürük ile temas yoluyla, genellikle bir partnerin yakın öpüşmesi yoluyla bulaşır. Küçük çocuklara bulaşırsa, bu genellikle ebeveynlerinin öpücükleriyle olur. Aynı kaplardan içen veya aynı çatal bıçak takımı ile yemek paylaşan herkes de EBV ile enfekte olabilir.

Hamilelik sırasında bir EBV enfeksiyonu, doğmamış çocuk için kanıtlanabilir bir risk oluşturmamaktadır. Virüsün plasenta yoluyla bulaşması nadirdir.

Dünya çapında insanların yüzde 90'ından fazlası Epstein-Barr virüsünü (EBV) taşımaktadır. Ancak EBV ile enfekte olan herkeste mononükleoz gelişmez.

En sık 15 ila 24 yaşlarındaki gençler hastalanır. Uzmanlar, neredeyse herkesin 30 yaşına kadar EBV ile enfekte olduğunu ve bağışıklık koruması oluşturduğunu tahmin etmektedir. Sonuç olarak, sonraki hastalıklar neredeyse her zaman semptomsuzdur.

Mononükleozu olan birçok kişide şikayetler birkaç hafta içinde kendiliğinden kaybolur ve tamamen iyileşme olur. Bununla birlikte, bazı kişilerde enfeksiyon ortadan kalktıktan birkaç ay sonra hala yorgunluk ve bitkinlik gibi belirtiler görülür. Ayrıca komplikasyonlar da ortaya çıkabilir.

Olası komplikasyonlar

Mononükleozu olan bazı kişilerde ek bir bakteri enfeksiyonunun gelişmesi.

Epstein-Barr virüsü (mononükleozun tetikleyicisi) dalağı etkilediğinden, dalağın şişmesi sıklıkla meydana gelir. Dalak çok büyürse yırtılma riski vardır. Dalak yırtılması, acil tıbbi müdahale gerektiren çok nadir ancak yaşamı tehdit eden bir komplikasyondur.

Ayrıca boğaz ve bademcik iltihabı nefes almayı zorlaştıran şişmelere neden olabilir. Bu çoğunlukla çocuklarda olur, ancak nadiren görülür. Burada da hızlı tedavi gereklidir.

Diğer olası, nadir komplikasyonlar şunlardır:

• Menenjit
• Kalp kası iltihapları
• Böbrek iltihabı
• Karaciğer iltihabı

Bağışıklık sistemi hastalığı veya zayıflamış bir bağışıklık sistemi olan kişilerde - örneğin bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar nedeniyle - lenf düğümlerinin şiddetli şişmesi ve hatta kötü huylu tümör hastalıkları oluşması mümkündür.

Mononükleozdan koruyabilecek bir aşı yoktur. Ancak belirli hijyen önlemleriyle tetikleyici Epstein-Barr virüsü (EBV) ile enfeksiyon önlenebilir.

Bu nedenle hasta kişilerle temastan kaçınmak önemlidir. EBV tükürük yoluyla bulaştığından, hastalık döneminde yiyecek, içecek paylaşılmaması ve başkalarını öpmemek tavsiye edilir.

Ateş, boğazda şişme ve farenjit gibi şikayetler - özellikle genç erişkinlerde - mononükleoza işaret eder.

Doktor, lenf düğümlerinin şişmiş olup olmadığını veya dalak ve karaciğerin büyümüş olup olmadığını öğrenmek için elle muayene yapabilir.

Kesin teşhis ancak patojenin laboratuvarda saptanmasıyla mümkündür. Bunun için hastadan kan alınır. Kanda Epstein-Barr virüsüne (EBV) karşı antikorlar bulunursa, bu bir EBV enfeksiyonunu ve dolayısıyla mononükleoz teşhisini doğrular.

Kan sayımındaki değişiklikler - özellikle beyaz kan hücrelerinin sayısı ve görünümü ile ilgili olarak - teşhisi destekler.

Dalakta veya karaciğerde değişiklik şüphesi varsa ultrason muayenesi ile bu durum netleştirilebilir.

Mononükleozu tedavi etmek için kullanılabilecek spesifik bir tedavi yoktur. Tedavi bu nedenle semptomların giderilmesine odaklanır.

Diğer viral enfeksiyonlarda olduğu gibi, yatak istirahati ve susuz kalmamak iyileşmeye yardımcı olacaktır.

İbuprofen ve diklofenak gibi iltihap önleyici ağrı kesiciler ateş ve ağrıya karşı yardımcı olur.

Gırtlak bölgesinde şiddetli şişlik nedeniyle nefes alma güçlüğü oluşursa kortizon gibi şişliği azaltan ilaçların verilmesi faydalı olabilir.

Bakteriyel enfeksiyon da varsa bakteriye karşı etkili antibiyotikler kullanılır.

Dalak yırtılması gibi komplikasyonları önlemek için en az 4 ila 6 hafta fiziksel aktivite ve egzersizden kaçınmak çok önemlidir. Özellikle yarışma sporu yapan kişiler için daha uzun bir dinlenme süresi mantıklıdır.

Tekrar aktif hale gelebileceğiniz ve spor yapabileceğiniz zamanı doktorunuzla konuşmak en iyisidir.