Kurdeşen

Ürtiker olarak da bilinen kurdeşen, bir deri hastalığıdır. Cildin yüzeyinde kaşıntılı, soluk ila kırmızımsı kabarcıklar oluşur. Bunlar, tek tek ortaya çıkan veya birleşerek geniş bir yüzey oluşturan madeni para boyutunda şişliklerdir. Ancak deri altı dokuda su tutmadan kaynaklanan ağrılı şişlik de (anjiyoödem) görülebilir. Ayrıca kabarcıklar ve anjiyoödemler aynı anda ortaya çıkabilir.

Kurdeşen, akut olarak ortaya çıkabilir veya kronik olabilir. Akut hastalık 6 hafta içinde azalırken, hastalığın kronik formu 6 haftadan daha uzun sürer. Kronik ürtikerde, spontan ve indüklenen olmak üzere iki form vardır.

• Spontan kurdeşende, genelde belirli bir tetikleyici yoktur. Bu durumda idiyopatik kurdeşenden söz edilir.
• İndüklenen form ise UV ışınları, sürtünme, sıcaklık veya soğuk gibi dış etkilerden kaynaklanabilir.

Kronik kurdeşen, çok yorucu olabilir ve günlük yaşam ile iş hayatını etkileyebilir. Bazen kronik kurdeşeni olan kişilerde depresyon veya anksiyete bozuklukları da gelişir.

Kurdeşen, bulaşıcı değildir.

Spontan, kronik kurdeşeni olan hastaların yarısından fazlasında kabarcıklar ve anjiyoödem gelişir. Hastalığın yaklaşık üçte birinde sadece kabarcıklar görülür ve yaklaşık on kişiden birinde sadece anjiyoödem görülür.

Kabarcıkların özellikleri şunlardır:

• Çeşitli boyutlarda görülebilen ve çoğunlukla kızarıklıkla (eritem) çevrelenen merkezi bir şişlik oluşur.
• Cilt kaşınır, bazen de ciltte bir yanma hissi oluşur.
• Kızarıklık, 30 dakika ila 24 saat içinde solar. 

Anjiyoödemde şunlar görülür:

• Ani, belirgin, kızarık şişlik
• Bazen ağrılı olur, bazen cilt kaşınır

Yaklaşık 72 saat sonra şişlik azalır. 

Kurdeşende tipik olarak ortaya çıkan kabarcık ve anjiyoödemler, bağışıklık hücrelerinden oluşan bir grup olan mast hücrelerinin aktivitelerinin artmasından kaynaklanır. Bunlar, kan damarlarının genişlemesine ve örneğin su için daha geçirgen hale gelmesine neden olan haberci madde histaminini giderek daha fazla üretir. Ardından ciltte kızarıklıklar ve daha derin cilt katmanlarında şişlikler ortaya çıkar.

Akut kurdeşeni olan hastaların yüzde 30 ila yüzde 50’sinde belirli bir neden yoktur. Diğerlerinde ise hastalığın nedeni genellikle rota veya soğuk algınlığı virüsü enfeksiyonları veya streptokoklar gibi bakterilerdir. Ancak inek sütü, lateks, arı sokması, polen veya hayvan tüyüne gösterilen alerjik reaksiyonlar da bunun nedeni olabilir. Ayrıca romatizma veya yüksek tansiyon için kullanılan bazı ilaçlar da kurdeşene neden olabilir.

Bazı durumlarda otoimmün reaksiyonlar da bir rol oynar. Bu, bağışıklık sisteminin vücudun kendi sağlıklı dokusuna yöneldiği anlamına gelir. Bazı antikorlar, daha doğrusu immünoglobulin E (IgE), oluşturulur bunlar da mast hücrelerinin aktivasyonunu ve savunma reaksiyonunu arttırır.

Enfeksiyonların veya kanser hastalıklarının yanı sıra gastrit, reflü hastalığı veya safra yolu ya da safra kesesi iltihabı gibi hastalıklar kurdeşen eğilimini arttırır.

İndüklenmiş kurdeşen nadiren görülür. Bu hastalık soğukluk, sıcaklık, basınç veya güneş ışığı gibi dış uyaranlar tarafından tetiklenir.

İnsanların yaklaşık yüzde 9 ila 20'si yaşamlarının bir döneminde kurdeşen geçirir. Kurdeşen, tüm yaş gruplarında görülmektedir. Hastalıkların çoğu 20 ila 40 yaşlarında ortaya çıkar.

Nüfusun yaklaşık yüzde 5’i hastalığın kronik formundan etkilenir, kadınlarda ise erkeklerden iki kat daha sık görülür.

Hastalığın spontan kronik formu, dış etkilerle tetiklenen kurdeşene yani indüklenen kurdeşene göre, iki ila üç kat daha sık görülür.

Hastalık, akut olarak ortaya çıkabilir veya kronik seyredebilir. Doktorlar, şikayetlerin 6 haftadan daha kısa sürdüğü durumlarda bunu akut kurdeşen olarak tanımlar. 6 haftadan daha uzun bir sürede ise kronik seyir söz konusudur.

Kurdeşeni doğru şekilde teşhis etmek için öncelikle ürtiker vaskülit, ilaç alerjisi, temas dermatit gibi aynı semptomlara sahip hastalıkları ve ağır iltihaplı hastalıkları seçenekler arasından elemek önemlidir.

Hastalığın yaşam kalitesini ne kadar etkilediğini tespit etmek de önemlidir. Bunun için doktorlar, şikayetlere göre hazırlanmış özel anketler kullanabilirler.

Akut kurdeşende, genellikle özel muayene gerekli değildir. Doktorla ayrıntılı bir görüşme yapmak önemlidir. Doktor örneğin aşağıdaki soruları soracaktır:

• Kabarcıklar ve anjiyoödemler uzun süredir var mı ve bunlar sizde ya da aile fertlerinde daha önce görüldü mü
• Şikayetler arasında kemik ve eklem ağrıları veya karın krampları da var mı
• Romatoid artrit gibi kronik enflamatuar bir hastalık, bir enfeksiyon veya gıda alerjisi mevcut mu
• Asetilsalisilik (ASS) etken madde içeren ağrı kesici kullanıyor musunuz
• Romatizma veya yüksek tansiyon için belirli ilaçlar kullanıyor musunuz
• Tatilden yeni mi döndünüz veya boş vakitlerinizde neler yapıyorsunuz
• Güncel bir stres yaşıyor musunuz

Kurdeşenin formuna bağlı olarak, örneğin vücutta gizli iltihapları tespit etmek veya alerjik nedenleri bulmak için başka muayeneler de gerekli görülebilir.

Tedavinin amacı, kurdeşenin tetikleyicilerini belirleyip ortadan kaldırmak ve semptomları mümkün olduğunca hafifletmektir.

Akut olarak ortaya çıkan kurdeşeni tedavi etmek için, oral antihistaminikler grubundan ilaçlar kullanılır. Bunlar, antialerjik etkili olan ve tablet olarak alınan ilaçlardır.

Ağır semptomlarda veya antihistaminiklerin etki etmediği durumlarda doktorlar antihistaminiklerin dozunu arttırabilir veya başka ilaçlara başvurabilirler. Buna, iltihap önleyici etki gösteren kortikosteroidler veya antikorlar dahildir.

Kronik formun tedavisi için de tetikleyicilerin aranması önemlidir. Örneğin, spontan kronik kurdeşeni olan insanlar hastalığı daha da kötüleştiren ilaçlar kullanıyor olabilir. Bunlar örneğin asetilsalisilik (ASS) etken madde içeren ağrı kesiciler veya romatizma ve yüksek tansiyon tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar olabilir. Bu durumda, doktorunuzla birlikte alternatifler aramanız önerilir. 

Kendi kendine yardım grupları, kurdeşen hastalığı olan insanlara ve yakınlarına bilgi ve danışmanlık hizmeti ve kişisel deneyimlerini paylaşma gibi olanaklar sağlar. 

Nationale Kontakt- und Informationsstelle zur Anregung und Unterstützung von Selbsthilfegruppen (NAKOS) (Kendi kendine yardım grupları için teşvik ve destek ulusal iletişim ve bilgilendirme noktaları) web sitesinde bir bilgi bankası üzerinden uygun kendi kendine yardım önerisini bulabilirsiniz.

Kronik kurdeşen, deneyimli bir dermatolog tarafından tedavi edilmelidir. Tedavi eden kişinin ne kadar deneyimli olduğunu seçtiğiniz doktor muayenehanesinden öğrenebilirsiniz.

allergieinformationsdienst.de sitesinde kurdeşen hakkında ayrıntılı bilgi bulabilirsiniz.