Menopoz
ICD kodları: N95.1 ICD kodu nedir?
Kadınlar menopoza girdiğinde, vücutlarındaki hormonların etkileşimi değişir. Değişiklikler, sıcak basması, uykusuzluk veya ruh hali değişimleri gibi şikayetlere neden olabilir. Bunlar farklı yöntemlerle hafifletilebilir.
Bir bakışta
- Menopoza giren kadınlarda vücuttaki hormonların etkileşimi değişir. Hormonlar birçok fiziksel süreci kontrol eder.
- Menopoz, sıcak basması, uyku bozuklukları veya ruh hali değişimleri gibi şikayetlere neden olabilir, ancak bu herkes için böyle olmak zorunda değildir.
- Kadınlar menopozu çok farklı yaşar.
- Çok az kadında uzun bir süre boyunca şiddetli rahatsızlıklar görülür.
- Olası şikayetler çeşitli yollarla hafifletilebilir.
Not: Bu yazıdaki bilgiler bir doktor muayenesinin yerini tutamaz ve kişinin kendi kendine teşhis yapabilmesi veya tedavi etmesi için kullanılmamalıdır.
Menopoz nedir?
Menopozdaki kadınlarda hormonların etkileşimi değişir. Hormonlar, vücuttaki birçok süreci kontrol eden vücudun kendi etken maddeleridir. Vücudun hormonal değişikliklere uyum sağlaması zaman alır.
Menopoz bir hastalık değildir, hayatın normal bir evresidir. Her kadın menopozu farklı yaşar: Menopoz, sıcak basması, uyku bozuklukları veya ruh hali değişimleri gibi şikayetlere neden olabilir, ancak bu herkes için böyle olmak zorunda değildir. Çok az kadında uzun bir süre boyunca şiddetli rahatsızlıklar görülür. Rahatsızlıklar ortaya çıkarsa çeşitli şekillerde hafifletilebilir.
Bir kadının vücudu, 40'lı yaşların ortalarında yavaş yavaş daha az östrojen üretmeye başlar. Bu kadın cinsiyet hormonunun azalmasıyla birlikte aylık kanamalar düzensiz hale gelir. Sonunda, ortalama 51 yaşında tamamen yok olur. En son adet kanamasına menopoz denir. Bir kadın son adet döneminden sonra artık hamile kalamaz.
Menopozdan sonra artık doğum kontrolü konusunda endişelenmelerine gerek kalmadığı veya adet rahatsızlıkları yaşamayacakları için sevinen birçok kadın vardır. Ancak kişinin artık çocuk sahibi olamayacağı gerçeği bir dönüm noktası anlamına da gelebilir.
Menopoz, birçok kadın için başka önemli değişiklikleri beraberinde getirir: örneğin işte, birliktelikte, çocuklarla ilişkilerde veya yaşlanmayla başa çıkmada.
Menopoz sırasında hangi şikayetler görülür?
Sıcak basmaları ve ani terlemeler, menopoz sırasında en sık görülen şikayetlerdir: Bunlar kadınların yaklaşık üçte ikisinde ortaya çıkar. Bunlar geceleri ortaya çıkarsa genellikle uykuya engel olur.
Bazı kadınlar nadiren sıcak basması yaşar. Bazılarında ise bunlar aşamalar halinde çok sık ve günlük yaşamı zorlaştıracak kadar şiddetli olur. Sıcak basması yaklaşık üç dakika sürer. Sıcak basmalarının görülme sıklığı, süresi ve şiddeti de günden güne değişebilir.
Kadınlarda sıcak basması ve ani terleme varsa şikayetler genellikle bir yıldan uzun sürer. Bunlar tedavi olmadan, yaklaşık dört ila beş yıl içinde kendi kendine kaybolur. Nadir olarak daha uzun süre de devam edebilir.
Menopozla birlikte vajinanın mukozası değişir. Menopozdan sonra mukoza genellikle öncekinden daha ince ve daha az nemli hale gelir.
Menopoz sırasında uykuya dalma veya uykuyu sürdürme sorunları, ruh hali değişimleri veya depresif ruh halleri de ortaya çıkabilir. Bazı kadınlarda cinsel istek azalması görülür. Birçok kadın menopozla birlikte biraz kilo alır.
Menopozun nedenleri nelerdir?
Bir kadının çocuk sahibi olabileceği yıllarda, yumurtalıklar kadın cinsiyet hormonları olan östrojeni ve progesteronu üretir. Her iki hormon da bir kadının vücudunu olası bir hamilelik için hazırlamakla kalmaz. Bunlar ayrıca cildi ve mukoza zarlarını da etkiler.
Her ay yumurtalıklarda yeni bir folikül (yumurta kesesi) olgunlaşır. Bu folikül ayrıca hormon üretir. Yumurtlamadan sonra olgunlaşmış yumurta döllenmezse adet kanaması gerçekleşir.
Menopoz başlar başlamaz yumurtalıklar hormon üretimini kademeli olarak azaltır. Yumurtalıklar yumurta üretmeyi durdurduğunda menopoz meydana gelir.
Menopoz nasıl seyreder?
