Hastalıklar Domuz gribi

"Domuz gribi" terimi farklı klinik tabloları ifade etmek için kullanılabilir. Zoonotik influenza ile 2009 yılındaki grip pandemisi arasında ayrım yapmak önemlidir. 

Domuz gribi teriminin anlamlarından biri domuzlarda influenza A virüslerinin neden olduğu griptir. İnsanların domuzlarda görülen grip virüslerini kapıp hastalanması çok nadirdir. Enfeksiyon, öncelikle domuz yetiştiriciliğinde, hayvanlarla yakın temas yoluyla ortaya çıkar. Grip virüsleri hayvandan insana bulaşır ve bir hastalığa neden olursa buna zoonotik influenza denir. 

Domuz gribi terimi halk arasında 2009 yılında dünya çapında görülen grip pandemisini ifade etmek için de kullanılır. Bu pandeminin nedeni o dönem yeni çıkan A(H1N1)pdm09 influenza grip virüsüydü. Bu virüs domuzlardaki grip virüsleriyle aynı genetik özelliklere sahipti. Bu nedenle hastalığa yanlış şekilde domuz gribi adı verilmiştir. Hastalık domuzlardan bulaşmamıştır ve normal griplerdeki gibi insandan insana bulaşmıştır. Virüs artık mevsimsel grip dalgalarının bir parçası haline gelmiştir.

Hem domuzlardaki grip virüsleri (zoonotik influenza) hem de A(H1N1)pdm09 influenza virüsü ("domuz gribi") bulaştığında genellikle hafif semptomlar görülür. Semptomlar normal griple benzerdir. Hatta bazı kişilerde hiçbir şikayet görülmez. Semptomlar genellikle enfeksiyondan birkaç gün sonra ortaya çıkar ve tipik olarak aniden başlar.  

Yaygın semptomlar:

• Ateş
• Öksürük, nefes darlığı
• Boğaz ağrısı, baş ağrısı ve uzuvlarda ağrı
• Nadiren bulantı, kusma, ishal

Daha önce hastalığı olan kişilerde de şiddetli seyirler ve ölümler meydana gelebilir. 

Şiddetli seyreden hastalarda sıklıkla zatürre gelişir ve bu bazen ek bir bakteri enfeksiyonu sonucunda kötüleşir. Bu durumda hastanede tedavi gerekli olabilir.

Hem insanlarda hem de kuşlarda ve domuzlarda grip virüsleri çok yaygındır. Domuzlarda görülen grip virüsleri, insanlardaki grip virüslerinden hala çok farklı olduğu için nadiren hastalığa neden olur. Hayvanlardan insanlara bulaşan gribin (zoonotik influenza) nedeni her zaman influenza A virüsleridir. Bulaşma sadece hayvanlarla yakın temas yoluyla gerçekleşir. En çok domuz yetiştiriciliğinde, mezbahalarda veya veterinerlik pratiğinde çalışanlar etkilenir. 

Farklı virüsler bir araya gelince genetik bilgi alışverişi yapabilir. Bu durumun domuzlarda gerçekleşmesi daha kolaydır. Domuzlar sırf domuzlardaki grip virüslerine değil, kuşlarda veya insanlarda görülen grip virüslerine karşı da hassastır.

Genetik bilgideki küçük değişiklikler, her yıl mevsimsel grip dalgalarına neden olan biraz farklı grip virüslerinin ortaya çıkmasına yol açar. 

Ancak insanlara da yayılan hayvan gribi virüslerinin parçalarıyla tamamen yeni bir kombinasyon gelişirse bir grip salgını meydana gelebilir. 2009 yılında bu durum görülmüştür. İnfluenza A(H1N1)pdm09 adı verilen ve o dönem ortaya çıkan virüs dünya çapında ağır bir grip dalgası oluşturmuştur. Virüste domuzlarda görülen grip virüslerine ait genetik özellikler bulunduğundan halk arasında bu hastalığa domuz gribi denmiştir. Ancak bu virüs insanlarda görülmektedir.

Domuzlardaki grip virüsleri (zoonotik influenza) veya A(H1N1)pdm09 influenza virüsü ("domuz gribi") bulaştığında genellikle yalnızca hafif semptomlar görülür. 

Ancak aşağıdaki gruplar için hastalığın şiddetli seyretme riski daha yüksektir:

• 5 yaşın altındaki çocuklar
• 65 yaşın üzerindeki yetişkinler 
• Asetilsalisilik asit (ASA) etkin maddesini içeren ilaçları uzun süre kullanan kişiler
• AIDS gibi bir hastalık veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar nedeniyle bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler
• Hamileler (özellikle hamileliğin son üç ayında)
• Astım, KOAH, aşırı kilo (obezite), diabetes mellitus, kalp hastalığı veya nöromüsküler hastalıklar gibi kronik hastalıkları olan kişiler

Domuzlarda görülen grip virüslerinin insanlara bulaşması (zoonotik influenza) çok nadir görülen bir durumdur. Dünya çapında 1950'li yıllardan itibaren 500 üzeri vaka bildirilmiştir. 2005 yılından bu yana vakaların çoğu ABD'de görülmüştür. Almanya'da da domuzlardaki grip virüslerinin insanlara bulaştığı birkaç vaka görülmüştür.

2009 yılında yeni ortaya çıkan A(H1N1)pdm09 influenza virüsü dünya çapında bir pandemiye ("domuz gribi") neden olmuştur. Ancak bu hastalık insanlara domuzlardan geçmemiştir. Artık A(H1N1)pdm09 influenza virüsü mevsimsel grip dalgalarının önemli bir parçası haline gelmiştir.

Domuzlardan insanlara zaman zaman bulaşan influenza virüslerine (zoonotik influenza) karşı aşı bulunmamaktadır. Grip aşısı birleşerek oluşan yeni grip virüslerine karşı koruma sağlamaz. Yeni aşı üretmek için öncesinde virüslerin bileşimini öğrenmek gerekir. Bu nedenle her yıl grip aşısı güncel grip virüsü varyantlarına göre uyarlanır.

Domuzlardaki grip virüslerinin yayılması şu şekilde önlenebilir:

• Domuzlara en iyi şekilde bakmak ve yaşam ortamını temiz tutmak
• Hayvanları influenzaya karşı aşılamak
• Potansiyel olarak enfekte olmuş domuzların aşılanmamış türdeşlerle veya diğer çiftlik hayvanlarıyla ve vahşi hayvanlarla temas etmesini önlemek
• Canlı domuzlarla temas eden personelin her yıl mevsimsel grip aşısı olmasını sağlamak

2009 yılındaki "domuz gribi" pandemisine neden olan virüsün bileşenleri artık normal mevsimsel grip aşılarına dahil edilmiştir.

Bundesinstitut für Öffentliche Gesundheit (Federal Halk Sağlığı Enstitüsü) (BIÖG) mevsimsel grip aşısıyla ilgili daha fazla bilgi sunmaktadır.

Ayrıca Federal Halk Sağlığı Enstitüsünün aşı kontrolü aracını kullanarak size grip aşısı önerilip önerilmediğini öğrenebilirsiniz.

Hijyen tedbirleri grip virüsü enfeksiyonunu önlemeye yardımcı olabilir.

İnsandan insana bulaşma örneğin şu yollarla önlenebilir:

• Havaya mümkün olduğunca az virüs yaymak için dirseğin iç kısmına hapşırmak veya öksürmek
• Elleri sık sık yıkamak ve dezenfekte etmek
• Virüs bulaşmış olabilecek yüzeyleri dezenfekte etmek
• Hastalanmış kişinin temastan kaçınması, işe gitmemesi ve toplu taşıma kullanmaması

Genel olarak, tipik semptomlar görüldüğünde ve şikayetler aniden ortaya çıktığında grip hastalığından şüphelenilir.

Doktorlar, nazal sıvı veya nazofaringeal sürüntü alabilir ve hızlı test yapabilir. Ancak bu test sadece influenza virüslerini tespit eder ve farklı alt tipler arasında ayrım yapmaz.

İnsanlarda tipik grip semptomları görüldüğünde ve domuzlarla yakın temas söz konusu ise domuz gribi virüsleri (zoonotik influenza) ile enfeksiyondan şüphelenilir. Bu durum genellikle hayvanlarla çalışan insanları etkiler. Özellikle semptomlar grip mevsimi dışında ortaya çıkıyorsa zoonotik influenza şüphesi kuvvetlenir.

Bu tür şüpheler varsa durum sağlık bürosuna bildirilir ve daha yakından incelenir.

Grip hastalığı genellikle evde tedavi edilebilir. Dinlenme ve yeterli sıvı alımı, özellikle yüksek ateş varsa önemlidir. 

ASA, ibuprofen veya parasetamol gibi ateş düşürücü ağrı kesiciler baş ağrılarına, vücut ağrılarına ve ateşe karşı yardımcı olur. 

Semptomlarınızın belirgin şekilde kötüleştiğini fark ederseniz doktora gitmeniz gerekir. Hastalık ek bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle kötüleşirse antibiyotik yazılabilir.

Bazı durumlarda, doktorlar grip virüslerinin çoğalmasını engelleyen antiviral ilaçlar kullanabilir. Örneğin, oseltamivir etken maddesi kullanılabilir. En iyi durumda, ilaçlar hastalığın seyrini kısaltır. Ancak bunlar, yalnızca semptomların başlamasından sonraki ilk 48 saat içinde tedavi başlarsa optimum etki sunar.