Difteri

Difteri dünya çapında yaygın olan bakteriyel bir enfeksiyon hastalığıdır. Almanya'da bu hastalık aşılar sayesinde artık sadece çok nadir görülmektedir.

Bakteriler esas olarak cilde veya solunum yolunun mukozasına yerleşir. Bakteriler ayrıca tüm vücuda yayılabilen ve önemli organlara zarar verebilen bir zehir (toksin) de üretirler.

Difteriden aşı ile korunmak mümkündür.

Difteri türleri

Difterinin iki ana türü vardır:

• Boğaz difterisi: Bakteriler solunum yollarına yerleşerek burada şikayetlere neden olurlar. Bu form ölümcül olabilir: Bu durumdan muzdarip olan 100 kişiden 5 ila 10'unun bu hastalıktan öldüğü tahmin edilmektedir.
• Cilt difterisi: Bu, küçük yüzeysel yaralanmalar veya böcek ısırıklarından sonra ortaya çıkabilir. Genellikle kötü hijyenik koşullarla bağlantılı olarak ortaya çıkar. Evcil hayvanlar ve çiftlik hayvanları enfeksiyon kaynağı olabilir.

Difteri belirtileri hastalığın türüne ve şiddetine göre farklılık gösterir.

Boğaz difterisi semptomları

Boğaz difterisi şu gibi semptomlarla kendini belli eder:

• Güçsüzlük
• Boğaz ağrısı
• Ateş
• Yutma güçlüğü
• Kuru öksürük (Krup öksürüğü)
• Solunum sesleri ve nefes darlığı
• Sesin tamamen kaybolmasına kadar gidebilen ses kısıklığı
• Boğazda lenf düğümleri şişmesi
• Tatlımsı-çürük kokulu nefes
• Ciltte mavi-kırmızı renk değişikliği ("siyanoz")
• Huzursuzluk ve endişe
• Solgunluk

Zehir, solunum yollarındaki sağlıklı dokuyu yok eder. 2 ila 3 gün içinde ölü doku, boğazda veya burunda biriken kalın, gri-kahverengi bir tabaka oluşturur.

Doktorlar bu tabakaya "psödomembran" adını verir. Bu tabaka, burun, bademcikler, gırtlak ve boğazdaki dokuları kaplayarak nefes almayı ve yutmayı oldukça zorlaştırabilir. Bu, küçük çocuklar için hayati tehlike oluşturabilir.

Cilt difterisinde semptomlar

Cilt difterisi şu gibi semptomlarla kendini belli eder:

• Şişlik
• Kızarıklık
• Delinmiş gibi görünen yaralar
• Yaralarda bulaşıcı bir tabaka

Boğaz difterisine corynebacterium diphtheriae bakterisi neden olur. Bu bakteri sadece insanlarda bulunur.

Cilt difterisine corynebacterium ulcerans ve corynebacterium pseudotuberculosis bakterileri neden olur. Bu iki bakteri türü yalnızca hayvanlarda doğal olarak bulunur. Bu nedenle cilt difterisi bir zoonozdur, yani hayvanlardan insanlara bulaşan bir hastalıktır.

Difteri patojenleri nasıl bulaşır?

Boğaz difterisi, kişiden kişiye damlacık enfeksiyonu yoluyla bulaşır: Enfekte bir kişi konuştuğunda, hapşırdığında veya öksürdüğünde patojeni içeren damlacıklar yayar. Bunlar havaya yayılabilir ve başkaları tarafından solunabilir. Nadiren bazı kişilerde cilt difterisi sonucu boğaz difterisi gelişir.

Cilt difterisi esas olarak temas enfeksiyonu yoluyla bulaşır. Örneğin enfekte bir kişinin açık yarasına dokunduğunuzda enfeksiyon kapabilirsiniz. Ancak difteri patojenleriyle kirlenmiş nesnelere dokunursanız da difteri kapabilirsiniz. Bu özellikle evsizlik gibi hijyenik koşulların kötü olduğu yaşam koşullarında görülür.

Difteri patojeni ile enfeksiyon dünya çapında yaygındır. Difteri en çok Hindistan gibi subtropikal ülkelerde yaygındır. Hastalık aynı zamanda Afrika, Asya, Güney Pasifik ve Doğu Avrupa'daki birçok ülkede de görülür.

Ancak bebek ve çocuk aşılama programları sayesinde hastalığın ciddi sonuçları büyük oranda azaltılmıştır.

Almanya'daki vakalar

Almanya'da difterinin bildirilmesi zorunludur. Cilt difterisi vakalarının sayısı 2010 yılından bu yana artmaktadır.

