Menopoz
ICD kodları: N95.1 ICD kodu nedir?
Kadınlar menopoza girdiğinde, vücutlarındaki hormonların etkileşimi değişir. Değişiklikler, sıcak basması, uykusuzluk veya ruh hali değişimleri gibi şikayetlere neden olabilir. Ancak bunlar farklı yöntemlerle hafifletilebilir.
Bir bakışta
- Menopoza giren kadınlarda vücuttaki hormonların etkileşimi değişir. Hormonlar birçok fiziksel süreci kontrol eder.
- Menopoz, sıcak basması, uykusuzluk veya ruh hali değişimleri gibi şikayetlere neden olabilir, ancak bu her zaman böyle değildir.
- Kadınlar menopozu çok farklı yaşar.
- Çok az kadında uzun bir süre boyunca şiddetli rahatsızlıklar görülür.
- Olası şikayetler çeşitli yollarla hafifletilebilir.
Not: Bu yazıdaki bilgiler bir doktor muayenesinin yerini tutamaz ve kişinin kendi kendine teşhis yapabilmesi veya tedavi etmesi için kullanılmamalıdır.

Menopoz nedir?
Menopozdaki kadınlarda hormonların etkileşimi değişir. Hormonlar, vücuttaki birçok süreci kontrol eden vücudun kendi etken maddeleridir. Vücudun hormonal değişikliklere uyum sağlaması zaman alır.
Kadınlar hayatın bu evresini çok farklı yaşar. Menopoz, sıcak basması, uykusuzluk veya ruh hali değişimleri gibi rahatsızlıklara neden olabilir, ancak bunların kesinlikle görüleceği söylenemez. Çok az kadında uzun bir süre boyunca şiddetli rahatsızlıklar görülür. Rahatsızlıklar ortaya çıkarsa çeşitli şekillerde hafifletilebilir.
Bir kadının vücudu, 40'lı yaşların ortalarında yavaş yavaş daha az östrojen üretmeye başlar. Bu kadın cinsiyet hormonunun azalmasıyla birlikte aylık kanamalar düzensiz hale gelir. Sonunda tamamen kesilir.
En son adet kanamasına menopoz denir. Bu tanım bir dönemi değil, bir bitiş noktasını ifade ettiği için biraz yanıltıcıdır. Bir kadın son adet kanamasından sonra artık hamile kalamaz.
Kadınlar ortalama olarak 51 yaşında menopoza girer; bu bazılarında çok daha erken, diğerlerinde daha sonra gerçekleşir. Menopozdan sonra artık doğum kontrolü konusunda endişelenmelerine gerek kalmadığı veya adet rahatsızlıkları yaşamayacakları için sevinen birçok kadın vardır. Ancak kişinin artık çocuk sahibi olamayacağı gerçeği bir dönüm noktası anlamına da gelebilir.
Menopoz ayrıca birçok kadında başka önemli değişiklikleri de beraberinde getirir:
- Çocukları varsa bunlar giderek daha bağımsız hale gelir veya evden taşınır.
- İnsanların hayat arkadaşı ile ilişkileri de değişebilir.
- Bazı kadınlar mesleki yönlerini değiştirebilir. Diğerleri daha az çalışır ve ebeveynleri ile daha fazla ilgilenir.
- Ek olarak kişi yaşlandığını hisseder.
Bu nedenle menopoz sadece hormonal değişimlerin olduğu bir dönem değil, diğer yönleriyle de birçok iç ve dış değişikliği beraberinde getiren bir yaşam evresidir.
Menopoz sırasında hangi şikayetler görülür?
Sıcak basmaları ve terlemeler, menopoz sırasında en sık görülen ve tüm kadınların yaklaşık üçte ikisinde ortaya çıkan rahatsızlıklardır. Bunlar geceleri ortaya çıkarsa genellikle uykuya engel olur.
Bazı kadınlarda sıcak basmaları nadiren meydana gelir. Bazılarında ise bunlar zaman zaman çok sık ve şiddetli olur ve günlük yaşamı zorlaştırır. Ortalama olarak sıcak basması yaklaşık üç dakika sürer. Sıcak basmalarının görülme sıklığı, süresi ve şiddeti de günden güne değişebilir.
Kadınlarda sıcak basması ve terleme varsa şikayetler genellikle bir yıldan uzun sürer. Bunlar tedavi olmadan, yaklaşık dört ila beş yıl içinde kendi kendine kaybolur. Nadir olarak daha uzun süre de devam edebilir.
Menopozla birlikte vajinanın mukozası değişir. Menopozdan sonra mukoza genellikle öncekinden daha ince ve daha az nemli hale gelir.
Menopoz sırasında uykuya dalma veya uykuyu sürdürme sorunları, ruh hali değişimleri veya depresif ruh halleri de ortaya çıkabilir. Bazı kadınlarda cinsel istek azalması görülür. Birçok kadın menopozla birlikte biraz kilo alır.
Menopozun nedenleri nelerdir?
