Hastalıklar Listeriosis

Listeriosis, genellikle gıda yoluyla bulaşan bir hastalıktır. Listeria adlı patojenler neden olur. Bu bakteriler çevrede her yerde bulunur.

Enfeksiyon genellikle hafif seyreder ancak bazen kan zehirlenmesi veya menenjit gibi hayatı tehdit eden komplikasyonlarla şiddetli hale gelebilir. Yaşlı insanlar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler ile doğmamış bebekler ve yeni doğanlar yüksek risk altındadır.

Listeriosis teşhisi veya şüphesi varsa hastalık ilaçlarla tedavi edilir. Tedavi için listeriaya karşı etkili antibiyotik ilaçlar kullanılır. 

Enfeksiyona karşı korunmak için taze gıda alınması ve kısa süre içerisinde tüketilmesi tavsiye edilir.

Risk grubundaki kişiler de somon, sucuk veya taze peynir gibi yiyeceklerden kaçınarak kendilerini koruyabilirler.

Bağışıklık sistemi sağlam olan kişilerde Listeria enfeksiyonu genellikle hiçbir belirti göstermez. Bu durumda gastrointestinal sistem listeria ile sadece geçici olarak kolonize olur.

Bazen kısa bir süreliğine ishal ve ateş görülür. Enfeksiyondan semptomların ortaya çıkmasına kadar geçen süre birkaç saat ile 14 gün arasındadır, gebeler içinse daha uzun sürebilir.

Listeriosis olan gebe kadınlarda genellikle gribe benzer hafif semptomlar görülür. Anne karnındaki çocuklar ise hastalığı ağır geçirebilir.

Zayıflamış bir bağışıklık sistemine sahip kişilerde, semptomlar genellikle daha belirgindir. Ateş ve kas ağrısı gibi grip benzeri semptomlar daha sonra ortaya çıkar, ayrıca ishal ve kusma da görülür.

Doğumda enfeksiyon kapan ve yaşamın ilk haftasında hastalanan yenidoğanlarda kan zehirlenmesi belirtileri görülür. Örneğin, şiddetli nefes darlığı ve ciltte değişiklikler ortaya çıkabilir.

Listeriosisin en yaygın nedeni Listeria monocytogenes bakterisidir. Diğer listeria türleri, insanlarda çok nadiren hastalığa yol açar.

Listeria çevrede her yerde bulunur. Esas olarak kanalizasyonda, toprakta ve hayvan yemlerinde bulunurlar. Bu nedenle hayvansal ve bitkisel gıdaları kontamine edebilirler.

Listeria, hem üretim hem de sonraki işlemler sırasında gıdaya geçebilir. 

Listeria özellikle aşağıdakiler gibi hayvansal ürünlerde yaygındır:

• et ve et ürünleri, özellikle kıyılmış et ve çiğ sosis
• kümes hayvanları
• balık ve balık ürünleri, özellikle füme somon veya alabalık gibi tütsülenmiş balıklar
• süt ve süt ürünleri, özellikle peynir, çiğ süt ve çiğ süt ürünleri

Bununla birlikte, listeria bitki bazlı gıdalarda, özellikle de önceden kesilmiş salatalarda ve vegan peynirlerde de bulunabilir.

Listeriosis nasıl bulaşır?

Listeria ile genellikle, kontamine olmuş yiyecekleri yediğinizde enfekte olursunuz. Hamilelik sırasında bir enfeksiyon meydana gelirse listeria doğmamış çocuğa plasenta ve göbek kordonu yoluyla bulaşabilir. Çocuğun doğum sırasında veya hemen sonrasında anne ile yakın temas yoluyla enfekte olması da mümkündür.

Zayıflamış bir bağışıklık sistemi olan tüm insanlar, ciddi listeriosis geliştirme riski taşırlar. Örneğin:

• doğmamış bebekler ve yeni doğanlar, çünkü bağışıklık sistemleri olgunlaşmamıştır
• yaşlı insanlar, çünkü bağışıklık sistemi yaşla birlikte zayıflar
• kanser veya HIV enfeksiyonu gibi bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıkları olan kişiler
• örneğin bir organ nakli sonrasında bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar alan kişiler
• mide asidi üretimini baskılayan ilaçları düzenli olarak kullanan kişiler

Listeriosis vakalarının sayısı yıldan yıla dalgalanmaktadır. Almanya'da her yıl ortalama yaklaşık 200 ila 800 vaka meydana gelmektedir.

Hastaların onda biri gebe veya yenidoğandır. Bunun dışında, 50 yaş üstü ve özellikle önceden belli hastalıkları olan kişilerde listeriosis görülür. Bu hastalığa erkekler kadınlardan daha sık yakalanır.

Listeriosis olan her 100 kişiden 30'unda kan zehirlenmesi (sepsis) veya pürülan menenjit gelişir. Genellikle yenidoğanlar ve bağışıklığı zayıf olan kişiler etkilenir.

Bakteriler vücuda yayılırsa, örneğin eklemlerde veya kalp kapakçıklarında başka yerlerde de pürülan iltihap odakları gelişebilir.

Hamilelik sırasında Listeria enfeksiyonu erken doğum veya ölü doğum ile sonuçlanabilir.

Listeriosis yaygın bir gıda kaynaklı enfeksiyon olmasa da ölüm riski yüksek olan bildirilmesi zorunlu hastalıklardandır. 100 hastalanandan 7'si listeriosis nedeniyle yaşamını kaybetmektedir.

Listeria kontaminasyonu, hayvansal ve bitki bazlı gıdaların işlenmesi, paketlenmesi ve hazırlanması sırasında meydana gelebilir.

Enfeksiyonları ve büyük salgınları önlemek için Almanya ve diğer AB ülkelerinde rastgele gıda örnekleri düzenli olarak Listeria için test edilir.

Listeria esas olarak tüketilmeden önce yeterince ısıtılmayan hayvansal gıdalarda (balık dahil) bulunur. Bakteriler vakumlu paketleme ve buzdolabında saklamaya rağmen gıda üzerinde çoğalabilir. Bu nedenle alışveriş sonrası vakumlu gıdaları olabildiğince çabuk tüketmelisiniz. Listeria yiyeceklerin bozulmasına neden olmadığı için görünüşten veya kokudan yiyeceğin kontamine olup olmadığını anlayamazsınız.

Hamileler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler gibi risk grubundaki kişiler ayrıca aşağıdaki gıdalardan da kaçınmalıdır:

• kıyma gibi çiğ et ürünleri ve salam gibi çiğ sosisler
• çiğ, tütsülenmiş veya marine edilmiş balık veya balık ürünleri
• çiğ sütten yapılan sert ve yumuşak peynirler
• önceden kesilmiş, paketlenmiş yaprak salataları

Geçmişte, listeriosis vegan peynir tüketimi sonucunda da bulaşmıştır. Özellikle risk grubunda yer alan kişiler bitkisel süt alternatifleri gibi hammaddelerin gıda hazırlanmadan önce pastörize edilmiş olmasına dikkat etmelidir. Aksi takdirde vegan gıdalar nedeniyle listeriosis kapma riski yükselir.

Gıda enfeksiyonları ve gıdalarla uğraşırken nelere dikkat edilmesi gerektiği hakkında daha fazla bilgiyi Gıda hijyeni: Patojenlere şans yok makalesinde bulabilirsiniz.

Kendinizi listeria enfeksiyonlarına karşı nasıl koruyacağınızla ilgili ayrıntılı bilgi, Bundesinstitut für Risikobewertung (Federal Risk Değerlendirme Enstitüsü) tüketici ipuçlarında bulunabilir.

Doktorlar semptomlara ve tıbbi geçmişe dayanarak listeriosisten şüphelenirlerse genellikle kandan veya beyin omurilik sıvısından örnek alırlar. Beyin omurilik sıvısı, beyni ve omuriliği çevreleyen sıvıyı ifade eder.

Hangi semptomların mevcut olduğuna bağlı olarak irin, dışkı veya vajinal salgılar gibi daha fazla test materyali alınabilir.

Numuneler daha sonra laboratuvarda patojen için incelenebilir. Listeria tespit edilirse, doktorlar hastalığı sağlık departmanına bildirmelidir.

Yetkililer bu durumda enfeksiyonun nereden geldiğini bulmak için ayrıca bir soruşturma yürütür.

Doktorlar genellikle Listeriosisi iki farklı antibiyotik kombinasyonu ile tedavi eder. Aktif bileşenin tipine bağlı olarak, listeria bakterilerinin büyümeleri engellenir veya bakteriler öldürülür.

Bakterilerin vücut hücrelerine nüfuz edip orada çoğalması gibi nedenlerden dolayı hastalığın tedavisi zor olabilir. Nüksleri önlemek için doktorlar en az 3 hafta antibiyotik reçete eder. Beyin veya kalp enfeksiyondan etkilenirse genellikle tedavi 6 haftadan uzun sürer.