2020 yılında ülkemizde 16 difteri vakası bildirilmiştir: 15 kişide cilt difterisi, bir kişide ise boğaz difterisi.

Difteri patojenlerinin ürettiği zehir kan dolaşımına karışabilir ve iç organlara zarar verebilir. Bu kadar şiddetli bir seyri doktorlar toksik difteri olarak adlandırır.

Olası komplikasyonlar şunlardır:

• Nefes yollarında tıkanıklık
• Akciğer enfeksiyonu: Pnömoniden solunum yetmezliğine kadar
• Kalp kası iltihabı (miyokardit)
• Sinir hasarları (polinöropati)
• Felç
• Koma

Difterinin daha fazla yayılmasını önlemek için enfekte kişileri ve difteri olduğundan şüphelenilen kişileri izole etmek önemlidir.

Difteri aşı ile etkin bir şekilde önlenebilmektedir. Aşılama bakteriye değil, toksine yöneliktir. Bu nedenle aşıya rağmen patojenler vücutta çoğalabilir ve bazen ateş veya genel halsizlik gibi semptomlara neden olabilir.

Difteri aşısı, boğaz difterisi patojeninin zehrine dayanmaktadır. Bu zehir cilt difterisi patojeninin zehrine benzer. Ancak cilt difterisine karşı aşının ne kadar işe yaradığı belirsizdir.

Ständige Impfkommission (Sistematik Aşı Kurulu) (STIKO), tüm bebeklerin, çocukların, ergenlerin ve yetişkinlerin standart olarak difteri aşısı olmasını önermektedir.

Aşı tavsiyeleri

Bebekler, 2, 4 ve 11 ila 14 aylıkken ilk dozlarını almalıdır. Genellikle tetanosa, boğmacaya (pertussis), çocuk felcine (polio), hepatit B'ye ve Haemophilus influenzae tip b bakterisi enfeksiyonuna karşı koruma sağlayan altılı bir aşı kullanılır.

Bu temel aşılamanın sağladığı aşı koruması zamanla azalır. Bu nedenle ilk hatırlatma aşısının 5 ila 6 yaşında, ikinci hatırlatma aşısının ise 9 ila 17 yaşında yapılması gerekmektedir.

Daha sonra aşının 10 yılda bir yenilenmesi tavsiye edilir. Hatırlatma aşıları için çeşitli tekli ve kombine aşılar mevcuttur.

Difteri aşısı ve STIKO'nun tavsiyeleri hakkında sorularınız mı var? Robert-Koch-Institut'un web sitesinde sıkça sorulan soruların cevaplarını bulabilirsiniz.

Doktorlar genellikle difteriyi fizik muayene yoluyla teşhis ederler. Bir şüpheyi doğrulamak için patojeni tespit etmek önemlidir. Bunun için doktor boğazın arka kısmından veya yaradan bir sürüntü alır ve bunu bir laboratuvara gönderir.

Patojeni tespit etmek için burada bir bakteri kültürü oluşturulur. Patojen ayrıca PCR testi gibi moleküler biyolojik yöntemler kullanılarak da belirlenebilir. Tespit edilen bakterilerin kendisi değil, genetik materyalleridir.

Difteri zehrinin bir panzehri vardır. Bununla birlikte, zehrin vücut hücrelerine bağlanmış olması durumunda, panzehir etki etmez.

Bu nedenle difteri şüphesi varsa doktorlar laboratuvar sonuçlarını beklemez, hemen tedaviye başlarlar.

Panzehirle tedavi

Cilt difterisi, boğaz difterisi kadar tehlikeli değildir. Bu nedenle, cilt difterisi durumunda panzehir, yalnızca yaralar ve ülserler bir madeni paradan (yaklaşık iki santimetre kare) daha büyükse ve tipik gri-kahverengi tabakaya sahipse uygulanır.

Antibiyotik tedavisi

Panzehre ek olarak, doktorlar hala yaşayan bakterileri öldürmek için antibiyotik verir.

Difteri hastaları, antibiyotik aldıktan 48 saat sonra genellikle hastalığı bulaştırmazlar.

Bununla birlikte, antibiyotikleri genellikle iki hafta daha almak önemlidir. Bu şekilde tüm bakterilerin vücuttan tamamen atıldığından veya öldürüldüğünden emin olunur.

Doktorlar daha sonra tüm patojenlerin vücuttan kaybolup kaybolmadığını görmek için testleri tekrarlarlar.

Difteri şüphesi olan temaslı kişilere genellikle önleyici tedbir olarak antibiyotik verilir. Doktorlar buna maruz kalma sonrası profilaksi (PEP) adını verir.