Hastalıklar Clostridioides (önceki adıyla clostridium) difficile'nin neden olduğu bağırsak iltihabı

Clostridioides (önceden Clostridium) difficile, çevrede ve hayvanların ve insanların bağırsaklarında yaşayan bir bakteridir. Bu bakteriler yetişkinlerin yaklaşık yüzde 5'inin bağırsaklarında bulunabilir. Bununla birlikte, çok azının sonuç olarak herhangi bir şikayeti vardır.

Belirli durumlarda, örneğin doğal bağırsak florasının antibiyotik kullanımı sonucu değişmesiyle bakteriler çoğalabilir. Bakterilerin salgıladığı zehirli maddeler bağırsak hücrelerine hasar vererek şiddetli ishale neden olur. Buna Clostridioides difficile (C. difficile) bağırsak iltihabı denir. Doktorlar ayrıca C. difficile'nin neden olduğu enterokolit veya enteritten de söz eder.

Clostridioides difficile'nin (C. difficile) neden olduğu bağırsak iltihabı durumunda karakteristik bir kokusu olan sulu ishal (diyare) tipiktir. Nadir durumlarda ishal görülmeyebilir. Dışkıda kan genellikle sadece çok ciddi vakalarda ortaya çıkar.

Diğer bir tipik semptom, hastaların neredeyse üçte birinde görülen ateştir. Yaklaşık beşte biri alt karın ağrısına sahiptir. İştahsızlık, mide bulantısı ve kusma da C. difficile kaynaklı bağırsak iltihabının olası belirtileridir.

İyi bir bağışıklık sistemine ve sağlam bağırsak florasına sahip sağlıklı insanlarda Clostridioides difficile (C. difficile) yayılsa bile bu kişiler hastalanmayabilir. Bununla birlikte, bağırsak florası örneğin antibiyotik kullanımı nedeniyle bozulursa C. difficile bakterileri daha çok çoğalıp hastalığa yol açabilir. 

C. difficile zehirli maddeler (toksinler) üretebilir. Bu zehirli maddeler bağırsak mukozasına hasar verip bağırsak iltihabına neden olur. Bu, bazen çok şiddetli olabilen ishallere yol açar.

Hastalığı antibiyotik kullanımı tetiklediyse semptomlar genellikle ilaç alındıktan birkaç gün sonra başlar. Bazen ishal ilaç kullanılırken de başlayabilir veya şikayetler haftalar ya da aylar sonra ortaya çıkabilir.

C. difficile yüzeylerde uzun süre hayatta kalabilen dayanıklı sporlar oluşturur. Hastalar genellikle bu sporları dışkıyla bol miktarda dışarı atar. C. difficile sporlar üzerinden örneğin el sıkışma, kapı kollarına dokunma veya aynı tuvaleti kullanma sonucunda diğer insanlara aktarılabilir. 

Clostridioides difficile'nin (C. difficile) neden olduğu bağırsak iltihabı için en büyük risk faktörü antibiyotik kullanmaktır.

Bunun nedeni antibiyotiklerin vücuttaki doğal bakteri topluluklarının dengesini etkileyebilmesidir. Bağırsakta bulunan bakterilerden ve diğer mikroorganizmalardan oluşan topluluklara bağırsak florası da denir. Antibiyotik kullanımı özellikle bağırsak florasına hasar verebilir. Bağırsak florası dengesinin bozulması, C. difficile gibi patojenlerin daha kolay yerleşebileceği ve hızla çoğalabileceği anlamına gelir. 

C. difficile kaynaklı bağırsak iltihabı için diğer risk faktörleri:

• İleri yaş
• Gastrointestinal sistemin altta yatan hastalıkları
• Kronik karaciğer ve böbrek hastalıkları
• Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçların kullanımı
• Mide asidi üretimini baskılayan ilaçların kullanımı
• Uzun süre hastanede yatmak 
• Geçmiş C. difficile enfeksiyonu

Tüm küçük çocukların yüzde 80 kadarının bağırsaklarında clostridioides difficile (C. difficile) bulunur, ancak çoğu bunun farkında değildir.

Yetişkinlerde, her 100 kişiden 5'e kadarında bu bakteri bağırsakta bulunabilir. Genellikle herhangi bir semptom görülmez.

C. difficile, antibiyotiğe bağlı tüm ishalli hastalıkların yaklaşık yüzde 15 ila 20'sinden sorumludur. Ortalama olarak, antibiyotik alan 100 kişiden 1'i C. difficile ile enfeksiyon kapacaktır.

Clostridioides difficile (C. difficile) ile kolonize olan bağırsak her zaman iltihaplanmaz: Bazı kişilerde hiç semptom görülmez, bazılarında ise hafif bir bağırsak iltihabı olur. Bununla birlikte, bazı insanlar doktorların psödomembranöz enterokolit dediği çok şiddetli bir bağırsak iltihabı geçirir.

Şiddetli vakalar ayrıca kalın bağırsağın tehlikeli bir şekilde büyümesine (toksik megakolon), bağırsak tıkanıklığına (ileus) veya kan zehirlenmesine (sepsis) yol açabilir.

Hastaların yüzde 5'e kadarı enfeksiyondan ölmektedir ve daha yaşlı ve önceden hasta olan kişiler özellikle risk altındadır. Komplikasyonlar varsa, ölüm oranı önemli ölçüde daha yüksektir.

Tedavi sonrası nüksler oldukça yaygındır. Hastaların yaklaşık yüzde 10 ila 20'sinde bağırsak iltihabı bir süre sonra tekrar patlak verir.

Clostridioides difficile'nin (C. difficile) neden olduğu sağlık sorunları, o an veya daha öncesinde antibiyotik kullanan kişilerde yaygındır. Bu nedenle antibiyotikler sadece tıbbi olarak gerekliyse kullanılmalıdır. Ayrıca, antibiyotik her zaman enfeksiyona ve patojene göre mümkün olduğunca hedefli şekilde kullanılmalıdır. Antibiyotik direncinin yayılması da bu şekilde kontrol altına alınabilir.

Hasta insanlar erken bir aşamada tespit, izole ve tedavi edilerek C. difficile'nin özellikle tıbbi tesislerde ve bakım tesislerinde yayılması azaltılabilir.

Hasta kişilerle temas halindeyken sıkı hijyen önlemlerine uymak da önemlidir. Bu, örneğin koruyucu eldivenler ve koruyucu tulumlar gibi koruyucu giysiler giymeyi içerir.

Her şeyden önce, sadece tıbbi tesislerde değil, günlük yaşamda da iyi el hijyeni önemlidir: her tuvalete gidişinizden sonra ve her yemekten önce ellerinizi sabunla dikkatlice yıkayarak kendinizi ve başkalarını enfeksiyondan koruyabilirsiniz. Bu sadece enfekte kişiler için değil, herkes için geçerlidir.

Clostridioides difficile (c. difficile) enfeksiyonunu güvenilir bir şekilde saptamak için genellikle laboratuvarda hastadan bir dışkı örneği incelenir. Orada, bakterilerin kendilerini veya toksinlerini ve diğer bakteri bileşenlerini tespit etmek için çeşitli testler kullanılabilir. 

Bazen, örneğin hastalık seyrinin çok ağır olduğu durumlarda laboratuvar testlerinin sonucu çıkmadan önce de tedaviye başlanabilir. Bazı durumlarda hastalığı tespit etmek için kolonoskopi yapmak da faydalı olabilir.

Tıbbi açıdan uygunsa Clostridioides difficile (C. difficile) kaynaklı bağırsak iltihabını tetikleyen antibiyotiğin kullanımı kesilmelidir. Ayrıca belirli antibiyotikler enfeksiyonun tedavisinde de kullanılabilir. Bu antibiyotikler arasında vankomisin ve fidaksomisin yer alır. Doktorlar seçimlerini hastalığın ciddiyetine ve hastanın yaşı gibi mevcut risk faktörlerine göre yaparlar. Bağırsak delinmesi veya toksik megakolon gibi komplikasyonları olan ciddi vakalarda ameliyat gerekli olabilir. 

Ek olarak, başka terapötik yaklaşımlar da vardır, örneğin:

• Bezlotoxumab antikoru ile infüzyon: Bu, bakteriyel zehirli maddelere (toksinler) bağlanan ve onları zararsız hale getiren bir ilaçtır. Ancak 1 Ocak 2024 tarihinden bu yana bu antikor Almanya'da satılmamaktadır (2025 itibarıyla).
• Dışkı yoluyla mikrobiyom nakli: Sağlıklı bir vericinin dışkısı, hasta kişinin bağırsağına, örneğin kapsül kullanılarak nakledilir. Bununla birlikte, transfer diğer patojenleri bulaştırma veya alıcının vücudunda istenmeyen süreçleri tetikleme riskini içerir.

infektionsschutz.de adresinde C. difficile hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.