Bir kadının çocuk sahibi olabileceği yıllarda, yumurtalıklar kadın cinsiyet hormonları olan östrojeni ve progesteronu üretir. Her iki hormon da bir kadının vücudunu olası bir hamilelik için hazırlamakla kalmaz. Bunlar ayrıca cildi ve mukoza zarlarını da etkiler.
Her ay yumurtalıklarda yeni bir folikül (yumurta kesesi) olgunlaşır. Bu folikül ayrıca hormon üretir. Yumurtlamadan sonra olgunlaşmış yumurta döllenmezse adet kanaması olur.
Menopoz başlar başlamaz yumurtalıklar hormon üretimini yavaş yavaş azaltır. Yumurtalıklar yumurta üretmeyi durdurduğunda menopoz meydana gelir.
Menopoz nasıl seyreder?
Menopoz bazı kadınlarda çok hafif belirtilerle başlar ve fark edilmez. Bazı kadınlar ise fiziksel semptomları en başından itibaren net bir şekilde hisseder.
Bazılarında menopoz dönemi kanamaları bazen daha ağır bazen de daha zayıf olur. Diğerlerinde adet dönemleri arasındaki aralıklar düzensiz hale gelir.
Menopoz, yani son adet kanaması ortalama 51 yaşında gerçekleşir. O zamana kadar bir kadın hala hamile kalabilir.
Menopoz ancak geriye dönük olarak belirlenebilir. Genel bir kural olarak, on iki ay boyunca adet kanaması olmamışsa son kanama büyük olasılıkla menopozdur. Son kanama 40 yaşından önce olursa "erken menopoz" söz konusudur.
Menopoz bazen "adetten kesilme" olarak da adlandırılır: Bu kelime Latincede merdiven anlamına gelen ‘climacter’ kelimesinden gelmektedir. Antik çağlarda merdiven, hayattaki kritik bir noktanın simgesiydi.
Menopozun meydana geldiği yaşın kalıtsal olduğuna dair bazı göstergeler vardır. Bu, annelerde ve kızlarında son adet kanamasının yaklaşık olarak aynı yaşta olduğu anlamına gelir.
Doğum sayısı gibi diğer faktörlerin de rol oynaması muhtemeldir. Bu, doğum oranlarının daha yüksek olduğu gelişmekte olan ülkelerdeki kadınlarda menopozun neden daha erken ortaya çıktığını açıklar.
Yoğun sigara tüketenlerde menopoz daha erken başlayabilir. Ek olarak, fazla kilolu ve zayıf olmak veya döngünün uzunluğu menopozun ne zaman başlayacağını etkileyebilir. Ancak bunlar varsayımlardır ve net bir kanıt yoktur.
Menopoz nasıl teşhis edilir?
Menopozun başlayıp başlamadığını tam olarak bilmek isteyen kadınlar, bir jinekoloğa kan hormon düzeylerini kontrol ettirebilir.
Menopoz sırasında östrojen seviyesi giderek azalır. Bu, östrojenin diğer cinsiyet hormonlarına göre oranını değiştirir. Ek olarak, vücut düşen östrojen seviyesine reaksiyon gösterir. Bu durumda folikül uyarıcı hormon (FSH) adı verilen başka bir hormonun üretimini arttırır. Bu değişiklikler menopozda tipiktir.
Ancak hormon düzeyinin incelenmesinin pratik bir faydası yoktur: Bir kadının hala hamile kalıp kalamayacağı veya istemiyorsa ne kadar süreyle doğum kontrolüne devam etmesi gerektiği hakkında hiçbir bilgi sağlamaz. Ayrıca olası şikayetler için tedavinin mantıklı olup olmadığı da muayene ile anlaşılamaz.
Menopoz semptomları nasıl hafifletilebilir?
Menopoz döneminde ortaya çıkabilecek semptomlar çeşitli yollarla hafifletilebilir. Ateş basmaları, terlemeler ve ruh hali değişimleri hemen hemen tüm kadınlarda tedavi görmeseler de zamanla azalır ve sonunda kendi kendine geçer. Menopoz bir hastalık değildir, kadının hayatında normal bir evredir.
Hormona bağlı menopoz semptomları, östrojen-gestajen kombinasyonu ile en iyi şekilde tedavi edilebilir. Rahmi alınan kadınlar için tek başına östrojen tedavisi en iyisi seçenektir. Ancak bu tedaviler risksiz değildir. Bu tür hormon replasman tedavisini düşünen kadınlar, doktorlarıyla olası avantaj ve dezavantajları dikkatlice değerlendirmelidir.
Hormon replasman tedavisi durdurulduğunda rahatsızlıklar genellikle geri döner. Hormon tedavisinin ilk birkaç ayında meme hassasiyeti, mide bulantısı ve kanlı akıntı da görülebilir. Yıllarca hormon tedavisi, kardiyovasküler hastalık ve meme kanseri gibi çeşitli ciddi hastalıkların riskini de artırabilir.
Tüm vücutta etki gösteren hormon ilaçları, bant, burun spreyi, tablet ve enjeksiyonluk çözeltiler olarak mevcuttur. Vajinal mukoza zarı ayrıca lokalize, yani kremler, fitiller veya halkalar gibi lokal olarak etkili hormon preparatları ile tedavi edilebilir. Vajinal mukozayı nemlendiren hormonsuz alternatifler arasında kayganlaştırıcılar, kremler ve bitkisel yağlar bulunur.
Bazen menopoz semptomlarını tedavi etmek için testosteron ve DHEA (dehidroepiandrosteron) hormonları kullanılır. Bazen antidepresanlar da tedaviye dahil edilir. Bunun semptomları hafifletip hafifletemeyeceği belirsizdir. Bununla birlikte, bu tedavi araçlarının bazılarının önemli yan etkileri vardır. Ayrıca, bu ilaçların çoğu menopoz rahatsızlıklarını tedavi etme konusunda onaylanmamıştır.
Önemli bilgi: İlaç piyasasında menopoz semptomlarını hafifletmeye yönelik çok sayıda bitkisel preparat ve diyet takviyesi bulunmaktadır. Bu tür tedavi araçlarının yararı henüz kanıtlanmamıştır. Fitoöstrojenler, diğer adıyla bitki bazlı östrojenler en iyi araştırılmış ürünlerdir. Bunlar örneğin soya bazlı ürünlerdir. Bu ürünlerin menopoz semptomlarını gerçekten giderip gideremeyeceği belirsizdir. Aynısı kırmızı yonca ve karayılan otu (cimicifuga racemosa) içeren ilaçlar için de geçerlidir. Ayrıca bazı gıdaların semptomları şiddetlendirdiği veya hafiflettiği de kanıtlanmamıştır.
gesundheitsinformation.de sitesinde, örneğin menopoz sırasında semptomların nasıl hafifletilebileceği gibi daha ayrıntılı bilgileri bulabilirsiniz.
Menopoz hakkında bilinmesi gereken başka neler vardır?
Birçok kadın, bazen zor menopoz döneminde daha iyi hissetmek için gevşeme teknikleri, nefes egzersizleri, meditasyon, yoga veya tai chi dener. Bunlar muhtemelen sıcak basması gibi semptomları hafifletmez. Bununla birlikte, genel durumu iyileştirebilir ve dinlendirici uykuyu destekleyebilir.
Aynısı egzersiz ve spor için de geçerlidir: Kardiyovasküler sistem ve kemikler üzerinde faydalı etkileri vardır. Ayrıca genel zindeliği, kas gücünü ve esnekliği de geliştirirler. Ayrıca normal kiloyu korumaya veya aşırı kilolu olma durumunda kilo vermeye yardımcı olabilirler.
Menopozla ilgili genellikle olumsuz düşünceler yavaş yavaş değişmektedir. Ancak menopoz hala öncelikle yaşlanmayla ve bunun olumsuz yanlarıyla ilişkilendirilmektedir.
Fakat birçok kadın menopozu yeni bir yaşam evresinin başlangıcı olarak olumlu tarafından da görür. Menopoz sırasında rahatsızlıklar ve diğer problemler mutlaka ortaya çıkacak diye bir kural yoktur. Hayatın bu evresinde kadınlar genellikle yeni özgürlükler ve fırsatlar keşfeder.
gesundheitsinformation.de sitesinde menopoz dönemindeki kadınların deneyimlerini okuyun.
- Aidelsburger P, Schauer S, Grabein K, Wasem J. Alternative methods for the treatment of post-menopausal troubles. GMS Health Technol Assess 2012; 8: Doc03. Aufgerufen am 08.06.2020.
- Frackiewicz EJ, Cutler NR. Women's health care during the perimenopause. J Am Pharm Assoc 2000; 40(6): 800-811. Aufgerufen am 08.06.2020.
- Grant MD, Marbella A, Wang AT, Pines E, Hoag J, Bonnell C et al. Menopausal Symptoms: Comparative Effectiveness of Therapies. Rockville: Agency for Healthcare Research and Quality; 2015. Aufgerufen am 08.06.2020.
- Greendale GA, Lee NP, Arriola ER. The menopause. Lancet 1999; 353(9152): 571-580. Aufgerufen am 08.06.2020.
- Leach MJ, Moore V. Black cohosh (Cimicifuga spp.) for menopausal symptoms. Cochrane Database Syst Rev 2012; (9): CD007244. Aufgerufen am 8.6.2020.
- Melby MK, Lock M, Kaufert P. Culture and symptom reporting at menopause. Hum Reprod Update 2005; 11(5): 495-512. Aufgerufen am 8.6.2020.
Institut für Qualität und Wirtschaftlichkeit im Gesundheitswesen (Sağlık Hizmetlerinde Kalite ve Verimlilik Enstitüsü) (IQWiG) ile birlikte hazırlanmıştır. Tarih: