Arteriyoskleroz

Arteriyoskleroz, arterlerin (atardamarların) kronik bir hastalığıdır. Aynı zamanda damar kireçlenmesi veya damar sertliği olarak da adlandırılır, çünkü belirli damarlar (arterler) katılaşır ve elastikliklerini kaybeder ("kireçlenir").

Arteriyoskleroz, kandaki kolesterol kan damarlarının duvarlarında biriktiğinde ve iltihaba neden olduğunda ortaya çıkar.  
 
Bağışıklık hücrelerinin katılımıyla kolesterol ve kan bileşenlerinin biriktirilmesi sürecine arteriyoskleroz da denir. Atardamarların duvar tabakalarında birikim oluşmasına arteriyoskleroz denir.

Arteriyoskleroz yavaş ilerler ve başlangıçta yıllarca belirgin bir şikayete neden olmaz. Yaşla birlikte sağlık sorunları ortaya çıkabilir.

Arteriyosklerozu olan insanlarda kalp krizi veya inme gibi kardiyovasküler hastalık riski artar. 

Başlarda, arteriyoskleroz genellikle herhangi bir şikayete neden olmaz. Ancak zamanla kardiyovasküler hastalığa yol açabilir.

Arteriyosklerozun kendini nasıl gösterdiği, birikintilerin oluştuğu damarlara ve sonuç olarak kan akışının hangi organlarda veya vücut bölgelerinde azaldığına bağlıdır. 

Hangi ikincil hastalıklar mümkündür ve bunlar kendilerini nasıl gösterir?

Kalp damarları etkilenirse, örneğin kalp yetmezliği gelişebilir, yani kalbin performansı düşer. Bazen bu herhangi bir şikayete yol açmaz veya sadece küçük semptomlara yol açar.

Bununla birlikte, fiziksel performansı da önemli ölçüde bozabilir. Olası semptomlar yorgunluk, nefes darlığı, göğüs ağrısı ve çarpıntıdır. Şiddetli kalp yetmezliği durumunda, örneğin birkaç adım tırmanmak veya uzun süre yürümek gibi normal günlük aktiviteler bile zorlaşır.

Koroner kalp hastalığı (KKH), arteriyoskleroz nedeniyle koroner arterler daraldığında ortaya çıkar. Nefes darlığı ve göğüs ağrısı (anjina pektoris) genellikle efor sırasında ortaya çıkar. Bu şekilde daralmış bir damar bir kan pıhtısı tarafından tamamen bloke edilirse kalp krizi meydana gelir.

Periferik arter hastalığı (PAH) da arteriyosklerozun bir sonucu olabilir. Bu hastalık, bacaklardaki kan damarlarının daralması sonucu ortaya çıkar dolaşım bozukluklarına ve yürürken ağrıya neden olur. İleri aşamada PAH bacak amputasyonlarına yol açabilir.

Arteriyoskleroz böbrek damarlarında da gelişebilir. Bu, yüksek tansiyona, böbrek zayıflığına veya böbrek yetmezliğine yol açabilir.  

Bazı yüksek kolesterol düzeyleri, arteriyoskleroz gelişimine yol açar.

HDL kolesterol nedir?

"HDL" kısaltması, yüksek yoğunluklu lipoprotein anlamına gelir ve yüksek yoğunluklu bir yağ-protein karışımını ifade eder. HDL'nin görevi, kolesterolü dokulardan ve kandan karaciğere geri taşımaktır. Kan damarlarında daha az serbest kolesterol olmasını sağlar ve böylece damarları korur.

Bu nedenle, yüksek bir HDL seviyesi, daha düşük kardiyovasküler hastalık riski ile ilişkilidir ve arzu edilir. Bununla birlikte, çok yüksek HDL seviyeleri iyi değildir: kardiyovasküler hastalık riskini artırdıklarından şüphelenilmektedir.

LDL kolesterol nedir?

"LDL", düşük yoğunluklu lipoprotein ve buna bağlı olarak düşük yoğunluklu bir yağ-protein karışımı anlamına gelir. Kandaki yüksek LDL seviyesi, artmış kardiyovasküler hastalık riski ile ilişkilidir.

Yüksek LDL kolesterolün neden kardiyovasküler hastalık riskini etkilediği fikri son yıllarda değişmiştir.

Uzmanlar, damar duvarlarında çok fazla kolesterol biriktiğini varsayarlardı. Artık bunun tamamen doğru olmadığını biliyoruz. Aksine, kolesterol, kan damarı duvarlarında iltihaplanma odaklarının olumsuz gelişimine katkıda bulunur. Yüksek LDL kolesterolü olan kişilerde bu tür iltihap odakları daha yaygındır, daha büyüktür ve "kireçlenebilirler".

Yüksek LDL kolesterol ve düşük HDL kolesterol, damar sertliği ve dolayısıyla kardiyovasküler hastalıkların gelişimi için risk faktörleri olarak kabul edilir.

Bu kan değerleri kişisel riskin değerlendirilmesine yardımcı olabilir. Ancak, kardiyovasküler hastalık geliştirme riskini tek başlarına belirlemezler.

Olumsuz bir etkiye sahip olabilecek başka birçok faktör vardır, örneğin:

• Yüksek tansiyon 
• Diyabet
• Sigara içmek  
• Ailesel yatkınlık 
• Aşırı kilo (adipozite) 
• Yüksek enflamasyon değerleri 
• Hareketsiz yaşam tarzı 

Sağlıklı bir yaşam tarzı, damar sertliği gelişimini ve bunun sonucunda ortaya çıkan kardiyovasküler hastalıkları önleyebilir.

En önemli önlemler şunlardır: 

• Sağlıklı beslenme 
• Düzenli egzersiz veya spor yapmak  
• Sigara içmemek 

Kalp sağlığınız için kendi kendinize neler yapabileceğiniz hakkında ayrıntılı bilgiyi gesundheitsinformation.de sitesinde bulabilirsiniz. 

35 yaşını doldurmuş ve yasal sağlık sigortasına sahip olan kişiler, her üç yılda bir aile hekiminde sağlık kontrolü yaptırabilir. Bu hizmetten 18–34 yaş arasındaki kişiler bir kez yararlanabilir.

Bu muayene diyabet, böbrek hastalığı ve kardiyovasküler hastalık gibi yaygın hastalıkların erken belirtilerini tespit etmek için kullanılır.

Sağlık kontrolü, toplam kolesterol düzeyini de ölçen bir kan testi içerir.  

Yüksek kolesterol düzeyi, arteriyoskleroz riskini arttırır ve mevcut bir arteriyoskleroz varlığını da gösterebilir.

Bununla birlikte, arteriyoskleroz, kolesterol düzeyleri temelinde henüz net bir şekilde teşhis edilememektedir. Sadece bir ilk ipucu sağlayabilirler.

Kesin teşhis için doktorlar kan şekeri gibi kan değerlerini de belirler ve ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans tomografisi (MRT) gibi görüntülü tetkiklerden faydalanır.

Kolesterol düzeylerinin ölçülmesi

Üç farklı kolesterol düzeyi belirlenir: 

• LDL kolesterol 
• HDL kolesterol 
• Toplam kolesterol: Kan dolaşımında toplam ne kadar kolesterol olduğunu gösterir. Yüksek bir total kolesterol düzeyi oldukça dezavantajlı bir durumdur.  

Kolesterol düzeylerinin değerlendirilmesi

Kolesterol düzeylerinin "çok yüksek" olarak kabul edilmesi, bireyin belirli bir süre boyunca kardiyovasküler hastalık geliştirme genel riskine bağlıdır.

Bu risk, özel bir puan sistemi (puan) kullanılarak belirlenir. Puan ne kadar yüksek olursa, kolesterol düzeylerinin "çok yüksek" olarak sınıflandırılma olasılığı o kadar yüksektir.

Yüksek kolesterol düzeyleri (hiperkolesterolemi), toplam kolesterol düzeyi veya LDL kolesterol olumlu olarak tanımlanan değerin üzerinde olduğunda anılır. HDL kolesterolün belirli bir sınır değerin altında kalması da olumsuz olarak kabul edilir.

Kolesterol düzeyleri iki farklı birimde ifade edilebilir: miligram/desilitre (mg/dl) veya milimol/litre (mmol/L).  

Sağlıklı insanlar için uygun değerler:   

• Toplam kolesterol: 200 mg/dl (5,2 mmol/l) altındaki değerler  
• LDL kolesterol: 100 mg/dl (2,6 mmol/l) altındaki değerler  
• HDL kolesterol: erkekler için 40 mg/dl (1 mmol/l) ve kadınlar için 50 mg/dl (1,3 mmol/l) üzerindeki değerler  

Bazı uzmanlar, çok sayıda insanın "hasta" olarak sınıflandırılmasına yol açtığı için bu sınır değerlerin belirlenmesini eleştirmektedir. Bu değerlere dayanarak, Robert Koch-Institut tarafından yapılan bir araştırmaya göre, 2010 yılında tüm Almanların yarısından fazlasının yüksek kolesterol düzeyi vardı.

Bununla birlikte, diğer faktörlerin de rol oynaması nedeniyle yüksek kolesterolün mutlaka kardiyovasküler sağlığı etkilemesi gerekmez. 

Arteriyoskleroz henüz tedavi edilememekte veya tersine çevrilememektedir. Ancak oluşumlarını önlemek veya ilerlemelerini yavaşlatmak mümkündür.  

Tedavinin amacı, artan kardiyovasküler hastalık riskini mümkün olduğunca normal bir düzeye indirmektir. Diyabet ve yüksek tansiyon gibi önceki hastalıkların tutarlı tedavisine ek olarak, çeşitli terapötik önlemler mümkündür.

Yaşam tarzı önlemleri 

Örneğin: 

• Sigara içmemek  
• Sağlıklı beslenme, özellikle doymuş (hayvansal) yağ oranı düşük  
• Çok hareket etmek  
• Fazla kiloyu azaltmak 

İlaçlar 

Beslenme değişikliği ve egzersiz tek başına kolesterol düzeylerini yeterince düşürmek için yeterli değilse, ilaç kullanılabilir.

Hiç kalp krizi, inme veya başka bir kardiyovasküler hastalık geçirmemiş kişiler için yalnızca bir grup ilaç denenmiş ve test edilmiştir: statinler.

Ameliyat

Arteriyoskleroz zaten ilerlemişse ve kalp krizi gibi komplikasyon riski varsa, genellikle bir kateter prosedürü veya kalp ameliyatı gerekir.

Hangi damarların daraldığına ve semptomların ne kadar şiddetli olduğuna bağlı olarak farklı prosedürler mümkündür:

• Ucunda balon bulunan bir kateter ile daralmış damarlar genişletilebilir ve gerekirse boru şeklinde bir metal ağ (stent) ile stabilize edilebilir.  
• Başka bir olasılık, kritik daralmanın ya endojen bir kan damarı ya da yapay bir tüp ile köprülendiği bir baypas ameliyatıdır. Bu yeterli kan akışını sağlar. 

Arteriyoskleroz ve koroner kalp hastalığı gibi sonuçları kronik hastalıklardır - ömür boyu sürerler.

Ancak bu, hayatı belirledikleri anlamına gelmez. Hastalıklarına aşina olanlar, terapiyi şekillendirmeye ve olası sorunları zamanında belirlemeye yardımcı olabilir.

Kardiyovasküler sorunları olan insanlar bazen tüm yaşamlarını bir an önce değiştirmeleri gerektiğini hissederler. Ancak bu genellikle gerçekçi değildir. Yavaştan almak, daha iyi sonuçlara ulaşmayı sağlar.

Arteriyosklerozunuz varsa, kendinizi suçlu hissetmeniz gerekmez. Kişisel yaşam tarzı, arteriyoskleroza neden olabilecek birkaç faktörden sadece biridir.