Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)

Kronik obstrüktif akciğer hastalığında (KOAH) akciğerler kalıcı olarak hasar görür ve solunum yolları (bronşlar) daralır. KOAH'ın ileri aşamalarında hastanın nefes alması zorlaşır. Daha sonra merdiven çıkma, bahçe işleri veya yürüyüş gibi basit günlük aktivitelerde bile nefes darlığı görülür.

KOAH aniden ortaya çıkmaz, yıllar içinde yavaş yavaş gelişir. Çoğu kişi genellikle şikayetlerin, özellikle de sürekli öksürüğün ilk başta "normal" sigaraya bağlı öksürük, bronşit veya astım olduğunu düşünür. Genellikle bunun farklı bir hastalık olduğunu ancak şikayetler ağırlaşınca anlarlar. Anlaşıldığında hastaların çoğu 60 yaşını geçmiştir.

Fiziksel efora bağlı olarak, akciğerler farklı miktarlarda hava emer. Bu şekilde, dinlenme durumunda, yoğun efor sırasında olduğundan genellikle havanın onda birinden daha azına ihtiyaç duyulur.

Birçok insan günlük yaşamda akciğerlerinin potansiyelini tam olarak kullanmadığından, işlevlerinin bozulduğunu anlaması bazen yıllar alır. Rezervlerin büyük bir kısmı kaybedildiğinde, nefes darlığı ile kronik obstrüktif akciğer hastalığı fark edilir hale gelir.

Tipik semptomlar:

• Nefes darlığı: başlangıçta sadece fiziksel efor sonrası, ilerlemiş KOAH'ta istirahat halindeyken de
• Uzun süreli günlük öksürük
• Balgam
• Nefes alırken ıslık veya uğultu sesleri
• Soğuk algınlığında veya gripte şiddetli semptomlar

Hastalığın seyrinde, tipik olarak şiddetlenmeler görülür. Bunlar, genellikle nefes darlığı nöbetleri ve balgamla artan öksürük şeklinde, hastalığın ani ve belirgin şekilde kötüleşmesidir.

Bronşların sürekli iltihaplanması KOAH'ın nedenlerinden biridir. Ek olarak, pulmoner amfizem olarak adlandırılan durum da hastalığa neden olabilir; amfizem durumunda alveoller aşırı fazla şişer.

Solunum yolları sıklıkla tütün dumanı, toz veya gazlar gibi kirleticilere maruz kalıyorsa kronik öksürük (bronşit) gelişebilir. Sağlıklı bronşların iç duvarı kıllarla kaplıyken, KOAH'ta bunlar iltihap nedeniyle hasar görür.

Sigara içenlerde kronik obstrüktif akciğer hastalığı gelişme riski artar. Ancak her sigara içen hasta olmaz. Bununla birlikte, KOAH hastalarının çoğu daha önce sigara içmiştir veya hala sigara içmektedir.

Akciğerlerin uzun süreli tahrişi de KOAH'a yol açabilir. Bu tahriş, örneğin iş yerinde belirli toz türlerine yüksek oranda maruz kalma nedeniyle gerçekleşebilir.

40 yaşın üzerindeki her 100 kişiden 5 ila 10'unun KOAH olacağı tahmin edilmektedir. Bu nedenle hastalık astımdan daha yaygındır. Erkekler KOAH'a kadınlardan biraz daha sık yakalanmaktadır.

Sigara içmemek veya sigarayı bırakmak KOAH'a karşı en etkili önlemdir. Ancak sigara içenlerin çoğu bırakmakta zorlanmaktadır. 

Çevrede veya iş yerinde zararlı maddelere mümkün olduğunca az maruz kalmak da önemlidir. İş yerinde alınan uygun koruyucu önlemler bu konuda yardımcı olabilir.

Solunum yolu enfeksiyonları şiddetlenmelerin yaygın bir tetikleyicisidir. KOAH hastaları, özellikle soğuk algınlığı ve grip mevsiminde kendilerini vücudu zayıflatan enfeksiyonlardan korumalıdır.

Birçok KOAH hastası ilk muayene için aile hekimine başvurur. Özel muayeneler için pnömoloji uzmanına gitmek gerekir.

Doktor genellikle önce vücudu muayene eder, kan tahlili yaptırır ve diğer hastalıkları sorar. Bunu akciğerlerin özel muayeneleri takip eder (akciğer fonksiyon testleri, "spirometri"). KOAH şüphesi varsa astım, kalp yetmezliği veya akciğer kanseri gibi diğer hastalıkların olmadığından emin olmak için ek tetkikler gerekebilir. Doktor ayrıca anksiyete veya depresyon gibi ruhsal şikayetleri de soracaktır.

Tedavinin amacı

• şikayetleri hafifletmek
• günlük yaşamı kolaylaştırmak
• yaşam kalitesini artırmak
• KOAH'ın ilerlemesini yavaşlatmak
• şiddetlenmeyi önlemek

En önemli şey sigarayı tamamen bırakmaktır. Bunu söylemek çoğu zaman yapmaktan daha kolaydır. Bununla birlikte, sigarayı bırakmak için danışmanlık hizmetlerinden grup kurslarına ve ilaç tedavisine kadar birçok destek seçeneği bulunmaktadır. Sigarayı bırakmaya yardımcı olabilecek stratejiler arasında örneğin sigara bırakma programı ve nikotin replasman tedavisinin bir kombinasyonu yer almaktadır.

Diğer destekleyici önlemler arasında egzersiz ve spor, solunum eğitimi, inhalasyonlar ve diyet değişikliği yer alır. Sağlık sigortası şirketleri KOAH hastaları için hastalık yönetim programları (DMP) da sunmaktadır. Amaç, tutarlı ve iyi desteklenen tedavi yoluyla şiddetli nefes darlığı ataklarının sayısını azaltmak ve KOAH'ın ilerlemesini yavaşlatmaktır.

Farmakolojik olmayan önlemler şikayetleri yeterince hafifletemiyorsa, ilaç tedavisi günlük KOAH tedavisinin önemli bir parçası haline gelir. Genellikle inhale edilirler, ancak bazen tablet olarak da alınırlar. Hastalığın evresine bağlı olarak, uzun süreli kullanım için veya akut şikayetleri hafifletmek için geçici olarak ilaçlar kombine edilebilir. Aşağıdaki ilaçlar mevcuttur:

• Solunum yolu genişleticileri (bronkodilatörler) genellikle toz veya sprey olarak solunur ve nefes almayı kolaylaştırabilir. Bunlar beta-2 mimetikleri ve antikolinerjikleri içerir. 
•  Fosfodiesteraz (PDE)-4 inhibitörleri solunum yollarının iltihaplanmasını engeller.
• Kortizon içeren ajanlar da antienflamatuar etkiye sahiptir, ancak genellikle sadece şiddetli semptomlar için kullanılır.
• Antibiyotikler nadiren geçici olarak önleyici bir tedbir olarak kullanılır.

KOAH çok ilerlemişse, buna genellikle oksijen tedavisi eklenir. Oksijen tedavisinin ne şekilde yapılacağı, hastalığın ciddiyetine bağlıdır. Şiddetli pulmoner amfizem durumunda tüm tedavi seçenekleri tükendiyse bir operasyon ihtimali de değerlendirilebilir. Akciğer nakli de belirli koşullar altında bir seçenektir.

gesundheitsinformation.de adresinde KOAH'ın tedavi seçenekleri hakkında daha ayrıntılı bilgi bulabilirsiniz.

KOAH'ın tedavisi hakkında ayrıntılı bilgiler, Ärztliches Zentrum für Qualität in der Medizin'in (Tıpta Kalite İçin Sağlık Uzmanları Merkezi) KOAH Hasta Rehberi'nde bulunmaktadır.

Pnömolojik tedavi (pulmoner tedavi), KOAH hastalık yönetimprogramının önemli bir parçasıdır. Hastalar bu tedaviyi ayakta veya yatarak alabilir. 

Tedavi, KOAH hastalarının hastalığı daha iyi kavramalarına ve yaşam kalitelerini iyileştirmelerine yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Bunun için size kişisel bir tedavi planı verilir. Egzersizler, hastalıkla mücadele eğitimi, terapi ve sosyal ve psikolojik desteği birleştirir. 

KOAH'ın etkileri, büyük ölçüde hastalığın ne kadar ilerlediğine bağlıdır. Günlük yaşam, yıllarca asgari düzeyde kısıtlı olabilir. Ancak zamanla şikayetler artar. Şiddetli KOAH genellikle başkaları tarafından destek ve bakım sağlanmasını gerektirir; normal günlük yaşam artık mümkün değildir.

İnsanlar hastalıkla farklı şekilde başa çıkmaktadır. Çoğu kişi, yaşam tarzlarını ve günlük rutinlerini vücudun ihtiyaçlarına ve tepkilerine göre uyarlıyor. Bazıları ise, kendileri için önemli olan birkaç şeye konsantre oluyor. Diğerleri belirli nefes alma ve gevşeme egzersizleri veya fiziksel durumlarına bağlı olarak bazı spor aktivitelerinde bulunurlar.

KOAH ilerledikçe, ailenin ve arkadaşların günlük ve duygusal desteği çok önemli hale gelir.

Birçok KOAH hastası, başlangıçta genellikle KOAH belirtisi olarak algılamadıkları balgamlı öksürük fark eder. Solunum yolları başlangıçta sadece biraz daraldığından, akciğer fonksiyonlarının kademeli olarak kaybolduğunu pek fark etmezler. Bununla birlikte, zamanla öksürük ve balgam şikayetleri daha da kötüleşir ve fiziksel efor durumunda solunum problemleri artar.

Hastalık ilerledikçe yaşam kalitesi giderek bozulur. Yıkanmak veya giyinmek gibi basit günlük aktiviteler de zorlaşır. Bazı insanlar vücut dinlenirken de nefes almakta zorlanır.