Menopoz bazı kadınlarda çok hafif belirtilerle başlar ve fark edilmez. Bazı kadınlar ise fiziksel semptomları en başından itibaren net bir şekilde hisseder.
Bazılarında menopoz dönemi kanamaları bazen daha ağır, bazen de daha zayıf olur. Diğerlerinde adet kanamaları arasındaki aralıklar düzensiz hale gelir.
Menopoz, yani son adet kanaması ortalama 51 yaşında gerçekleşir. O zamana kadar bir kadın hala hamile kalabilir.
Menopoz ancak geriye dönük olarak belirlenebilir. Genel bir kural olarak, on iki ay boyunca adet kanaması olmamışsa son kanama büyük olasılıkla menopozdur. Son kanama 40 yaşından önce olursa "erken menopoz" söz konusudur.
Menopozun meydana geldiği yaşın kalıtsal olduğuna dair bazı göstergeler vardır. Bu, annelerde ve kızlarında son adet kanamasının yaklaşık olarak aynı yaşta olduğu anlamına gelir.
Doğum sayısı gibi diğer faktörlerin de rol oynaması muhtemeldir. Bu, doğum oranlarının daha yüksek olduğu gelişmekte olan ülkelerdeki kadınlarda menopozun neden daha erken ortaya çıktığını açıklar.
Çok sigara içenlerde menopoz daha erken başlayabilir. Ek olarak, fazla kilolu ve zayıf olmak veya döngünün uzunluğu menopozun ne zaman başlayacağını etkileyebilir. Ancak bunlar varsayımlardır ve net bir kanıt yoktur.
Menopoz nasıl teşhis edilir?
Bir kadın menopozun tam olarak başlayıp başlamadığını öğrenmek istiyorsa, kanındaki hormon seviyesini jinekoloğuna kontrol ettirebilir.
Menopoz sırasında östrojen seviyesi giderek azalır. Bu, östrojenin diğer cinsiyet hormonlarına göre oranını değiştirir. Ek olarak, vücut düşen östrojen seviyesine reaksiyon gösterir. Bu durumda folikül uyarıcı hormon (FSH) adı verilen başka bir hormonun üretimini arttırır. Bu değişiklikler menopozda tipiktir.
Ancak hormon düzeyinin incelenmesinin pratik bir faydası yoktur: Bir kadının hala hamile kalıp kalamayacağı veya ne kadar süreyle doğum kontrolüne devam etmesi gerektiği hakkında hiçbir bilgi sağlamaz. Ayrıca olası şikayetler için tedavinin mantıklı olup olmadığı da muayene ile anlaşılamaz.
Menopoz semptomları nasıl hafifletilebilir?
Menopoz döneminde ortaya çıkabilecek semptomlar çeşitli yollarla hafifletilebilir. Sıcak basmaları, ani terlemeler ve ruh hali değişimleri hemen hemen tüm kadınlarda tedavi görmeseler de zamanla azalır ve sonunda kendi kendine geçer.
Hormona bağlı menopoz semptomları, östrojen-gestajen kombinasyonu ile en iyi şekilde tedavi edilebilir. Rahmi alınan kadınlar için tek başına östrojen tedavisi en iyisi seçenektir. Ancak bu tedaviler risksiz değildir. Bu tür hormon replasman tedavisini düşünen kadınlar, doktorlarıyla olası avantaj ve dezavantajları dikkatlice değerlendirmelidir.
Hormon replasman tedavisi durdurulduğunda şikayetler genellikle geri döner. Hormon tedavisinin ilk birkaç ayında meme hassasiyeti, mide bulantısı ve lekelenme de görülebilir. Yıllarca süren hormon tedavisi, kardiyovasküler hastalık ve meme kanseri gibi çeşitli ciddi hastalıkların riskini de artırabilir.
Tüm vücutta etki gösteren hormon ilaçları, bant, burun spreyi, tablet ve enjeksiyonluk çözeltiler olarak mevcuttur. Vajinal mukoza zarı ayrıca lokalize, yani kremler, fitiller veya halkalar gibi lokal olarak etkili hormon preparatları ile tedavi edilebilir. Vajinal mukozayı nemlendiren hormonsuz alternatifler arasında kayganlaştırıcılar, kremler ve bitkisel yağlar bulunur.
Bazen menopoz semptomlarını tedavi etmek için testosteron ve DHEA (dehidroepiandrosteron) hormonları kullanılır. Bazen antidepresanlar da tedaviye dahil edilir. Bunun semptomları hafifletip hafifletemeyeceği belirsizdir. Bununla birlikte, bu tedavi araçlarının bazılarının önemli yan etkileri vardır. Ayrıca, bu ilaçların çoğu menopoz rahatsızlıklarını tedavi etme konusunda onaylanmamıştır.
Önemli bilgi: İlaç piyasasında menopoz semptomlarını hafifletmeyi amaçlayan çok sayıda bitkisel preparat ve besin takviyesi bulunmaktadır. Bu tür tedavi araçlarının yararı henüz kanıtlanmamıştır. Fitoöstrojen - diğer adıyla bitki bazlı östrojen - içeren ürünler en iyi araştırılmış ürünlerdir. Bunlar örneğin soya bazlı ürünlerdir. Bu ürünlerin gerçekten yardımcı olup olmadığı ise belirsizdir. Aynısı kırmızı yonca ve karayılan otu (cimicifuga racemosa) içeren ürünler için de geçerlidir. Ayrıca bazı gıdaların semptomları şiddetlendirdiği veya hafiflettiği de kanıtlanmamıştır.
gesundheitsinformation.de sitesinde, menopoza bağlı şikayetleri kendi kendinize nasıl hafifletilebileceğinize dair ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz.
Menopoz hakkında bilinmesi gereken başka neler vardır?
Birçok kadın, bazen zor menopoz döneminde daha iyi hissetmek için gevşeme teknikleri, nefes egzersizleri, meditasyon, yoga veya tai chi dener. Bunlar muhtemelen sıcak basması gibi semptomları hafifletmez. Bununla birlikte, genel durumu iyileştirebilir ve dinlendirici uykuyu destekleyebilir.
Aynısı egzersiz ve spor için de geçerlidir: Bunların kardiyovasküler sistem ve kemikler üzerinde olumlu etkileri vardır. Ayrıca genel zindeliği, kas gücünü ve esnekliği de geliştirirler. Ayrıca normal kiloyu korumaya veya aşırı kilolu olma durumunda kilo vermeye yardımcı olabilirler.
Menopozla ilgili genellikle olumsuz düşünceler yavaş yavaş değişmektedir. Ancak menopoz hala öncelikle yaşlanmayla ve bunun olumsuz yanlarıyla ilişkilendirilmektedir.
Fakat birçok kadın menopozu yeni bir yaşam evresinin başlangıcı olarak olumlu tarafından da görür. Menopoz sırasında rahatsızlıklar ve diğer problemler mutlaka ortaya çıkacak diye bir kural yoktur. Hayatın bu evresinde kadınlar genellikle yeni özgürlükler ve fırsatlar keşfeder.
gesundheitsinformation.de sitesinde menopoz dönemindeki kadınların deneyimlerini okuyun.
- Aidelsburger P, Schauer S, Grabein K, Wasem J. Alternative methods for the treatment of post-menopausal troubles. MS Health Technol Assess. 2012;8:Doc03. doi: 10.3205/hta000101.
- De Salis I, Owen-Smith A, Donovan JL, Lawlor DA. Experiencing menopause in the UK: The interrelated narratives of normality, distress, and transformation. J Women Aging. 2018 Nov-Dec;30(6):520-540. doi: 10.1080/08952841.2018.1396783.
- Deutsche Gesellschaft für Gynäkologie und Geburtshilfe e.V. (DGGG). Peri- und Postmenopause – Diagnostik und Interventionen. S3-Leitlinie. AWMF-Registernummer 015-062. 01.2020.
- Frackiewicz EJ, Cutler NR. Women's health care during the perimenopause. J Am Pharm Assoc (Wash). 2000 Nov-Dec;40(6):800-11. doi: 10.1016/s1086-5802(16)31127-5.
- Grant MD, Marbella A, Wang AT et al. Menopausal Symptoms: Comparative Effectiveness of Therapies. 03.2015. Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ). Comparative Effectiveness Reviews. Band 147.
- Greendale GA, Lee NP, Arriola ER. The menopause. Lancet. 1999 Feb 13;353(9152):571-80. doi: 10.1016/S0140-6736(98)05352-5.
- Leach MJ, Moore V. Black cohosh (Cimicifuga spp.) for menopausal symptoms. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Sep 12;2012(9):CD007244. doi: 10.1002/14651858.CD007244.pub2.
- Melby MK, Lock M, Kaufert P. Culture and symptom reporting at menopause. Hum Reprod Update. 2005 Sep-Oct;11(5):495-512. doi: 10.1093/humupd/dmi018.
- Sergeant J, Rizq R. 'Its all part of the big CHANGE': a grounded theory study of women's identity during menopause. Psychosom Obstet Gynaecol. 2017 Sep;38(3):189-201. doi: 10.1080/0167482X.2016.1270937.
- Shifren JL, Zincavage R, Cho EL et al. Women's experience of vulvovaginal symptoms associated with menopause. Menopause. 2019 Apr;26(4):341-349. doi: 10.1097/GME.0000000000001275.
- Soares CN, Cohen LS. The perimenopause, depressive disorders, and hormonal variability. Sao Paulo Med J. 2001 Mar;119(2):78-83. doi: 10.1590/s1516-31802001000200008.
- Tunstall-Pedoe H. Myth and paradox of coronary risk and the menopause. Lancet. 1998 May 9;351(9113):1425-7. doi: 10.1016/S0140-6736(97)11321-6.
- Weltgesundheitsorganisation (WHO). Research on the menopause in the 1990s. Report of a WHO Scientific Group. World Health Organ Tech Rep Ser 1996; 866: 1-107.
Institut für Qualität und Wirtschaftlichkeit im Gesundheitswesen (Sağlık Hizmetlerinde Kalite ve Verimlilik Enstitüsü) (IQWiG) ile birlikte hazırlanmıştır.
Tarih: