Hamilelik sırasında nelere izin verilir ve nelere izin verilmez?

Hamilelikte kadınlar henüz dünyaya gelmemiş canın da sorumluğunu taşırlar. Henüz bu erken aşamada bile çocuğun iyiliği ön plandadır ve bu durum pek çok kadının kendi yaşam şeklini değiştirmesine yol açar. Sabah kahvesi, akşamları içilen bir bardak şarap, hafta sonunda yoga dersi: hamileler doğmamış çocuğa zarar vermemek için sevilen bu alışkanlıkların hangilerinden vazgeçmelidir? Ve hamilelik sırasında başka nelere izin verilir?

Kahve ve çay pek çok hamile kadının vazgeçmek istemediği keyif verici maddeler arasındadır. İyi haber: Hamilelik sırasında düşük miktarda kafeine izin verilir.

Kılavuz değer olarak günde 200 mg kafein kabul edilir. Bu yaklaşık 1 ila 2 fincan kahveye veya 3 ila 4 fincan çaya karşılık gelir. Ancak daha fazla olmamaldır. Özellikle çaydaki kafein içeriği demlenme süresine ve su sıcaklığına bağlıdır ve bu nedenle kafein içeriği çok değişken olabilir. Bu durum siyah, yeşil ve beyaz çay için geçerlidir.

Pek çok enerji içeceğinde kafein içeriği 200 mg'lik en yüksek değere ulaşmasa da, enerji içecekleri hamilelikte uygun değildir. Doğmamış çocuk üzerindeki etkileri henüz yeterince araştırılmamış olan glukuronolakton, taurin veya inosit gibi başka bileşenler de içerirler.

Kafeinin aksine doğmamış çocuk için tehlikesiz olan bir alkol miktarı yoktur. Hatta, henüz hamilelik planlanırken bile alkolden kaçınılması önerilmektedir.

Küçük miktarlarda bile alkol, malformasyonlara, büyüme bozukluklarına ve sinir hücreleri dahil dokularda hasara yol açabilir. Özellikle beyin gelişimi olumsuz etkilenmeye daha yatkın olduğundan, hamilelikte alkol tüketilmesi durumunda, kısmen ancak büyümekte olan çocuk üzerinde görülen çok çeşitli etkiler ortaya çıkabilir. Bunlar arasında örneğin zeka geriliği, hiperaktivite, dürtüsellik ve kolay dikkat dağılması sayılabilir. Bu nedenle, anne adayları alkol tüketmekten kesinlikle kaçınmalıdırlar.

Kannabis tüketimi de beynin gelişimini etkiler. Kannabisin içerdiği THC plasenta bariyerini aşar. THC'nin bağlanabileceği yapılar (endokannabinoid reseptörleri) embriyonun erken bir gelişim aşamasında mevcut olduğundan, kannabis tüketimi beynin gelişimini bozabilir. İlk araştırma sonuçları, hamilelikte kannabis tüketen annelerin çocuklarında beyinde değişiklikler olduğunu göstermektedir. Bu değişiklikler sigaranın yol açtıklarından farklılık gösterir.

Kristal meth, eroin, amfetaminler, ekstazi veya LSD gibi diğer yasadışı maddeler de zararlı etkilere sahiptir ve hamilelik sırasında kullanılmamalıdır.

Sigara dumanı yaklaşık 250 zehirli veya kanserojen madde içerir. Bu maddelerin çoğu göbek bağı üzerinden embriyoya ulaşır. Pasif içiciliğin bile doğmamış çocuk üzerinde etkileri olur. Tütünde bulunan nikotin bir nörotoksindir. Damarları daraltıcı etkisi vardır ve akciğerlerin gelişimini olumsuz etkiler. Bu nedenle, sigara içen annelerin bebeklerinde astım, alerjiler ve solunum yolu hastalıkları daha sık görülür. 

Toksinlerden bağımsız olarak, sigara içmek sırasında karbon monoksit solunur, ve bu durum doğmamış çocuğun oksijen almasını genel olarak olumsuz etkiler. Hamilelikte sigara kullanılması düşük veya erken doğum riskini artırmaz. Aynı zamanda, embriyonun gelişimini de olumsuz etkiler ve bu nedenle, bebekler doğumda çoğunlukla daha ufak olur.

Sigara içmek fertiliteyi de etkilediğinden, çocuk sahibi olmak isteyen çiftler henüz hamileliği planlama aşamasında sigarayı bırakmalıdır.

Kısa yanıt: vazgeçildiği zaman annenin sağlığını olumsuz etkilemeyecek tüm ilaçlar.

İlaçlar doğmamış çocuğa çeşitli şekillerde zarar verebilir. Bazı etkin maddeler göbek bağı üzerinden doğmamış çocuğa ulaşırken, bazıları da annenin kan dolaşımı üzerine etki ederler ve bu şekilde, fetusun beslenmesini olumsuz etkileyebilirler. Bu nedenle, anne adayları ilaç kullanmaktan mümkün olduğunca kaçınmalıdırlar. 

Aynısı, tamamen zararsız olduğu varsayılan, reçetesiz satılan ilaçlar için de geçerlidir. Örneğin, bazı dekonjestan burun spreyleri bunlara dahildir. Bunlar bir soğuk algınlığında kısa süreyle normal dozlarda kullanılabilir. Ancak, daha yüksek dozlarda damarları daraltırlar ve bu şekilde, plasentaya kan akışını azaltabilirler. Özellikle mukoza şişmesi sonucunda ortaya çıkan "hamilelik nezlesi" sırasında kullanılmamaları gerekir. Bu durumda normal bir doz uygulaması bile bağımlılığa yol açabilir. Güvenli tarafta olmak için, hamile kadınlar tuz çözeltisi veya papatya ekstraktı esaslı burun spreylerini kullanmalıdırlar. Bunların yetmediği noktada, hamileler doktorlarına danışmalıdır.

Reçetesiz satılan pek çok ilaç da hamilelikte kullanılmamalıdır veya yalnızca belli aşamalarda kullanılabilirler. Örneğin ibuprofenin hamileliğin 28. haftasından sonra kullanılması böbrek fonksiyonlarının bozulmasına ve kalp kusurlarının oluşmasına yol açabilir. Buna karşın, hafif ila orta şiddette ağrılarda ve ateşte tüm hamilelik boyunca parasetamol kullanılmasına izin verilir. Bu nedenle, hamileler özellikle uzun süreli kullanımlarda mutlaka doktora danışmalıdır.

Uyku ilacı ve sakinleştiriciler de doktor tavsiyesi olmadan kullanılmamalıdır. Bu, bitkisel preparatlar için de geçerlidir.

Genel olarak, belirli ilaçlara bağımlı olan veya düzenli olarak ilaç kullanan hamilelerin doktorları ile olası riskler hakkında görüşmeleri gerekir. Kritik ilaçlar söz konusu olduğunca, hamilelik boyunca çoğunlukla bir alternatif bulunabilmektedir.

Önceleri, embriyoyu yabancı kabul ederek reddetmemek için annenin bağışıklık sisteminin kendini kapattığına inanılmaktaydı. Daha yakın araştırmalar, bağışıklık sisteminin bir denge kurduğunu göstermektedir. Embriyoyu korumak için, ona karşı bir immünolojik tolerans geliştirmelidir. Hatta, bağışıklık sisteminin özel hücreleri embriyonun yerleşmesini ve büyümesini desteklerler. Anne ve çocuk eşzamanlı olarak güçlü bir korumaya ihtiyaç duyarlar. bu nedenle, dışarıya karşı bağışıklık savunması korunur.

Hamilelikte, annenin bağışıklık sistemi yüksek performans gösterir. Ek olarak bir enfeksiyon baskısıyla karşılaşacak olursa, annenin bağışıklık sistemi ile embriyonun hücreleri arasındaki etkileşim bozulur.

Hamilelik sırasında kızamık, kabakulak, kızamıkçık, suçiçeği, sarı humma ve kolera aşıları gibi canlı aşılar ile aşılama yapılmamalıdır. Kızamıkçık hastalığı doğmamış çocukta düşük ve anomalilere yol açabileceğinden, hamileliğin gerçekleşmesinden önce aşı olunmalıdır.

Buna karşın, hamilelikte ölü aşılara izin verilir ve hatta kısmen açıkça önerilirler. Hamile kadınlarda gribin daha ağır seyretmesi riski genellikle daha yüksektir. Bundan dolayı, ikinci trimester başlamadan önce bir grip aşısı yapılmalıdır. Altta yatan bir hastalık nedeniyle risk daha yüksek ise, aşı henüz hamileliğin ilk üç ayı içerisinde yapılmalıdır.

Ständige Impfkommission (STIKO, Sistematik Aşı Kurulu) ayrıca, bebeğin doğumda annenin antikorları tarafından halihazırda korunuyor olmasını sağlamak üzere son trimesterin başlangıcında boğmacaya karşı aşı yapılmasını önermektedir. Erken doğum riskinin yüksek olması durumunda, bu aşının henüz ikinci trimesterde yapılması tavsiye edilmektedir.

Ständige Impfkommission (STIKO, Sistematik Aşı Kurulu) hamilelikte COVID-19'a karşı aşı uygulanmasını şu anda önermemektedir. Bireysel durumlarda, şiddetli COVID-19 hastalığı geçirme riski yüksek olan hamilelere, ayrıntılı bir tavsiye sonrasında aşı uygulanabilir.

Yeterli hareket sağlıklı olmanın anahtarlarından biridir. Bu durum, çoğunlukla doğmamış çocuğa spor ile zarar vermekten endişe eden anne adayları için de geçerlidir. Ancak, normal seyreden bir hamilelikte bu endişe temelsizdir. Hatta hareket anne ve çocuk için iyidir. Genel kılavuzlar, en iyisi günlük olarak haftada en az 5 gün en az 30 dakika fiziksel aktivite önermektedir. Yüklenme o esnada sohbet de etmeye izin verecek ölçüde olmalıdır.

Hamilelik sırasında uygun olmayan bazı spor türleri ve egzersizler vardır. Hamileler, örneğin binicilik, alp disiplini kayak veya takım oyunları gibi yüksek bir düşme veya yaralanma riski teşkil eden spor türlerinden kaçınmalıdırlar. Örneğin voleybol gibi sıklıkla sıçramayı gerektiren spor türleri ve karın kaslarının kuvvetli şekilde zorlandığı bazı aktiviteler de yine uygun değildir. Bu nedenle, pilates sırasında dikkatli olunmalıdır. Ekstrem koşullarda yapılan sporlar, örneğin 2500 m üzerindeki irtifalarda dağ yürüyüşleri veya tüplü dalış da hamilelere tavsiye edilmez. 

Büyük kas gruplarının dengeli şekilde kullanıldığı spor türleri, örneğin bisiklet sürmek, hafif koşu, yürüyüş, yüzme veya hamilelik yogası idealdir. Sıçrama gerektiren egzersizler atlanacak olursa, aerobik veya zumba bile uygundur. Pek çok stüdyo, dernek ve ebe muayenehanesinde, anne adaylarının ihtiyaçlarına odaklanan, hamilelere özel kurslar sunulmaktadır.

Kendileri için ne ölçüde ve hangi sporun uygun olduğundan emin olmayan kadınlar, bu konuyu rutin kontrol muayeneleri sırasında gündeme getirebilirler.

Normal seyreden bir hamilelikte doyurucu bir cinsel hayat aleyhinde bir durum yoktur. Yalnızca çoklu gebelikler veya komplikasyonlar durumunda dikkat edilmelidir. Örneğin enfeksiyon, kanama veya mesane yırtılması durumlarında penisin vajina içerisine girmesi semptomları kötüleştirebilir.

Anne adayı daha önce düşük yaptıysa, ilk trimesterde özellikle dikkatli olunmalıdır. Aynısı erken doğum sancıları veya son trimesterde bir erken doğum tehdidi durumda da geçerlidir. 

Riskin yüksek olup olmadığından emin olmayan hamileler bu konuda doktorları ile konuşmalıdırlar. Ebeler de hamilelikteki kişisel riskleri değerlendirebilirler.

Hamilelik her iki partner için de muazzam bir duygusal zorluktur. Anne adaylarında hormonal ve fiziksel değişiklikler meydana gelir. Kısmen daha çabuk heyecanlanabilirler ve bu durum hızla rahatsız edici bir aşırı uyarılmaya ve dokunmaya karşı hassasiyete dönüşebilir. Baba adayları partnerlerindeki fiziksel değişimi son derece çekici bulabilirler, ancak bazıları için bu bir sorun oluşturur ve güvensizleşir ya da yabancılaşırlar. Bu nedenle, çiftlerin hiçbir koşulda kendilerini baskı altına sokmamaları, bunun yerine dikkatlerini ihtiyaçlarına yöneltmeleri ve birbirlerine bol bol zaman ayırmaları gereklidir.

Hamilelere yönelik bir online danışma sitesi olan IRIS, size alkol ve sigarayı bırakmanız konusunda yardımcı olmaktadır.

Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung (Federal Sağlık Bilgi Merkezi) size yakınınızdaki bağımlılık danışma merkezlerini bulma imkanını tanır.

embryotox.de sayfasında 400'ü aşkın ilaç ve bunların hamilelik ve emzirme dönemindeki risklerine ilişkin bilgiler bulunmaktadır.